Στο στόχαστρο ξανά η αγαμία των καθολικών κληρικών

Οι αποκαλύψεις για τη βαθιά και έντονα συναισθηματική σχέση του Ιωάννη-Παύλου Β’ με την παντρεμένη πολωνέζα φιλόσοφο Αννα-Τερέζα Τιμινιέτσκα, ο «πλατωνικός έρωτας» που φαίνεται πως τους έδενε επί 32 χρόνια, δεν έριξαν μόνο νέο φως στην προσωπική ζωή του αγιοποιημένου Πάπα. Προκάλεσαν και πάλι συζητήσεις και ερωτήματα για την αγαμία των κληρικών, η οποία είναι υποχρεωτική στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Τίποτε από όσα γράφει ο πολωνός ποντίφικας στις δεκάδες επιστολές που έστειλε στην Αννα δεν αφήνει την παραμικρή υπόνοια ότι παρέβη τον όρκο της αγαμίας του. Οταν γνωρίστηκαν, το 1973, εκείνος ήταν καρδινάλιος Βοϊτίλα, αρχιεπίσκοπος Κρακοβίας. Η στενή φιλία και η αλληλογραφία τους συνεχίστηκε και αφού εξελέγη Πάπας, το 1978, και κράτησε ως τον θάνατό του, το 2005. Είναι γνωστό ότι ο Ιωάννης-Παύλος Β’ ήταν υπέρ της αγαμίας όλων των κληρικών, σε όλες τις βαθμίδες της ιεροσύνης. Αλλά επειδή πρόκειται απλώς για μια αρχή, που ισχύει από τον 11ο αιώνα, και όχι για δόγμα, η πρακτική της αγαμίας θα μπορούσε να αλλάξει, αν και όταν το αποφασίσει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Εν μέσω μείωσης του αριθμού των νέων ιερέων, και με ανοιχτά κοινωνικά ζητήματα, όπως οι ενώσεις ομοφύλων ζευγαριών, οι αμβλώσεις, η αντισύλληψη –για να μην πούμε τίποτε για τα σκάνδαλα παιδεραστίας που την έχουν συγκλονίσει –η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι αντιμέτωπη με τις μεγάλες προκλήσεις των νέων καιρών.

«Μήπως ήρθε η ώρα να ανοίξει ξανά η συζήτηση για την κατάργηση της αγαμίας των καθολικών ιερέων; Και ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια σε μια τέτοια αλλαγή;» ρώτησε «Το Βήμα» δύο ειδικούς.

«Σίγουρα το ζήτημα της αγαμίας συζητείται πολύ πιο ανοιχτά τώρα από ό,τι επί Ιωάννη-Παύλου Β’ (1978-2005) και Βενέδικτου ΙΣτ’ (2005-2013). Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει πει πολλές φορές ότι θέλει “παρρησία” (να μιλήσουμε με ειλικρίνεια, τόλμη και χωρίς φόβο) για τις σύγχρονες προκλήσεις και τις αντιδράσεις της Εκκλησίας σε αυτές» μας λέει ο αιδ. Τζέιμς Μπρέτσκε, καθηγητής Ηθικής Θεολογίας στο Boston College, στις ΗΠΑ.

«Φημολογείται έντονα ότι η επόμενη τακτική Σύνοδος της Εκκλησίας (που προγραμματίζεται για το 2018) θα εξετάσει το ζήτημα αυτό. Καθώς ο αριθμός των ιερέων σε παγκόσμιο επίπεδο έχει μειωθεί, ενώ ο αριθμός των πιστών της Καθολικής Εκκλησίας αυξήθηκε, έχουμε μια πραγματική κρίση: μεγάλος αριθμός πιστών δεν έχει πρόσβαση στα Μυστήρια λόγω της έλλειψης χειροτονημένων ιερέων. Ετσι, υπάρχει ένας ισχυρός θεολογικός και πρακτικός λόγος υπέρ της χειροτονίας έγγαμων κληρικών» προσθέτει.

«Εμπόδια για την αλλαγή; Είναι η παράδοση, ειδικά η θεολογική, που θεωρεί ότι η άγαμη ιεροσύνη είναι ένα ιδιαίτερο δώρο προς την Εκκλησία. Ο κληρικαλισμός με την έννοια της δημιουργίας και διατήρησης μιας ειδικής κατηγορίας μέσα στην Εκκλησία, είναι επίσης ειλικρινά ένα μεγάλο εμπόδιο για αυτή τη θεμελιώδη αλλαγή. Ρόλο παίζει και ο φόβος: αν η Εκκλησία αλλάξει αυτή τη μακροχρόνια και σημαντική αρχή, πολλοί αναρωτιούνται τι θα μπορούσε να αλλάξει στη συνέχεια» καταλήγει ο συνομιλητής μας.

«Η Καθολική Εκκλησία ισχυρίζεται (χωρίς σαφείς αποδείξεις) ότι η αγαμία απελευθερώνει τους ιερείς από τις οικογενειακές ανησυχίες που περιορίζουν την ιερατική υπηρεσία τους προς τους πιστούς. Ισχυρίζεται ότι οι άγαμοι ιερείς μπορούν να δείξουν “ολοκληρωτική” αγάπη. Αυτό προϋποθέτει (κακώς, νομίζω) την αντίληψη ότι η οικογένεια περιορίζει την ικανότητα ενός ατόμου να αγαπά. ‘Η ότι οι ορθόδοξοι και προτεστάντες ιερείς που είναι έγγαμοι δεν αγαπούν αρκετά το ποίμνιό τους» μας λέει ο αιδ. Τζέιμς Γουάις, ο οποίος διδάσκει Θεολογία επίσης στο Boston College.

«Για αιώνες η Καθολική Εκκλησία θεωρούσε επίσης όλες τις σεξουαλικές σχέσεις (ακόμη και στον γάμο) ως ένδειξη της αμαρτωλής φύσης μας. Εχει σταματήσει να διδάσκει ότι το σεξ στον γάμο είναι σημάδι της αδυναμίας μας, αλλά η παράδοση ζει στη φαντασία. Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει δώσει μικρές ενδείξεις ότι είναι ανοιχτός σε μια χαλάρωση του κανόνα της αγαμίας, αλλά η γραφειοκρατία του Βατικανού μάλλον θα κάνει ό,τι μπορεί για να το αποτρέψει. Η απώλεια ιερέων συνιστά μια ανοικτή κρίση. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία δεν μπορεί να συνεχίσει να υπηρετεί τους πιστούς της με τέτοια μείωση του αριθμού των κληρικών. Το κύριο εμπόδιο για την κατάργηση της αγαμίας είναι πρακτικό, αλλά σχεδόν ποτέ δεν αναφέρεται: η Εκκλησία δεν έχει αρκετά χρήματα για να υποστηρίξει έγγαμους ιερείς και τις οικογένειές τους με ασφάλιση υγείας, χρήματα για συνταξιοδότηση, στέγαση, και ούτω καθεξής» τονίζει ο αιδ. Γουάις.