Τελικά οι δεινόσαυροι δεν ήταν ακριβώς ερπετά ή – πιο σωστά – δεν ήταν ακριβώς σαν τα ερπετά που γνωρίζουμε σήμερα. Αυτό γιατί, όπως αποδεικνύει νέα μελέτη, ήταν θερμόαιμοι – και αυτό όχι στον χαρακτήρα.

Η απόδειξη δεν έρχεται από την ανάλυση κάποιων απολιθωμάτων του T-rex αλλά από την εξέταση των «φρέσκων» οστών απολύτως σύγχρονων θηλαστικών. Και υποδηλώνει ότι η συγγένειά μας με τους χαμένους προκατόχους μας αυτού του πλανήτη είναι ίσως στενότερη από ό,τι νομίζαμε.

Ψυχρόαιμα ή θερμόαιμα;

Η φυσιολογία των δεινοσαύρων αποτελεί ένα ζήτημα το οποίο διχάζει εδώ και πολύν καιρό τους επιστήμονες. Η κρατούσα θεωρία την ήθελε επί δεκαετίες να μοιάζει με εκείνη των σύγχρονων ψυχρόαιμων ερπετών.

Τα τελευταία χρόνια όμως νέα ευρήματα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η έντονη δραστηριότητα των προϊστορικών ζώων δεν συμβαδίζει ιδιαίτερα με έναν «ψυχρό» οργανισμό, είχε κάνει πολλούς ειδικούς να αμφισβητούν αυτή την άποψη υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε να συγγενεύουν περισσότερο με τα θερμόαιμα θηλαστικά.

Από τη στιγμή που το μόνο που έχει απομείνει από τους δεινοσαύρους είναι απολιθώματα οστών και όχι ιστοί ή όργανα είναι πρακτικά αδύνατον να ελεγχθεί άμεσα αν το αίμα τους ήταν ψυχρό ή όχι. Ο μόνος τρόπος για τους ειδικούς είναι να εξαγάγουν έμμεσα συμπεράσματα από τη μελέτη των οστικών ευρημάτων που έχουν στη διάθεσή τους.

Οι γραμμές αναστολής της ανάπτυξης αλλάζουν τον χάρτη

Το κύριο στοιχείο υπέρ της «ψυχρόαιμης» θεωρίας ήταν το γεγονός ότι στη μικροδομή των οστών των δεινοσαύρων παρατηρούνται οι λεγόμενες «γραμμές αναστολής της ανάπτυξης» (LAG) οι οποίες αποτελούν δείγμα μιας περιοδικής επιβράδυνσης του οργανισμού (όπως π.χ. όταν τα φίδια πέφτουν σε χειμερία νάρκη), η οποία συνήθως συνδέεται με μια ψυχρή ή ξηρή περίοδο κατά την οποία οι πόροι είναι περιορισμένοι.

Οι γραμμές αυτές εμφανίζονται επίσης στα σημερινά ψυχρόαιμα ερπετά όπως οι σαύρες ή οι κροκόδειλοι, αλλά σπανίως έχουν παρατηρηθεί στα οστά θερμόαιμων – ή ενδοθερμικών – ζώων με διαρκώς σταθερή και υψηλή θερμοκρασία, όπως τα θηλαστικά.

Ερευνητές του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης στη Μπελατέρα διαπίστωσαν ωστόσο ότι οι LAG είναι τελικά παρούσες στα οστά μιας πληθώρας σύγχρονων μηρυκαστικών που ζουν σε εντελώς διαφορετικά περιβάλλοντα – από τις τροπικές περιοχές ως τους πόλους της Γης. Η ανακάλυψη δεν αλλάζει μόνο τον «χάρτη» της φυσιολογίας των σημερινών θηλαστικών αλλά επί πλέον καταρρίπτει το βασικό επιχείρημα του «ψυχρού» αίματος των δεινοσαύρων κατατάσσοντάς τους ουσιαστικά στα θερμόαιμα ζώα.

Απλή προσαρμογή σε δύσκολες συνθήκες

Οι ειδικοί, οι οποίοι δημοσίευσαν τη μελέτη τους στην επιθεώρηση «Nature», θεωρούν ότι οι LAG αποτελούν απλώς ένα δείγμα της ικανότητας προσαρμογής κάθε οργανισμού στο περιβάλλον του. Υποστηρίζουν ότι όλα τα χορτοφάγα θηλαστικά επιβραδύνουν την ανάπτυξή τους όταν έχουν να αντιμετωπίσουν αντίξοες συνθήκες.

Η μείωση των ενεργειακών απαιτήσεών του, τονίζουν, αποτελεί για έναν οργανισμό τον καλύτερο τρόπο επιβίωσης σε μια ψυχρή ή ξηρή περίοδο. Οπως σημειώνουν, η μείωση αυτή, αν και μπορεί να είναι πιο «ήπια», αφήνει ως «αποτύπωμα» γραμμές αναστολής της ανάπτυξης και στους ενδοθερμικούς οργανισμούς και αποτελεί έναν πανάρχαιο μηχανισμό για την αντιμετώπιση των δύσκολων συνθηκών.

«Αυτό σημαίνει ότι οι LAG δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως επιχείρημα υπέρ του ότι οι δεινόσαυροι δεν ήταν ενδοθερμικοί» δήλωσε η παλαιοντολόγος Μάικε Κέλερ, επικεφαλής της μελέτης. Αντιθέτως, όπως πρόσθεσε, το είδος του οστικού ιστού ανάμεσα στις γραμμές που παρατηρούνται στα οστά των δεινοσαύρων υποδηλώνει ότι τα προϊστορικά ζώα είχαν ταχεία ανάπτυξη και υψηλό μεταβολικό ρυθμό – γεγονός το οποίο συντελεί υπέρ του «θερμού» του αίματός τους.