Αυστηρή προειδοποίηση για την μεταχείριση των μεταναστών και των Ρομά απηύθυνε προς την Ελλάδα ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Μίχαελ Ο’ Φλάχερτι, που επισκέφθηκε τη χώρα μας από τις 3 έως τις 7 Φεβρουαρίου, επικεντρώθηκε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των επιχειρήσεων συνοριακού ελέγχου, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των επίμονα ανεπαρκών επιπέδων ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Παράλληλα, εστίασε και στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής ένταξης των Ρομά.

Απόδοση ευθυνών

Για το τραγικό ναυάγιο της Πύλου, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους περίπου 750 άνθρωποι, συναντήθηκε με τον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος μόλις είχε ολοκληρώσει την έκθεσή του για τις ενέργειες και παραλείψεις μελών του Λιμενικού Σώματος κατά τη διαχείριση του περιστατικού στις 13 και 14 Ιουνίου 2023, καθώς και με επιζώντες, δικηγόρους και ΜΚΟ. Ο κ. Ο’ Φλάχερτι κάλεσε τις ελληνικές αρχές να λάβουν αποφασιστικά μέτρα για να εξασφαλίσουν την κατάλληλη ποινική και πειθαρχική λογοδοσία για την τραγωδία.

Αρκετοί συνομιλητές του Επιτρόπου επέστησαν την προσοχή του στις πολλές αναφορές που υπάρχουν για συνεχιζόμενες συνοπτικές επαναπροωθήσεις μεταναστών, που συχνά συνδυάζονται με βία, τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα. Υπό το πρίσμα πρόσφατης καταδικαστικής απόφασης για την Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, λόγω της συστηματικής πρακτικής των επαναπροωθήσεων (pushbacks) υπηκόων τρίτων χωρών από τις ελληνικές αρχές, ο Επίτροπος κάλεσε τη χώρα να υιοθετήσει μια προσέγγιση «μηδενικής ανοχής» και να αποδόσει ευθύνες σε όσους ευθύνονται.

Ο κ. Ο’ Φλάχερτι υπογράμμισε τη σημασία της ανεξάρτητης παρακολούθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των συνοριακών ελέγχων και κάλεσε για τη σωστή λειτουργία των νέων μηχανισμών που συστάθηκαν στο πλαίσιο του Συμφώνου της ΕΕ για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, το οποίο θα εφαρμοστεί το 2026. Αναγνώρισε το ζήτημα της απότομης αύξησης των αφίξεων σε Ρόδο και Κρήτη, καθώς και τον υπερπληθυσμό σε αρκετές υπάρχουσες δομές σε άλλα νησιά, ζητώντας όμως επαρκείς εγκαταστάσεις υποδοχής σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και γρήγορες μεταφορές, ιδίως ασυνόδευτων ανηλίκων, από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα.

Δικαιώματα των Ρομά

Το άλλο ζήτημα με το οποίο ασχολήθηκε ο Επίτροπος κατά την επίσκεψή του στη χώρα μας είναι αυτό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ρομά. Βασιζόμενος σε προηγούμενη επίσκεψή τον περασμένο Ιούνιο στη Θεσσαλονίκη, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα θέματα της επαρκούς στέγασης και της αστυνομικής βίας.

Ο κ. Ο’ Φλάχερτι χαιρετίζει μεν την υιοθέτηση μιας συνολικής Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά, όμως σημειώνει την ανάγκη να ξεπεραστούν τα εμπόδια στην τοπική εφαρμογή της στρατηγικής και την ανάγκη να ενισχυθεί η συμμετοχή των Ρομά στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των σχετικών μέτρων.

Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό επισκέφθηκε οικισμό στο Χαλάνδρι (Νομισματοκοπείο), όπου παρατήρησε ότι, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι κάτοικοι της περιοχής και ο δήμος, οι συνθήκες στέγασης «παραμένουν άθλιες» και οι κοινότητες Ρομά που ζουν εκεί αντιμετωπίζουν επίμονες διακρίσεις στην καθημερινή τους ζωή. Όπως δήλωσε κατά την επίσκεψή του στο Χαλάνδρι, «όλοι μας, σε όλη την Ευρώπη, πρέπει να ξυπνήσουμε για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι Ρομά. Πρέπει να συνεργαστούμε μαζί τους για να τιμήσουμε και να σεβαστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματά τους».

Κώδωνας κινδύνου

Γενικότερα, ο Επίτροπος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το δυσμενές περιβάλλον που αντιμετωπίζουν οι δικηγόροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που υποστηρίζουν ευάλωτα άτομα, καθώς και οι ερευνητές δημοσιογράφοι. Επιπλέον, υπενθύμισε ότι είναι σημαντικό στα ισχυρά κράτη που βασίζονται στο κράτος δικαίου, να εκτιμάται και να υποστηρίζεται ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών και των ΜΜΕ, ενώ επεσήμανε ότι οι εισαγγελικές υπηρεσίες θα πρέπει να διασφαλίσουν πως οι έρευνες διεξάγονται σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Με ποιους συναντήθηκε

Κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο Επίτροπος συναντήθηκε μεταξύ άλλων με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Νίκο Παναγιωτόπουλο, τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Χρήστο Στυλιανίδη, την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογενειακών Υποθέσεων Σοφία Ζαχαράκη, την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεωργία Αδειλίνη. Συναντήθηκε επίσης με εκπροσώπους της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Frontex, καθώς και με ειδικούς, δικηγόρους, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στα σύνορα. Συναντήθηκε επιπλέον διαδικτυακά με τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.