HDL

Ο κουρδιστός υπολογιστής που θα αλλάξει τον κόσμο

H ιδέα του Νεγκροπόντε παρουσιάστηκε επίσημα πέρυσι τον Ιανουάριο στο διεθνές οικονομικό φόρουμ του Νταβός. Εκεί ανακοίνωσε την ίδρυση οργάνωσης – υπό την επωνυμία OLPC (One Laptop Per Child – Ενας Φορητός για Κάθε Παιδί) – που θα υλοποιούσε το όραμα. Στον ιστό συνεργατών της είχαν ήδη ενταχθεί επώνυμοι κατασκευαστές υλικού και λογισμικού, που είχαν καταθέσει 2 εκατ. δολάρια για το ξεδίπλωμα της προσπάθειας. Από το ακρωνύμιό του (Hundred Dollar Laptop – Φορητός των 100 δολαρίων) το ζητούμενο μηχάνημα βαφτίστηκε HDL.

Στους επόμενους μήνες η ομάδα του OLPC δούλεψε πυρετωδώς. Ο ίδιος ο Νεγκροπόντε συναντήθηκε με τους ηγέτες κρατών του τρίτου κόσμου προκειμένου να διασφαλίσει μαζικές παραγγελίες. Τους εξήγησε ότι ο μόνος τρόπος να πέσει η τιμή κάτω από τα 100 δολάρια ήταν να γίνει παραγωγή μεγάλης κλίμακας – άνω των 4 εκατ. φορητών συνολικά. Αυτό σήμαινε ότι κάθε κυβέρνηση έπρεπε να προπληρώσει για τουλάχιστον ένα εκατομμύριο μηχανήματα, με οικονομική βοήθεια από την Παγκόσμια Τράπεζα ή τον ΟΗΕ. Στα μέσα του καλοκαιριού οι διαπραγματεύσεις του ευοδώθηκαν: ο Νεγκροπόντε είχε αποσπάσει την κατ’ αρχήν συμφωνία χωρών όπως η Αίγυπτος, η Βραζιλία, η Καμπότζη, η Κίνα, η Κόστα Ρίκα και η Νότια Αφρική.

Στον τεχνολογικό τομέα η ομάδα του OLPC είχε ωστόσο να λύσει κάποια καίρια προβλήματα. Το ένα ήταν η σχετική αυτονομία λειτουργίας, το δεύτερο ήταν η σύνδεση στο Διαδίκτυο και το τρίτο πρόβλημα ήταν η καταλληλότητα του φορητού για παιδική χρήση. Οσο για τη μείωση του κόστους, το μεγαλύτερο αγκάθι ήταν η οθόνη, που με τιμές τρέχουσας αγοράς δεν έπεφτε κάτω από τα 160 δολάρια. Επρεπε οπωσδήποτε να βρουν τρόπο να ρίξουν το κόστος της στα 35 δολάρια!

Τελικά οι μηχανικοί έκαναν το θαύμα τους. Το παρουσίασε περιχαρής ο Νεγκροπόντε στο συνέδριο του MIT για Επερχόμενες Τεχνολογίες (Emerging Technologies Conference) στις 22 Σεπτεμβρίου. Το πρωτότυπο του HDL ήταν μια υπόλευκη συσκευή σε μέγεθος μπλοκ ζωγραφικής. H χρήση του έχει προβλεφθεί να είναι πολλαπλή: ως υπολογιστής, ως ηλεκτρονικό βιβλίο, ως πινακίδα γραφής και ζωγραφικής, ως τηλεόραση και τηλέφωνο! Το περίβλημά του είναι ελαστικό αντοχής και το πληκτρολόγιό του αδιάβροχη μεμβράνη… βιομηχανικής χρήσης. Μπροστά από το πληκτρολόγιο βρίσκεται μια μεγάλη επιφάνεια ένδειξης (touch-pad) και αριστερά-δεξιά από την οθόνη βρίσκονται βελάκια κατεύθυνσης και επιλογής για τους αντίχειρες, περίπου σαν αυτά που έχουν τα game-pads. H ίδια η οθόνη είναι έγχρωμη LCD 7 ιντσών – όπως αυτές των φορητών DVD players – με τη δυνατότητα μετατροπής σε ασπρόμαυρη μεγάλης αντίθεσης και τετραπλής ανάλυσης, για απρόσκοπτη λειτουργία και στο φως του ήλιου. Οταν η συσκευή είναι κλειστή, ο παχύς άξονας αναδίπλωσης χρησιμεύει ως μπάρα μεταφοράς. Μέσα όμως στο «πάχος του» κρύβεται κάτι το επαναστατικά απλό: ο μηχανισμός μιας μανιβέλας που «κουρδίζει» τον φορητό! Στα πρώτα μοντέλα που θα παραχθούν, κάθε λεπτό κουρδίσματος θα παράγει ενέργεια για δέκα λεπτά χρήσης. Μία ακόμη έξυπνη λύση είναι ότι το λουρί με το οποίο θα κρεμάει το παιδί τον HDL στον ώμο του εμπεριέχει το τροφοδοτικό και το καλώδιο σύνδεσης στην πρίζα!

Μέσα στον φορητό βρίσκονται ένας επεξεργαστής των 500 MHz της AMD, 128 MB μνήμης DRAM, 1 GB μνήμης flash (όχι σκληρός δίσκος), 4 θύρες USB, κύκλωμα ασύρματης δικτύωσης WiFi, λογισμικό δικτυακής τηλεφωνίας (VoIP) της Skype και, φυσικά, Linux.

Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο τρόπος της δικτύωσης. Οπως εξήγησε ο υπεύθυνος για το τηλεπικοινωνιακό κομμάτι του HDL Μιχάλης Μπλέτσας, το άνοιγμα του φορητού θα τον κάνει αυτομάτως μέλος της ασύρματης κοινότητας όποιων άλλων HDL είναι ήδη ανοιχτοί. Ετσι, θα μπορούν να χρησιμοποιούν διαμοιραζόμενες εφαρμογές και αρκεί ένας από αυτούς να έχει συνδεθεί καλωδιακά ή δορυφορικά με το Διαδίκτυο για να έχουν πρόσβαση όλοι! Αν αυτό το κόστος της βασικής σύνδεσης κάθε σχολικής κοινότητας το έχει αναλάβει το υπουργείο Παιδείας της κάθε χώρας, τα παιδιά όλου του κόσμου θα μπορούν να σερφάρουν δωρεάν στην κοινωνία της πληροφορίας.

Το σχέδιο παραγωγής και προώθησης των HDL στα σχολεία όλου του κόσμου είναι πρωτοφανές σε κλίμακα. H κατασκευή των πιλοτικών συσκευών θα αρχίσει τον Νοέμβριο και οι πρώτοι 50.000-100.000 μαθητές θα τις παραλάβουν το 2006, με στόχο του προγράμματος να εφοδιάσει 40 εκατ. μαθητές με HDL ως το 2010. Αν όμως όλοι οι ενδιαφερόμενοι σπεύσουν να παραγγείλουν μηχανήματα για τα σχολεία τους, τα νούμερα γίνονται ιλιγγιώδη: ως το τέλος του 2006 ενδέχεται να πρέπει να καλυφθούν παραγγελίες 5-15 εκατ. συσκευών, που ως το τέλος του 2007 ίσως έχουν φτάσει τα 100-200 εκατ. Ο αριθμός αυτός είναι υπερτριπλάσιος από τους παγκοσμίως πωλούμενους υπολογιστές κατ’ έτος!

Μια τέτοια γιγαντιαία παραγωγή είναι σίγουρα ένας άθλος ζωής για όποιους αναλάβουν την κατασκευή και τη διανομή του HDL, αλλά και… πανικός για τους συμπαίκτες. Αυτοί οι δεύτεροι, τα ανά τον κόσμο υπουργεία Παιδείας, θα βρεθούν μπροστά στην πιο ριζική αναδιαμόρφωση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και της διδακτέας ύλης που έχουν κάνει ποτέ. Το κόστος αγοράς των HDL δεν είναι καν το έξοδο – άλλωστε τα 100 δολάρια που κοστίζει είναι λιγότερα από εκείνα που κοστίζουν τα έντυπα σχολικά εγχειρίδια τα οποία θα αντικαταστήσει. Ο ανασχεδιασμός όμως των μαθημάτων, η ψηφιακή ένταξη διδακτικού περιεχομένου και η κατάρτιση δασκάλων και καθηγητών είναι κάτι που ο ίδιος ο Νεγκροπόντε υπολογίζει ότι θα πάρει δεκαετίες για «να στρώσει».

H κίνηση του κοσμοπολίτη συμπατριώτη μας ήταν επόμενο να συγκινήσει εγχώριες χορδές. Προτού καν έλθει ο Μιχάλης Μπλέτσας και παρουσιάσει τον HDL στην αίθουσα τηλεκπαίδευσης του ΕΜΠ (14 Οκτωβρίου), ο laptop-μανής πρόεδρος του ΠαΣοΚ είχε πιάσει το μήνυμα. Σε ομιλία του στην Κέρκυρα (8 Οκτωβρίου) έκανε την ακόλουθη εισήγηση: «Στους πρυτάνεις προτείνεται να συγκροτήσουν ομάδα εργασίας, που σε συνεργασία με τον καθηγητή Νίκολας Νεγκροπόντε θα μελετήσει και θα προτείνει την αναγκαία προεργασία για την προσαρμογή εκπαιδευτικού λογισμικού και τις απαραίτητες αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν στο ωρολόγιο πρόγραμμα σπουδών του δημοτικού, γυμνάσιου και λύκειου, ώστε η χώρα μας να μπορεί να παραγγείλει 1.000.000 φορητούς υπολογιστές των 80 ευρώ για τους μαθητές των τελευταίων τάξεων του δημοτικού και τους μαθητές του γυμνάσιου και του λύκειου».

Το γάντι είχε πλέον ριχθεί και η κυβέρνηση δεν μπορούσε παρά να το σηκώσει. Αν φτάσουμε στην παραγγελία, το υπόλοιπο της δεκαετίας προβλέπεται να είναι οργασμικό για μαθητές, καθηγητές και γονείς.

Για όσους ενηλίκους επιθυμούν διακαώς τον δικό τους HDL, λέγεται ότι θα διατεθεί και στο εμπόριο, στη διπλάσια τιμή.