Βίοι παράλληλοι: Πάπας Φραγκίσκος – Μπέρνι Σάντερς

Τα τελευταία χρόνια ο Πάπας Φραγκίσκος εμφύσησε νέα πνοή στο κύριο μήνυμα της Καθολικής Εκκλησίας μέσω μιας παθιασμένης κριτικής στον αχαλίνωτο καπιταλισμό και μιας νέας, πιο προοδευτικής, κοσμοθεωρίας. Στις προκριματικές εκλογές των Ηνωμένων Πολιτειών ο γερουσιαστής του Βερμόντ Μπέρνι Σάντερς κάνει το ίδιο για το Δημοκρατικό Κόμμα και για την αμερικανική πολιτική γενικότερα. Το μήνυμα του Σάντερς δανείζεται πολλά από το κίνημα της Κατάληψης της Γουόλ Στριτ (Occupy Wall Street – OWS) και τους αγώνες κατά της οικονομικής ανισότητας. Αλλά ακόμη και πριν από την ανάδειξη του Σάντερς ως υποψηφίου για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών, ο Φραγκίσκος κέρδισε τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων με ένα ανάλογο μήνυμα.

Ο Ποντίφιξ κατήγγειλε τη «διεύρυνση του χάσματος μεταξύ εκείνων που έχουν περισσότερα και εκείνων οι οποίοι θα πρέπει να μένουν ικανοποιημένοι με τα ψίχουλα». Το όραμά του για «μια εκκλησία που είναι φτωχική και για τους φτωχούς» του πρόσφερε το προσωνύμιο «ο Πάπας των Ανθρώπων». Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πέρυσι προσκάλεσε την καναδή συγγραφέα και ακτιβίστρια του Κινήματος της Κατάληψης της Γουόλ Στριτ Ναόμι Κλάιν να παρευρεθεί σε μια διάσκεψη για το περιβάλλον που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του στη Ρώμη.

Ο πλουτισμός πίσω από την κλιματική αλλαγή

Εφέτος ο Σάντερς υποστήριξε ότι η κλιματική αλλαγή είναι η πιο σοβαρή απειλή για την ασφάλεια που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Οι απόψεις του για το εν λόγω ζήτημα αντικατοπτρίζουν τις απόψεις του Φραγκίσκου, ο οποίος μέσω μιας πρωτοποριακής εγκυκλίου ευθυγραμμίστηκε με την επιστημονική κοινότητα όσον αφορά τα ανθρωπογενή αίτια της κλιματικής αλλαγής.

Τόσο ο Σάντερς όσο και ο Φραγκίσκος συνδέουν την υποβάθμιση του περιβάλλοντος με τον αχαλίνωτο καπιταλισμό, τονίζοντας ότι οι φτωχότερες χώρες του κόσμου υποφέρουν δυσανάλογα από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων μέσω των οποίων οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου πλουτίζουν ακόμη περισσότερο.

Υπάρχει και ένα άλλο ενδιαφέρον κοινό στοιχείο ανάμεσα στον Σάντερς και τον Φραγκίσκο: αμφότεροι διανύουν την όγδοη δεκαετία τους και είναι καλά. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται περίεργο το γεγονός ότι αυτοί οι δύο άνδρες, που βρίσκονται σε ηλικία συνταξιοδότησης, συγκαταλέγονται μεταξύ των ηγετικών φυσιογνωμιών που έχουν απήχηση στους νέους που επιδιώκουν μια επαναστατική αλλαγή. Αν το σκεφτεί όμως κανείς, το γεγονός αυτό δεν συνιστά έκπληξη. Στο κάτω-κάτω, όταν το ζήτημα είναι η αγανάκτηση για τις αδικίες του κόσμου, οι ηλικιωμένοι μπορούν να είναι εξίσου παθιασμένοι με τους νέους.

Η απήχηση του Σάντερς και του Φραγκίσκου στους νέους ενισχύεται από την αίσθηση ότι και για τους δύο η αλήθεια και η ηθική έχουν μεγαλύτερη σημασία από το προσωπικό κύρος και τον πλουτισμό. Και οι δύο εμφανίζονται ταπεινοί –ο Φραγκίσκος απέρριψε τον μοναρχικό τρόπο ζωής των προκατόχων του στο Βατικανό και η περιουσία του Σάντερς είναι αισθητά κατώτερη από τη μέση περιουσία ενός γερουσιαστή –και παρά την προοδευτικότητά τους, σχολαστικά μη μοντέρνοι.

Επιπλέον, ο Σάντερς και ο Φραγκίσκος είναι αουτσάιντερ. Ο αμερικανός γερουσιαστής μπορεί να έχει μια μακρά πορεία στην πολιτική σκηνή, αλλά εκπροσωπεί τη μικρή φιλελεύθερη Πολιτεία του Βερμόντ και καταγγέλλει με πάθος τον πλούτο που αποτελεί το οξυγόνο των περισσότερων πολιτικών. Από την πλευρά του, ο αργεντινός προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι ο πρώτος Πάπας από τη Λατινική Αμερική και ο πρώτος που καταδικάζει την οικονομική ανισότητα με τέτοια ένταση.

Οι αντίπαλοι του Σάντερς και του Φραγκίσκου μπορεί να μην είναι ηλικιωμένοι, αλλά αντιπροσωπεύουν το παλιό, ενώ αυτοί οι απίθανοι μεταρρυθμιστές, αν και οι ηλικιωμένοι, μιλούν για τους νέους. Τον Αύγουστο του 1991 μια απόπειρα πραξικοπήματος κατά του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ απέτυχε επειδή ο τότε ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης είχε την υποστήριξη των νέων, τόσο στους δρόμους της Μόσχας όσο και σε άλλες πόλεις. Αυτή είναι η δύναμη των νέων ανθρώπων –μια δύναμη που ο Σάντερς αξιοποίησε. Στην περίπτωση που η Χίλαρι Κλίντον τον κερδίσει στην κούρσα για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών, όπως διαφαίνεται, θα αγνοήσει αυτή την παράμετρο και το γεγονός αυτό θα αποβεί εις βάρος της.