Ψυχρή υποδοχή στον Βλαντίμιρ Πούτιν, κλίμα καχυποψίας, λεκτικά πυρά. Η κρίση της Ουκρανίας δηλητηριάζει τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών. Το έδειξε καθαρά η Σύνοδος Κορυφής Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) – Ρωσίας την περασμένη εβδομάδα: κράτησε μόλις τρεις ώρες, αντί για δύο ημέρες, όπως τα προηγούμενα χρόνια. Η ατμόσφαιρα ήταν παγωμένη και το επίσημο δείπνο ακυρώθηκε. Σφόδρα ενοχλημένος, ο ρώσος πρόεδρος έκανε καυστικές δηλώσεις. «Μπορώ μόνο να φανταστώ πώς θα αντιδρούσαν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας εάν εν μέσω μιας κρίσης, ας πούμε στην Ελλάδα ή στην Κύπρο, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών εμφανιζόταν σε μια αντιευρωπαϊκή διαδήλωση» είπε.
Η Ουκρανία δηλητηριάζει τις σχέσεις ΕΕ – Ρωσίας. Οι Βρυξέλλες καταγγέλλουν ότι η πίεση από το Κρεμλίνο οδήγησε στην κατάρρευση των εμπορικών της διαπραγματεύσεων με το Κίεβο, που ήταν η αιτία για να κατέβουν οι πρώτοι διαδηλωτές στον δρόμο, τον Νοέμβριο. Σε μια χώρα ιστορικά διχασμένη επί δεκαετίες μεταξύ φιλοδυτικών και φιλορώσων, τυχόν πρόσδεση της Ουκρανίας στο άρμα της ΕΕ και του ΔΝΤ είναι casus belli για τον Πούτιν.
Βλέπουμε μια σοβαρή ρήξη ή «θα μιλήσει το χρήμα»; Μπορεί ΕΕ και Ρωσία να θυσιάσουν τις ιδιαίτερα προσοδοφόρες σχέσεις τους στον βωμό της Ουκρανίας; Ο ρεαλισμός λέει όχι. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, και η ΕΕ η μεγαλύτερη αγορά για τις ρωσικές εξαγωγές, με εμπορικές σχέσεις που ανέρχονται σε 300 δισ. ευρώ τον χρόνο. Η Ρωσία προμηθεύει στην ΕΕ το ένα τρίτο των αναγκών της σε αργό πετρέλαιο και περίπου το ένα τέταρτο των αναγκών της σε φυσικό αέριο, το 80% του οποίου διέρχεται από την Ουκρανία.
Το «δηλητήριο» είναι πολιτικό, αλλά το «μέλι» οικονομικό. «Η αλληλεξάρτηση όσον αφορά την ενέργεια, την οικονομία και την ασφάλεια μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ είναι τεράστια. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το αν τα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι πραγματικά πρόθυμα να πληρώσουν το τίμημα για την Ουκρανία. Θα απαιτούσε επίσημη πρόσκληση ένταξης σε μια μεγάλη, φτωχή και διχασμένη χώρα και μετωπική σύγκρουση με τη Ρωσία» λέει στο «Βήμα» ο δρ Στέφαν Μάιστερ του κέντρου αναλύσεων European Council on Foreign Relations στο Βερολίνο.
Επιπλέον, «διαφορετικές προτεραιότητες μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ διχάζουν την Ευρώπη, όταν πρόκειται για τις σχέσεις με το Κρεμλίνο και την ανατολική γειτονιά γενικότερα. Κράτη-μέλη, όπως η Πολωνία και η Γερμανία, είναι περισσότερο προσανατολισμένα προς τη Ρωσία. Ιδίως το Βερολίνο έχει στενούς δεσμούς με τη Μόσχα και σχέδιο για κοινό αγωγό στη Βαλτική Θάλασσα (North Stream)» μας λέει ο Σεμπάστιαν Σέφερ του κέντρου αναλύσεων SSC Europe στο Βερολίνο.
Η Ουκρανία είναι σημαντική για τους Ευρωπαίους. Εχει τον δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό (45 εκατομμύρια ανθρώπους), οικονομία 136 δισ. δολαρίων και είναι μια απέραντη χώρα-τράνζιτ για το ρωσικό γκάζι προς την Ευρώπη.
Αλλά είναι απολύτως κρίσιμη, ζωτικής σημασίας, για τη Μόσχα. Χωρίς την Ουκρανία, η Ρωσία έχει υπαρξιακό πρόβλημα. O Πούτιν θα κάνει τα πάντα για να την κρατήσει στη σφαίρα επιρροής του, οικονομικά εξαρτημένη και στρατηγικώς κοντά του, ώστε να προβάλει ρωσική ισχύ στη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο με τον μεγάλο ναύσταθμο του στόλου του στην Κριμαία.
Και οι Ευρωπαίοι δεν πρόσφεραν πολλά. Ο Πούτιν έταξε έκπτωση 30% στο φυσικό αέριο και φθηνά δάνεια 15 δισ. δολαρίων (μέχρι στιγμής έχει δώσει μόνο τρία δισ.), εκεί που η ΕΕ ζητούσε δύσκολες μεταρρυθμίσεις από την Ουκρανία, με οικονομική στήριξη μόλις 3 δισ. ευρώ σε 7 χρόνια, και καμία δέσμευση για μελλοντική ένταξη.
ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΤΖ. ΜΟΤΙΛ
«Βολική» αλλά και επικίνδυνη η αστάθεια
«Μια αδύναμη, ασταθής και αυταρχική Ουκρανία ταιριάζει γάντι στις επιδιώξεις του Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά δυνητικά είναι μέγας κίνδυνος για την Ευρώπη» λέει στο «Βήμα» ο δρ Αλεξάντερ Τζ. Μότιλ, ουκρανοαμερικανός καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Rutgers στις ΗΠΑ.
«Το τελευταίο πράγμα που θέλει ο Πούτιν είναι μια επιτυχημένη επανάσταση στην Ουκρανία, η οποία θα την απομακρύνει από τη σφαίρα επιρροής του, θα απειλήσει τα ζωτικά γεωπολιτικά συμφέροντά του και θα εμπνεύσει τη δημοκρατική αντιπολίτευση στη Ρωσία» τονίζει.
«Από την άλλη πλευρά, η ανάσχεση της δημοκρατικής δυναμικής στην Ουκρανία θα πρέπει να ανησυχεί όλους τους Ευρωπαίους. Μια οικονομική κατάρρευση στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ θα δημιουργήσει τεράστιο αριθμό μεταναστών και προσφύγων. Και μια ακυβέρνητη Ουκρανία δεν θα είναι αξιόπιστη χώρα διέλευσης για τις μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου που ρέουν από τη Ρωσία προς την Ευρώπη. Eνα διεφθαρμένο και αυταρχικό καθεστώς που προκαλεί περιοδικές μαζικές εξεγέρσεις θα μπορούσε κάποια στιγμή να γεννήσει και έναν εμφύλιο πόλεμο, ή –δεν είναι αδιανόητο –να οδηγήσει σε κατάρρευση του κράτους. Η μόνιμη αστάθεια μπορεί ακόμη και να δελεάσει τον Πούτιν να εξετάσει το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης κατά μήκος των συνόρων της Γεωργίας, ξεκινώντας μια ευρύτερη ανάφλεξη» καταλήγει ο Μότιλ.
ΜΠΡΕΝΤΑ ΣΑΦΕΡ0
Λύση το αζέρικο αέριο μέσω (και) της Ελλάδας
«Εχει σχέδιο η Ευρώπη για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο που έρχεται μέσω της Ουκρανίας;» ρωτήσαμε την Μπρέντα Σάφερ, ερευνήτρια στο Κέντρο Ευρασιατικών, Ρωσικών και Ανατολικοευρωπαϊκών Μελετών στο Πανεπιστήμιο Georgetown στις ΗΠΑ.
«Ετσι φαίνεται. Τον περασμένο Δεκέμβριο οι ηγέτες της ΕΕ υπέγραψαν συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν για την κατασκευή αγωγού που θα εισάγει φυσικό αέριο από το υπερκοίτασμα Σαχ Ντενίζ 2. Ο λεγόμενος Aδριατικός Αγωγός ΤΑP (Trans Adriatic Pipeline) αναμένεται να φέρει δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων στη Νότια Ευρώπη και δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στις χώρες που θα συνδέσει, Γεωργία, Τουρκία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία και Ιταλία, και από εκεί το αέριο θα περνάει στην Ευρώπη» μας λέει. Και καταλήγει: «Για πολλές χώρες όπως η Ελλάδα, οι οποίες βασίζονται κυρίως σε ακριβό ρωσικό φυσικό αέριο, ο αγωγός θα είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια. Και το σπουδαιότερο: η Ρωσία δεν θα μπορεί πλέον να απειλεί και να κλείνει τη θέρμανση από καπρίτσιο».
ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΤΖ. ΜΟΤΙΛ
«Βολική» αλλά και επικίνδυνη η αστάθεια
«Μια αδύναμη, ασταθής και αυταρχική Ουκρανία ταιριάζει γάντι στις επιδιώξεις του Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά δυνητικά είναι μέγας κίνδυνος για την Ευρώπη» λέει στο «Βήμα» ο δρ Αλεξάντερ Τζ. Μότιλ, ουκρανοαμερικανός καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Rutgers στις ΗΠΑ.
«Το τελευταίο πράγμα που θέλει ο Πούτιν είναι μια επιτυχημένη επανάσταση στην Ουκρανία, η οποία θα την απομακρύνει από τη σφαίρα επιρροής του, θα απειλήσει τα ζωτικά γεωπολιτικά συμφέροντά του και θα εμπνεύσει τη δημοκρατική αντιπολίτευση στη Ρωσία» τονίζει.
«Από την άλλη πλευρά, η ανάσχεση της δημοκρατικής δυναμικής στην Ουκρανία θα πρέπει να ανησυχεί όλους τους Ευρωπαίους. Μια οικονομική κατάρρευση στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ θα δημιουργήσει τεράστιο αριθμό μεταναστών και προσφύγων. Και μια ακυβέρνητη Ουκρανία δεν θα είναι αξιόπιστη χώρα διέλευσης για τις μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου που ρέουν από τη Ρωσία προς την Ευρώπη. Eνα διεφθαρμένο και αυταρχικό καθεστώς που προκαλεί περιοδικές μαζικές εξεγέρσεις θα μπορούσε κάποια στιγμή να γεννήσει και έναν εμφύλιο πόλεμο, ή –δεν είναι αδιανόητο –να οδηγήσει σε κατάρρευση του κράτους. Η μόνιμη αστάθεια μπορεί ακόμη και να δελεάσει τον Πούτιν να εξετάσει το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης κατά μήκος των συνόρων της Γεωργίας, ξεκινώντας μια ευρύτερη ανάφλεξη» καταλήγει ο Μότιλ.
ΜΠΡΕΝΤΑ ΣΑΦΕΡ0
Λύση το αζέρικο αέριο μέσω (και) της Ελλάδας
«Εχει σχέδιο η Ευρώπη για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο που έρχεται μέσω της Ουκρανίας;» ρωτήσαμε την Μπρέντα Σάφερ, ερευνήτρια στο Κέντρο Ευρασιατικών, Ρωσικών και Ανατολικοευρωπαϊκών Μελετών στο Πανεπιστήμιο Georgetown στις ΗΠΑ.
«Ετσι φαίνεται. Τον περασμένο Δεκέμβριο οι ηγέτες της ΕΕ υπέγραψαν συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν για την κατασκευή αγωγού που θα εισάγει φυσικό αέριο από το υπερκοίτασμα Σαχ Ντενίζ 2. Ο λεγόμενος Aδριατικός Αγωγός ΤΑP (Trans Adriatic Pipeline) αναμένεται να φέρει δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων στη Νότια Ευρώπη και δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στις χώρες που θα συνδέσει, Γεωργία, Τουρκία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία και Ιταλία, και από εκεί το αέριο θα περνάει στην Ευρώπη» μας λέει. Και καταλήγει: «Για πολλές χώρες όπως η Ελλάδα, οι οποίες βασίζονται κυρίως σε ακριβό ρωσικό φυσικό αέριο, ο αγωγός θα είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια. Και το σπουδαιότερο: η Ρωσία δεν θα μπορεί πλέον να απειλεί και να κλείνει τη θέρμανση από καπρίτσιο».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
