Ράµι Μάλεκ: Οταν η αναρχία συνάντησε την τηλεόραση

Μια εικόνα θαμπή και στο βάθος ένα κτίριο λιτό, ογκώδες, νεοκλασικό. Πέρυσι τον Σεπτέμβριο, οι εκατομμύρια τηλεθεατές της τηλεοπτικής σειράς «Mr. Robot» αντίκρισαν αυτή τη φλου εικόνα. Στο τηλεοπτικό ερώτημα «Πώς θα τελειώσει η σεζόν» προστέθηκε το αρχιτεκτονικό «Ποιο είναι αυτό το κτίριο» και τι θέλει να συμβολίσει με αυτό ο σεναριογράφος, ο οποίος αρέσκεται σε κρυπτογραφημένα μηνύματα. Για τους έλληνες τηλεθεατές το δεύτερο ερώτημα δεν ήταν δύσκολο: Το κτίριο είναι η ελληνική Βουλή.

Η επιλογή ήταν σωστή. Μια σειρά που ασχολείται με το παγκόσμιο χρέος και τη διαγραφή του, ένα τηλεοπτικό προϊόν που μιλάει για την κουλτούρα αμφισβήτησης του κατεστημένου, για την επίθεση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεν θα μπορούσε να βρει μια πιο ιδανική εικόνα από την ταλαιπωρημένη ελληνική Βουλή πέρυσι τον Αύγουστο κάτω από το έντονο αττικό φως.

Πριν από την ελληνική Βουλή, δυο λόγια για το «Mr. Robot». Ο πρωταγωνιστής Ελιοτ, τον οποίο υποδύεται ο εκφραστικός Ράμι Μάλεκ, δουλεύει ως cyber security σε μια εταιρεία που φροντίζει για την ασφάλεια στο Internet. Ο κύριος πελάτης της είναι η E Corp (Evil Corp), το λογότυπο της οποίας μοιάζει ανησυχητικά πολύ με αυτό της Enron, του αμερικανικού ενεργειακού κολοσσού που κατέρρευσε το 2001 έπειτα από σειρά αποκαλύψεων οι οποίες αφορούσαν αμφιλεγόμενες λογιστικές πρακτικές. Ο Ελιοτ είναι ένας ταλαντούχος χάκερ κυνηγημένος από προσωπικούς δαίμονες και καταχρήσεις και έχει μια σοκαριστική ικανότητα: Μπορεί με τις γνώσεις του να μαντέψει σε λίγα λεπτά τα passwords κάθε ανθρώπου. Κάπως έτσι ξεσκεπάζει άπιστους συζύγους, παιδεραστές, κάπως έτσι γνωρίζει τα μυστικά όλων όσοι τον περιβάλλουν στην αντικοινωνική ζωή του και όλων όσους θέλει να τιμωρήσει.

Οταν στις αρχές του πρώτου κύκλου τον ρωτάει η ψυχολόγος του γιατί είναι τόσο εξοργισμένος με την κοινωνία, ξεκινάει έναν μονόλογο όπου περιγράφει με αδρές γραμμές τον χαρακτήρα της σειράς: «Δεν ξέρω… Ισως ότι συλλογικά υπάρχει η άποψη πως ο Στιβ Τζομπς είναι ένας σπουδαίος άνθρωπος, ενώ στην πραγματικότητα κέρδισε εκατομμύρια εκμεταλλευόμενος μικρά παιδιά. Ή ίσως είναι ότι νιώθω πως όλοι όσοι πλασάρονται σαν ήρωες είναι πλαστοί. Πως ο ίδιος ο κόσμος είναι μια μεγάλη φάρσα. Το μόνο που κάνουμε είναι να σχολιάζουμε ο ένας τον άλλον, να προβάλλουμε την κοινωνική μας ζωή στα social media απλά για να φαίνεται πως έχουμε οικειότητα».

Κάποια στιγμή, μια μυστική οργάνωση χάκερ με την ονομασία fsociety και ηγέτη τον Κρίστιαν Σλέιτερ ως Mr. Robot, προσεγγίζει τον Ελιοτ με έναν σκοπό: την καταστροφή του συστήματος εκ των έσω. Και, κάπου εκεί, εμφανίζονται το παγκόσμιο χρέος, η παγκόσμια αναταραχή, η αναρχία, η χειραγώγηση και η καταστολή του κράτους, το χάος.

Για να το πούμε διαφορετικά, με τα λόγια του Κρίστιαν Σλέιτερ όταν υποδύεται τον Mr. Robot: «Υπάρχει κάτι το πραγματικό; Κοίτα γύρω σου. Ενας κόσμος που χτίστηκε από τη φαντασία. Συναισθήματα με τη μορφή χαπιών. Ψυχολογικός πόλεμος με τη μορφή διαφήμισης. Χημικές ουσίες σε μορφή τροφής. Σεμινάρια πλύσης εγκεφάλου με τη μορφή των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Κέντρα ελέγχου με τη μορφή των κοινωνικών δικτύων. Θέλετε να μιλήσουμε για την πραγματικότητα; Δεν έχουμε ζήσει κοντά σε αυτή μετά την αλλαγή του αιώνα. Ο κόσμος έχει απενεργοποιηθεί, έβγαλαν τις μπαταρίες, τον έβαλαν σε μια τσάντα και πέταξαν τα υπολείμματα στον διαρκώς διευρυνόμενο σκουπιδοτενεκέ της ανθρώπινης κατάστασης. Ζώντας σε σπίτια που ανήκουν σε εταιρείες, σε πόλεις βασισμένες σε ψηφία που αναβοσβήνουν πάνω στις οθόνες. Είμαστε υπνωτισμένοι στον μεγαλύτερο λήθαργο που η ανθρωπότητα έχει δει ποτέ. Θα πρέπει να σκάψετε αρκετά βαθιά για να μπορέσετε να βρείτε κάτι πραγματικό». Την ώρα που λέει τα λόγια στο φινάλε της πρώτης σεζόν, ακουγόταν από το βάθος το «Nearer, My God, to Thee», το κομμάτι που έπαιζε η μπάντα του Τιτανικού την ώρα που βυθιζόταν.

Πριν από την τηλεόραση, υπήρξε η ιδεολογία: Ο Σαμ Εσμαϊλ, ο δημιουργός της σειράς, ήταν οργισμένος. Ενα παιδί γεννημένο στο Νιου Τζέρσεϊ από γονείς Αιγύπτιους, ένα ατίθασο παιδί που καθώς σπούδαζε στο New York University, αμφισβητούσε με πάθος το σύστημα. Κάποια στιγμή χάκαρε πρόχειρα τους λογαριασμούς του πανεπιστημίου για να στείλει μηνύματα εξέγερσης στους συμφοιτητές του. Τον έπιασαν και τον τιμώρησαν. Τώρα, έχοντας πακετάρει την αμφισβήτησή του σε προϊόν, έχει τη δυνατότητα να γελάει με αυτά: «Αν έμπαινες στο δωμάτιό μου, θα έβλεπες αφίσες τεσσάρων ταινιών: «Το κουρδιστό πορτοκάλι», «Ο ταξιτζής», «American Psycho», «Fight Club»». Η αλήθεια είναι πως αν συνθέσεις αυτές τις τέσσερις εμβληματικές ταινίες μαζί, προσθέσεις τη noir εκδοχή της σύγχρονης Νέας Υόρκης και τις προβάλεις στην τηλεόραση, έχεις το «Mr. Robot», τη σειρά που κατάφερε να σοκάρει, να πουλήσει και να προβληματίσει σημειώνοντας την ίδια επιτυχία.

Πριν από λίγους µήνες, σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στην καρδιά του Μανχάταν, σε ένα σκηνικό πολυτέλειας, συνάντησα τους πρωταγωνιστές. Το σκηνικό, η Νέα Υόρκη, είναι ένας από τους βασικούς ήρωες του «Mr. Robot», εκεί διαδραματίζεται η σύγχρονη επανάσταση. Ο πρωταγωνιστής Ράμι Μάλεκ από κοντά είναι ακόμη πιο εντυπωσιακός από τη γοητευτικά χαμένη εμφάνισή του στην οθόνη. Αδύνατος, νευρικός, με τεράστια εκφραστικά μάτια που στην τηλεόραση γεμίζουν παραισθήσεις, άγχη και αγωνίες ενός διαταραγμένου μυαλού. Σε αυτό το τόσο αντιφατικό με την όποια επανάσταση σκηνικό, στην κορυφή ενός ξενοδοχείου στο Μανχάταν, ο Ράμι Μάλεκ δεν μπορεί να αποφύγει την ερώτηση: Ο χαρακτήρας του είναι ένας αναρχικός της νέας εποχής που μέσα στις παραισθήσεις του οδηγεί ένα μεγάλο κομμάτι του παγκόσμιου χρέους στο να σβηστεί από τον ψηφιακό χάρτη, μια σαφής αναφορά στο τέλος του κινηματογραφικού «Fight Club». Ο ίδιος νιώθει αναρχικός; «Νομίζω πιο πολύ από ποτέ…», λέει γελώντας, «όπως και οι θεατές, νιώθω πως διαβάζοντας το σενάριο μου έγιναν ξεκάθαρα αρκετά πράγματα τα οποία ήξερα μεν, επέλεγα να ξεχάσω δε. Το σενάριο μου άλλαξε την οπτική για το τι κάνω και τι δεν κάνω. Κάθε ρόλος σε αλλάζει, απλά ο συγκεκριμένος με έκανε να δω διαφορετικά την πολιτική. Πάντα γνώριζα τι συνέβαινε γύρω μου, αλλά οι ευαισθησίες μου έγιναν πιο έντονες με αυτή τη σειρά. Το «Mr. Robot» με έκανε να δω πράγματα όπως το παγκόσμιο χρέος, τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν οι άνθρωποι, τα δάνεια, τις οικονομικές πυραμίδες, όλα όσα επιλέγουμε να ξεχνάμε, με άλλο μάτι».

Πώς, όμως, μπορεί ένα τόσο ακραίο σενάριο με τόσες αντισυστημικές αλήθειες να γίνεται ένα καταναλωτικό προϊόν ενός θαρραλέου μεν, εμπορικού δε καναλιού (USA Network); Πώς η υποκουλτούρα της επανάστασης αμπαλάρεται και πωλείται από το Χόλιγουντ; «Οταν διάβασα το σενάριο», εξηγεί ο Μάλεκ, «όταν διάβασα για το χρέος, για τον καπιταλισμό, για τις ταξικές αδικίες, ένιωσα έντονα εγκλωβισμένος στην κατάσταση των πραγμάτων. Και αυτό νομίζω πως είναι η επιτυχία της σειράς. Αυτό την κάνει κατανοητή και δημοφιλή. Το να δείξεις πώς ζούμε –ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά -, το να δείξεις πώς βιώνουμε αυτό που ονομάζουμε καθημερινότητα, είναι το εύκολο κομμάτι. Το δύσκολο είναι αυτό να γίνει πραγματικότητα. Οταν το διάβασα, σκέφτηκα: «Πολύ τολμηρό. Μάλλον θα γίνει μόνο ένα επεισόδιο και μετά θα κοπεί. Και όμως, χωρίς ιδιαίτερη προώθηση έγινε επιτυχία και αυτή τη στιγμή μιλάμε για τον δεύτερο κύκλο. Νομίζω πως πια αυτό θα ανοίξει προοπτικές για να ειπωθούν και περισσότερες ιστορίες στην τηλεόραση που μπορούν να ερμηνεύσουν την κοινωνία διαφορετικά. Οχι με απόσταση ετών, αλλά την ώρα που αυτές συμβαίνουν».

Η αλήθεια είναι πως η σειρά δεν προλαβαίνει να αγγίξει την επικαιρότητα και αυτή την επαληθεύει. Λίγες ημέρες προτού προβληθεί το πρώτο επεισόδιο ξέσπασε το σκάνδαλο της Sony, στο οποίο χάκερ εισέβαλαν στο δίκτυο της Sony Online Entertainment και έκλεψαν προσωπικά δεδομένα 77 εκατομμυρίων χρηστών. Κατά τη διάρκεια προβολής του «Mr. Robot» που χρησιμοποιεί για συμβούλους πραγματικούς χάκερ και προγραμματιστές, ξέσπασε το σκάνδαλο του οnline site εξωσυζυγικών ερωτικών γνωριμιών Ashley Madison στο οποίο λεπτομέρειες για περίπου 33 εκατομμύρια λογαριασμούς εκλάπησαν από τη σελίδα και δημοσιοποιήθηκαν. «Εχω γίνει λίγο παρανοϊκός είναι η αλήθεια» λέει ο Μάλεκ. «Τις προάλλες, το κινητό μου άλλαξε ώρα μόνο του, σαν να μεταφέρθηκα σε άλλη χώρα, ενώ δεν είχα κουνηθεί από το σπίτι μου. Ισως να έχω επηρεαστεί, αλλά ήμουν σίγουρος πως κάποιος κάπου στην Αγγλία είχε μπει στο κινητό μου και διάβαζε τα πάντα. Ισως να ήταν ένας χάκερ που παρακολουθούσε τη σειρά και ήθελε να αποδείξει σε αυτόν τον ηθοποιό, εμένα, πως είναι καλύτερος χάκερ. Χωρίς πλάκα, νομίζω πως όσο λιγότερη πληροφορία βάζουμε online, τόσο καλύτερο για εμάς».

Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι άνθρωποι εμπιστεύονται άκριτα το Internet. Γράφουν όλο και περισσότερες προσωπικές πληροφορίες, εκτίθενται ψηφιακά τόσο για την προσωπική, όσο και για την οικονομική τους ζωή. Ξέρουμε όλοι τους κινδύνους, αλλά επιλέγουμε να αγνοούμε τα σημάδια. Ο πρωταγωνιστής μπορεί να διασπάσει κάθε ψηφιακό οχυρό, να σπάσει κάθε password, να παρακολουθήσει κάθε ζωή. Ο ήρωας δεν έχει κίνητρο τα χρήματα, ούτε είναι μια καρικατούρα σούπερ ήρωα. Για την ακρίβεια, έτσι όπως είναι σκοτεινός, ύπουλος, πανούργος και γρήγορος, μοιάζει με το ίδιο το Internet. Ο ίδιος ασφυκτιά με τη σκοτεινή φύση του. Κάποια στιγμή, μονολογεί: «Θα γίνω φυσιολογικός. Θα πηγαίνω σινεμά με την κοπέλα μου να βλέπουμε αυτές τις ανοησίες της Marvel. Θα γραφτώ στο γυμναστήριο. Θα βάζω καρδούλες στο Instagram. Θα πίνω Vanilla Lattes». Αλλά δεν μπορεί.

Το θέµα των προσωπικών δεδοµένων, της ευκολίας με την οποία οι χάκερ, είτε είναι η δραματοποιημένη εκδοχή τους στην ομάδα fsociety της σειράς είτε στην πραγματική ζωή, μπορούν να διασπάσουν τα ψηφιακά τείχη, είναι κυρίαρχο και στην τηλεόραση και στις ανησυχίες των πρωταγωνιστών. Ο Κρίστιαν Σλέιτερ, στα 46 του, υποδύεται τον «Mr. Robot», τον άνθρωπο που εξωτερικεύει όλες τις επαναστατικές σκέψεις. «Είμαι μιας κάποιας ηλικίας», αστειεύεται, «προσπαθώ, όμως, να καταλάβω τι ακριβώς συμβαίνει στην τεχνολογία γύρω μας. Νόμιζα πως τα έπιανα όλα, αλλά μόλις ενημερώθηκα από τους προγραμματιστές για την ευκολία με την οποία μπορείς να παραπλανηθείς, αγόρασα ένα σύστημα με το οποίο επιβλέπω κάθε κίνηση που κάνουν τα παιδιά μου. Και θα τα έχω υπό επιτήρηση μέχρι να φτάσουν 18. Δεν είναι πολύ χαρούμενα, αλλά δεν με νοιάζει…».

Ο Σλέιτερ βρήκε στο «Mr. Robot» μια αναγέννηση στην καριέρα του και δεν μπορεί να μη σημειωθεί πως από το στόμα του βγαίνουν τόσα «αντισυστημικά» λόγια. «Νομίζω πως κάτι έχουν οι σκηνοθέτες και με βάζουν να παίζω αναρχικούς χαρακτήρες από παλιά. Αν τα πιστεύω; Ναι, πιστεύω πολλά απ’ αυτά που λέω στη σειρά. Είναι τρομερό πως πήρε την έγκριση να δείξει στην τηλεόραση όλη τη διαπλοκή του κόσμου στον οποίο ζούμε, τις αδικίες του συστήματος, τις online επαναστάσεις. Δεν ξέρω αν είμαι αναρχικός, αλλά σίγουρα είμαι αμφισβητίας. Ηθελε πραγματικό κουράγιο για να γυριστεί μια τέτοια σειρά, που να θέσει τόσο άμεσα, τόσο σημαντικά ζητήματα. H τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει μια επανάσταση, μπορεί όμως και να αποβεί μοιραία για την προσωπική ζωή».

Μιλώντας για πραγµατικές επαναστάσεις, δύο στιγμές ανυπακοής έχουν εμπνεύσει το «Mr. Robot». Η μία είναι το κίνημα Occupy Wall Street, το οποίο αμφισβήτησε «εντός έδρας» τη νομιμότητα κινήσεων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μετά το κραχ του 2008. Και η άλλη, η Αραβική Ανοιξη. Τόσο ο πρωταγωνιστής όσο και ο δημιουργός είναι αιγυπτιακής καταγωγής και ο τρόπος με τον οποίο τα social media συνέβαλαν στην επανάσταση επηρέασαν τη λογική της σειράς. Ο Μάλεκ το επιβεβαιώνει: «Ηξερα πως η ιδέα ήταν τολμηρή, αλλά η Αραβική Ανοιξη σίγουρα μας επηρέασε. Υπάρχουν σκηνές που διαδραματίστηκαν στην Αίγυπτο που είναι πολύ ανώτερες από τη μυθοπλασία του σεναρίου. Το να βλέπεις ανθρώπους να επαναστατούν σε κάτι που μοιάζει προσχεδιασμένο, δεν μπορεί να μη δώσει έμπνευση».

Στο θέμα της ηλεκτρονικής ασφάλειας, η Γκρέις Γκάμερ, η οποία από κοντά μοιάζει ακόμη πιο πολύ στη μητέρα της, Μέριλ Στριπ, και πρόκειται να εμφανιστεί στον δεύτερο κύκλο υποδυόμενη μια σκοτεινή πράκτορα του FBI, έχει να πει πολλά: «Πρόσφατα όλα τα δεδομένα του κινητού μου, συμπεριλαμβανομένων και των κωδικών των τραπεζικών μου λογαριασμών, εκλάπησαν. Ηταν μια περιπέτεια που συζήτησα με τους υπεύθυνους της σειράς και άλλαξε την άποψή μου για την τεχνολογία. Οταν κυνηγάς ανθρώπους που προσπαθούν να σβήσουν το παγκόσμιο χρέος, δεν γίνεται να μην προβληματιστείς με το πόσο εύκολο είναι να συμβεί παρέμβαση σε μικρότερο επίπεδο».

Η κουβέντα δεν γίνεται να μη φτάσει και στην Ελλάδα. Στο κάτω κάτω, το ελληνικό Κοινοβούλιο ήταν αυτό που εμφανίστηκε στο teaser του τελευταίου επεισοδίου. «Προφανώς και γνωρίζουμε πολλά απ’ όσα συνέβαιναν πέρυσι σε εσάς» λέει ο Μάλεκ, ο οποίος στο τέλος του πρώτου κύκλου καταφέρνει να προκαλέσει πανικό ακόμη και στον Μπαράκ Ομπάμα με την ψηφιακή αναρχία που προκαλεί. «Δεν ξέρω ποια είναι η λύση για το τέλος της αδικίας, για το τέλος της εκμετάλλευσης του 99% από το 1%», λέει ο δημιουργός, Σαμ Εσμαϊλ, «αυτό που ξέρω είναι πως η ιδέα του παγκόσμιου χρέους είναι γελοία, φτιαγμένη για να κρατάει ομήρους τους ανθρώπους –και σε ορισμένες περιπτώσεις και τα κράτη. Είμαι σχεδόν 40 χρόνων και πρόσφατα αποπλήρωσα το φοιτητικό μου δάνειο. Αυτό δεν είναι κάτι φυσιολογικό…».

Η αντίφαση όλα αυτά να συζητιούνται στο κέντρο της Νέας Υόρκης, λίγα χιλιόμετρα από τη Wall Street, είναι εμφανής. H σειρά που έχει εκατομμύρια οπαδούς, κυρίως για την τόλμη της, τον τρόπο με τον οποίο εικονογραφεί τη σύγχρονη παραίσθηση και την ιδέα έξυπνης επανάστασης, είναι ένα απόλυτα επιτυχημένο εμπορικό προϊόν, του οποίου η δεύτερη σεζόν θα ξεκινήσει να προβάλλεται την προσεχή Πέμπτη. Οπως έγραψαν και οι «New York Times», απέδειξε πολλά, κυρίως όμως το ότι «η κουλτούρα του Occupy Wall Street, τελικά, δεν πέθανε. Απλά μετακόμισε στο Χόλιγουντ».

Ο 2ος κύκλος του «Mr. Robot» κάνει πρεμιέρα –με διπλό επεισόδιο –στο κανάλι OTE CINEMA 4HD του ΟΤΕ TV, την Πέμπτη 14 Ιουλίου, λίγες ώρες μετά την παγκόσμια πρεμιέρα στην Αμερική. H σειρά θα προβάλλεται σε Α’ προβολή κάθε Πέμπτη στις 23.00. Οι συνδρομητές του ΟΤΕ TV θα μπορούν να βλέπουν το «Mr. Robot» και μέσα από την υπηρεσία OTE TV GO, αλλά και στο ΟΤΕ REPLAY TV στην υβριδική πλατφόρμα.