Ένας καταιγισμός χειροκροτημάτων αναμεμειγμένος με ένα ενθουσιώδες «μπράβο» που επαναλαμβανόταν κάθε τόσο, συνόδευσε το τέλος της παράστασης «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα» του Άρη Μπινιάρη, το βράδυ της Παρασκευής, ακριβώς μία βδομάδα μετά την επιτυχημένη πρεμιέρα του έργου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Παράξενο συναίσθημα αυτός ο εκκωφαντικός έπαινος από το κοινό που κυριαρχούσε στην ατμόσφαιρα, ενώ αρκετοί νιώθαμε την αίσθηση του έντονου μουδιάσματος, της πλήρους ακινησίας έχοντας πιαστεί επί 75 λεπτά στη μέγγενη της ωμά ρεαλιστικής, αποκρουστικής και ευθέως επιθετικής προς τον θεατή, θεατρικής εκδοχής της ομώνυμης ταινίας του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Σαράντα εννέα χρόνια μετά την αποκάλυψή της στη μεγάλη οθόνη, το μέγα σκάνδαλο που προκάλεσε, αλλά και τη δολοφονία του ίδιου του Παζολίνι, η διασκευή του Ιταλού δημιουργού πάνω στο απαγορευμένο βιβλίο του Μαρκησίου ντε Σαντ «120 μέρες στα Σόδομα», μια αλληγορία πάνω στη σχέση φασισμού και ψυχο-σεξουαλικής διαστροφής, αποκτά νέα εκρηκτική οπτική.
Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα @Γιώργος Καλκανίδης
Εκεί που ο Παζολίνι αφήνει στιγμές «ανάπαυλας» σε όσα αποτροπιαστικά συμβαίνουν στη ροή της κινηματογραφικής του αφήγησης, εδώ σε τούτη τη δραματουργική επεξεργασία για την ελληνική θεατρική σκηνή, με την υπογραφή του Άρη Μπινιάρη και της Έλενας Τριανταφυλλοπούλου, οι ανάσες δεν επιτρέπονται. Θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε μέσα στο dark web, παρακολουθώντας κάθε είδος διαστροφής με ακρωτηριασμούς παιδιών, βιασμούς και βασανισμούς ανθρώπων, αντί να παρατηρούμε τα αποκρουστικά τεκταινόμενα επί σκηνής στην αίθουσα της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ; Θα μπορούσαμε. Ή ίσως να είχαμε ενεργοποιήσει μία live streaming μετάδοση στο κινητό, στο tablet, στην τηλεόραση από τα μέτωπα των πολέμων που μαίνονται στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, και να περιεργαζόμαστε τα πολλαπλά πρόσωπα του ανθρώπινου εξευτελισμού εν έτει 2024; Σαφώς, ναι.
Η επιτυχία
Η επιτυχία της παράστασης του Άρη Μπινιάρη και των συνεργατών του – ένα εξαιρετικό σύνολο ηθοποιών χορογραφημένο και συντονισμένο με θαυμαστή ακρίβεια – έγκειται ακριβώς στην ανάδειξη της ουσίας της παζολινικής οπτικής: μεταφέροντας συγγραφικά, σκηνοθετικά και σκηνογραφικά τα τεκταινόμενα σε ένα άχρονο πλαίσιο, μέσα σε μαρμάρινο χώρο μνημειακών διαστάσεων, ασφυκτικής χωροταξίας και ζοφερής μουσικής υπόκρουσης, απομονωμένο από οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με τον έξω κόσμο, αναδύεται επί σκηνής η βαρβαρότητα της ανθρώπινης φύσης, κατά κύματα βάναυσης λεκτικής και σωματικής βίας. Απογυμνωμένοι από κάθε συναίσθημα, χαρακτήρες-σύμβολα και περιβάλλον λειτουργούν ως αποστακτήριο της παζολινικής φιλοσοφίας γύρω από τις εκφάνσεις του φασισμού.
Οι απολυταρχικές πρακτικές του Δούκα, του Εξοχότατου και του Υψηλότατου που ξεσπούν με μανία πάνω στα γυμνά αγόρια και κορίτσια που έχουν αιχμαλωτιστεί χωρίς ελπίδα διαφυγής, οι ερωτικές περιγραφικές αφηγήσεις των δύο Αφηγητριών που συνθέτουν σοκαριστικές φαντασιώσεις, η δυσοίωνη ηχητική υπόκρουση του Τζεφ Βάγγερ – ένα κράμα από επεξεργασμένα συνθεσάιζερ, εκκλησιαστικά όργανα και ανθρώπινες φωνές -, οι ακραίες σαδομαζοχιστικές πράξεις πάνω στα ταλαίπωρα σώματα των νέων, αποδίδονται σε ένα ζωντανό θέαμα που ενίοτε προκαλεί ναυτία και μετουσιώνεται σε βιωματική εμπειρία.
Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα @Γιώργος Καλκανίδης
Για όσους δεν γνωρίζουν, το εφιαλτικό αυτό περιβάλλον ανεξέλεγκτης βίας, βιασμών και κάθε είδους κακοποίησης, περιέχει τρεις πράξεις, τον Κύκλο της Μανίας, τον Κύκλο των Κοπράνων και τον Κύκλο του Αίματος, χωρίς ανάσα εδώ σε αυτή τη θεατρική εκδοχή. Φέρνοντας τις αναγνωρίσιμες φασιστικές πρακτικές εξαΰλωσης της προσωπικότητας του ατόμου και του σώματος στην επιφάνεια, σε ένα πλαίσιο όπου η ρυθμική εκφορά του λόγου δίνει τον τόνο επιβολής και οι επί σκηνής εκρήξεις σωματικής βίας αλλά και μουσικής υπόκρουσης προκαλούν σοκ, οι συντελεστές της παράστασης πετυχαίνουν την αυθυποβολή του θεατή σε μια σειρά ψυχοσωματικών αντιδράσεων. Στο φινάλε και έξω από την αίθουσα, είτε κάποιος συμπλέει είτε όχι με τούτη την απαιτητική θεατρική διασκευή, ξεκλειδώνει ένας διάλογος για τα πρόσωπα του φασισμού στη σημερινή εποχή, τον εκμαυλισμό της ανθρώπινης φύσης και το ρίζωμα του ολοκληρωτισμού, που έρποντας φτάνει στις μέρες μας ενώ βρίσκει «συνεχώς γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθεί», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη σύνοψη του θεατρικού «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα».
Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα @Γιώργος Καλκανίδης
Κάθε παράσταση της θεατρικής διασκευής του έργου του Παζολίνι είναι sold out έως τις 10 Μαρτίου. Το βίωμά της αξίζει, και γιατί αναμετριέται με φόρα με έναν επίκαιρο κινηματογραφικό μύθο (στην αρχική του εκδοχή εκτυλίσσεται στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στο ψυχορράγημα του φασισμού), και γιατί παραθέτει πειστικά ένα αποτρόπαιο ηδονοβλεπτικό βλέμμα στον κύκλο της βίας του αιώνα που διανύουμε και κάθε άλλου αιώνα. Το τέρας του νεοφασισμού το κοιτάμε να μεγαλώνει κάθε μέρα. Αν το δούμε και στην κατά Άρη Μπινιάρη θεατρική του διάσταση, τι κερδίζουμε; Τα συμπεράσματα ανοιχτά, πάνω στο τραπέζι των συζητήσεων…
INFO Η παράσταση Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα είναι κατάλληλη για ηλικίες άνω των 18 ετών και περιέχει σεξουαλικές σκηνές, βία και γυμνά σώματα. Με αφορμή την παράσταση θα πραγματοποιηθούν ραπ συναυλίες στις 25 Φεβρουαρίου & 3 Μαρτίου 2024. Ώρα έναρξης: 22.00 Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
