Μέσα στην αφόρητη κάψα και με τις εκατόν ογδόντα φωτιές, που λαμπάδιασαν προχθές την Αττική και τη χώρα ολόκληρη, σίγουρα θα φανεί παράκαιρος και παράταιρος ο όποιος αντίλογος με τον λεξικολόγο Μπαμπινιώτη και το Λεξικό του, που έγιναν στο μεταξύ έντυπο, ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό σήριαλ. Ενδίδω παρά ταύτα στον άνοστο αυτόν πειρασμό, για να προλάβω παραποιήσεις ή και χοντρές παρεξηγήσεις· οι οποίες προέκυψαν από πρόσφατη τηλεοπτική μου συζήτηση με τον Βασίλη Ραφαηλίδη στην ΕΤ3, κυκλοφόρησαν ευρέως από μάτι σε μάτι και αποτυπώθηκαν αποσπασματικώς σε μία τουλάχιστον εφημερίδα, με παραπλανητικό μάλιστα τίτλο. Με τους όρους αυτούς αισθάνομαι την ανάγκη να επικυρώσω γραπτώς όσα πράγματι προφορικώς υποστήριξα στην τηλεοπτική αυτή συνομιλία· τα οποία αφορούσαν κυρίως τρία περιφερειακά συμπτώματα του Λεξικού Μπαμπινιώτη, που μέχρι στιγμής παρέμειναν απαρατήρητα και σχεδόν ασχολίαστα. Η επιστημονική κριτική του επίμαχου Λεξικού είναι άλλου παπά ευαγγέλιο και επίκειται από τους καθ’ ύλην αρμοδιότερους.
1. Το πρώτο παθολογικό σύμπτωμα έχει να κάνει με το φάντασμα «Κέντρο Λεξικολογίας», το οποίο φιγουράρει ως η εύφορη επιστημονική μήτρα για τη συγγραφή και την έκδοση του Λεξικού. Γιατί ως μόνο βέβαιο και πραγματικό στοιχείο στο κρίσιμο τούτο κεφάλαιο παραμένει η ύπαρξη συγκεκριμένης Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης, με οικογενειακό μάλιστα χαρακτήρα, η οποία ανέλαβε και διεκπεραίωσε την προκείμενη εκδοτική επιχείρηση. Μένει να μάθουμε πού και πώς εμπλέκεται ο Μπαμπινιώτης στο διάκενο μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και εμπορικής πραγματικότητας.
2. Το δεύτερο σκανδαλιστικό σύνδρομο σχετίζεται με την υπερεπίσημη αθηναϊκή παρουσίαση του Λεξικού, η οποία έγινε 6 Μαΐου, στη Στοά του Βιβλίου. Από τα δημοσιεύματα της επόμενης μέρας προκύπτει ότι στην πανηγυρική αυτή εκδήλωση παρέστησαν, και την κάλυψαν με το κύρος τους, κορυφαίοι εκπρόσωποι του πολιτειακού, πολιτικού, επιστημονικού και πολιτιστικού κόσμου. Προφανώς η προσέλευση του Προέδρου της Δημοκρατίας, πρώην πρωθυπουργών, πρώην και εν ενεργεία υπουργών, αρχηγών πολιτικών κομμάτων, επιφανών βουλευτών της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης προγραμματίστηκε και πραγματοποιήθηκε επιμελώς από τον Μπαμπινιώτη και την εκδοτική εταιρεία του Λεξικού· για να δοθεί προκαταβολικώς η εντύπωση ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για έργο μείζονος εθνικής σημασίας, που την επιβεβαιώνουν με την παρουσία τους οι διασημότεροι εκπρόσωποι της πολιτειακής, πολιτικής και πολιτιστικής μας ζωής. Οσο τουλάχιστον γνωρίζω, το φαινόμενο ελέγχεται πρωτοφανές (θα έλεγα μάλιστα: διεθνώς), στον βαθμό που αφορά σε επιστημονικοφανές έργο, το οποίο φέρει την εξώφυλλη υπογραφή ενός και μόνον πανεπιστημιακού δασκάλου.
3. Το τρίτο, και βαρύτερο, σύμπτωμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εκ προοιμίου φάρσα. Μιλώ για τα ασφαλιστικά μέτρα που επέβαλε δικαστική αρχή της Θεσσαλονίκης, απαγορεύοντας προσωρινώς την κυκλοφορία του Λεξικού σε όλη την Επικράτεια. Ασχέτως προς την προφανή αστοχία της λογοκριτικής αυτής παρέμβασης, ενδιαφέρει η όποια εφαρμογή της. Λοιπόν, μετά και παρά την απαγόρευση, προς χλεύη και εξευτελισμό της, το Λεξικό εξακολουθεί να βρίσκεται στις προθήκες όλων σχεδόν των βιβλιοπωλείων και να μοσχοπουλιέται. Επομένως, η εξίσωση του διωκόμενου Μπαμπινιώτη με τον Γαλιλαίο, τον Δελμούζο και τον Ι. Θ. Κακριδή υπερβαίνει το όριο κακόγουστης κωμωδίας. Πρακτικώς η απαγόρευση κυκλοφορίας του Λεξικού τίναξε στα ύψη τη διαφήμιση και την αγοραπωλησία του.
Και ο επίλογος: συμφωνώ πως δεν πρέπει να συνδέονται τα έργα μας με τον ιδιωτικό μας βίο. Οταν όμως ο δημόσιος βίος προκαθορίζει και επικαθορίζει τα δημόσια πεπραγμένα, τότε ο συνειρμός τους δεν είναι μόνο νόμιμος αλλά και αναγκαίος. Η περίπτωση Μπαμπινιώτη αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα πρωτεϊκών μεταλλαγών σε βασικές πολιτικές, επιστημονικές και εκπαιδευτικές επιλογές. Επιγράφω τις κυριότερες και αποδεδειγμένες: υπερσυντηρητικός – συντηρητικός – φιλελεύθερος – υπερκομματικός – εθναρχικός· καθαρευουσιάνος – νεοκαθαρεύων – καθαριστής – δημοτικιστής· κατήγορος της γλωσσικής αφασίας των νέων – θησαυριστής ακόμη και της ιδιόλεκτης γλωσσικής συμπεριφοράς τους· αρχαιολάτρης αντιμεταρρυθμιστής – μεταρρυθμιστής σε ό,τι αφορά την επικοινωνιακή και μεταφραστική επάρκεια της δημοτικής γλώσσας· πολυτονικός – μονοτονικός.
Καλές και ωφέλιμες οι προσαρμογές του στοχαστικού βίου, όπως τις ήθελε και ο αλεξανδρινός ποιητής· του Μπαμπινιώτη όμως οι προσαρμοστικοί ελιγμοί δεν έχουν τον θεό τους.
