Ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης είναι ένας ευαίσθητος καλλιτέχνης που με τις επιλογές του μας αγγίζει βαθιά. Οπως με τη «Φάλαινα» που συνεχίζει με μεγάλη επιτυχία, έτσι και τώρα, με τη νέα του δουλειά: Στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά σκηνοθετεί το έργο «Ο φονιάς, έγκλημα και αθώωση» του Βασίλη Κατσικονούρη, εμπνευσμένο από μια αληθινή ιστορία γυναικοκτονίας το 1960.
Ποιος είναι «Ο φονιάς»;
«Η ιστορία, κατά τον Βασίλη Κατσικονούρη, είναι εμπνευσμένη από το τραγούδι των Χατζιδάκι – Γκάτσου “Ο Γιάννης ο φονιάς” αλλά δεν έχει καμία σχέση. Η κυρία Αγαθή Δημητρούκα, υπεύθυνη των δικαιωμάτων του Νίκου Γκάτσου και ο υπεύθυνος από τη νομική πλευρά του Μάνου Χατζιδάκι, μας είπαν ότι δεν έχει καμία σχέση.
Παρ’ όλα αυτά, επειδή άνθρωποι είμαστε και ονειρευόμαστε, ακούγοντας το τραγούδι ο συγγραφέας εμπνεύστηκε την ιστορία, φτιαγμένη από αληθινά γεγονότα. Συνέβη στον Πόθο Ηλείας, κοντά στο χωριό που γεννήθηκε ο πατέρας του Κατσικονούρη, και είναι η πρώτη καταγεγραμμένη γυναικοκτονία όπου αθωώνεται ο δράστης. Δύο χρόνια αφότου ο δράστης επέστρεψε στο χωριό, η μεγαλύτερή του κόρη, το Φροσί, αυτοκτόνησε από ντροπή. Κρεμάστηκε στο φλαμούρι που καθόταν η μάνα της και ονειρευόταν…».
Το δέντρο είναι το βασικό στοιχείο στο σκηνικό σας;
«Για μένα η φύση είναι η ισχυρότερη δυναμική που έχουμε, μετά τις φυσικές δυνάμεις. Το δέντρο είναι η ρίζα, η μάνα, η μάνα-φύση που γεννάει τα πάντα, τις εποχές, τους καρπούς, τη δυστυχία, την ανέχεια, βασική πηγή έμπνευσης. Η έννοια του δέντρου ξεκίνησε στο χωριό, όπου ο μικρός της οικογένειας είναι πια μεγάλος – είναι ο τρελός του χωριού και λέει την ιστορία. Κάπως έτσι ξεκίνησε κι η παράσταση, δειλά, όμορφα».
Πώς διαχειρίζεστε το θέμα της γυναικοκτονίας;
«Ενώ είναι γραμμένο με έναν ορθολογιστικό και ρεαλιστικό τρόπο, εγώ διάλεξα να συμβαίνουν τα πράγματα ερήμην της ιστορίας και τα στερεότυπα που περιγράφουμε να είναι μεγαλύτερα. Ακόμα και ο άνδρας, που λέμε ότι φταίει, κοιτάμε τι τον έχει οδηγήσει για να φταίει – γιατί κι αυτός παιδί ήταν κάποτε.
Σαφώς είμαι υπέρ οποιουδήποτε ανθρώπου αδικήθηκε, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας ή οτιδήποτε άλλου, αλλά οφείλουμε να ψάξουμε τη ρίζα του κακού που ξεκινάει από την πιο μικρή ηλικία, από τον τρόπο που μεγάλωσε. Θέλω να κοιτάξω συγκεκριμένα τι περνάνε αυτοί οι “άνδρες” στα χωριά και πώς το “τι θα πει ο κόσμος” σε εμπλουτίζει με σακούλες αρνητικών προτύπων και στερεοτύπων ώστε μετά να σε κάνει να λειτουργήσεις τόσο βίαια σε συνανθρώπους σου, και δη σε γυναίκες».
Με επίκεντρο τη μοιχεία;
«Στον Πόθο Ηλείας, σε αυτό το σπιτάκι ζει ένας άνδρας με τη γυναίκα του και τα δυο τους παιδιά. Είναι κτηνοτρόφος. Από χόμπι παίζει κιθάρα. Ενας φίλος του, κλαρινιτζής, γυρνάει στα τοπικά πανηγύρια και ζητάει κάποιον να του παίξει τα ακόρντα.
Και βρίσκει αυτόν τον άνδρα που με τα δεδομένα της εποχής είναι η εικόνα του άνδρα: Δουλεύει, κάνει παιδιά, πίνει και θεωρεί ότι πάνω απ’ όλα είναι η τιμή του, το καθαρό κούτελο. Η γυναίκα του τυχαίνει να είναι ένα πλάσμα που ονειρεύτηκε. Και μέσα από την απλή καθημερινότητα, βλέπει στον κλαρινιτζή μια ανθρωπιά που δεν έχει ξαναδεί.
Συγκινείται, όχι από τον άνδρα, αλλά από τις αξίες και τον σεβασμό που εκπέμπει, και παρασύρεται. Ο άνδρας της όμως τρώει όλη την κατακραυγή από το χωριό και οδηγείται στη νέμεση. Γίνεται μια ερινύα ασύλληπτη και του εαυτού του και της ίδιας της πράξης. Και κατακρεουργεί όλο του το όνειρο. Ποιο είναι αυτό; Η ζωή η ίδια – συνύπαρξη, αγάπη, έρωτας, οικογένεια».
Σας συγκινεί;
«Η αλήθεια. Εχω κάνει και πολλή κωμωδία, αγαπώ το χιούμορ, τον σαρκασμό, τον αυτοσαρκασμό, αλλά πιστεύω ότι σε αυτούς τους τόσο δύσκολους καιρούς χρειαζόμαστε την αφήγηση, όπως τα παραμύθια του παππού και της γιαγιάς. Ενα παραμύθι τόσο κοντά στην πραγματικότητα για να στηρίξει λίγο την ψυχή μας. Αυτό που αγαπάω στο έργο είναι το καθαρόαιμο ελληνικό στοιχείο, γραμμένο με αγάπη – μια σύγχρονη ελληνική τραγωδία».
Η παράσταση αντιμετωπίζει τον φονιά με…
«Αθωότητα. Δεν θα δεις τίποτα βίαιο και σκληρό. Στην πιο γλυκιά στιγμή θα δεις την κόλαση την ίδια. Θα έρθεις αντιμέτωπος με το πόσες φορές η γλύκα σου η ίδια είχε κάψει δάση ολόκληρα από κάτι που αμέριμνα έκανες για το “τι θα πει ο κόσμος”. Και μπορεί να έφτασε το λίγο του άλλου στην ολοκληρωτική καταστροφή, στην απόγνωση».
Πιστεύετε στη δεύτερη ευκαιρία για τον φονιά;
«Είχα δουλέψει σε μια εταιρεία διανομής περιοδικών με έναν άνθρωπο που είχε αποφυλακιστεί – είχε κάνει φόνο. Ηταν ο πιο ήσυχος. Δυστυχώς είναι τόσο μεγάλο το πλήγμα να καταστρέψεις τη ζωή ενός λουλουδιού, ενός ζώου, ενός ανθρώπου, που νομίζω ότι αν έχεις οποιοδήποτε κομμάτι ενσυναίσθησης μέσα σου, οι ερινύες που σε εκδικούνται δεν σε αφήνουν να ζήσεις κανονικά μετέπειτα. Οπως κι ο ήρωάς μας. Φωνάζει συχνά “ξαναδικάστε με”. “Καταδικάστηκες να ‘σαι αθώος”, του λένε…».
Γυναικοκτονία και πατριαρχία συνδέονται;
«Πώς ξεκινάει ο όρος πατριαρχία; Από την ύπαρξη του άνδρα. Τι σημαίνει να είσαι άνδρας, γυναίκα; Πρώτα απ’ όλα όμως πρέπει να είσαι άνθρωπος. Αν οι γονείς έτρωγαν επίσης δέκα χρόνια κάθειρξης, τι θα συνέβαινε σε αυτό το νομικό σύστημα και τι θα είχε αλλάξει στο τι σημαίνει να είσαι πατέρας – μάνα, να έχεις την ευθύνη ενός ανθρώπου. Αν παρατήσεις ένα σκυλί μετά θα δαγκώσει το σύμπαν – ένας άνθρωπος τι θα κάνει; Πυρηνικά όλο αυτό δεν ξεκινάει από την έννοια μόνο της πατριαρχίας. Ξεκινάει στην πιο γλυκιά ιστορία που λέγεται μαμά – μπαμπάς».
Γοητεύεστε από τους ανθρώπους στα άκρα; Οπως και ο Τσάρλι στη «Φάλαινα»;
«Ο ήρωας στη “Φάλαινα” διεκδικεί τον θάνατο για τον έρωτα, ως αντεκδίκηση σε αυτό που έγινε για τον δικό του σύντροφο, που πέθανε από ασιτία. Αγαπώ πολύ τον Τσάρλι. Συμβολικά είναι ένα κομμάτι του Χριστού μέσα του».
Το θέατρο κουράζει;
«Κουράζομαι να είμαι εγώ. Με διέλυσε ο θάνατος της μητέρας μου, με διαλύει η ανθρώπινη κοινωνία που ποδοπατεί ο ένας τον άλλον. Εδώ, στο θέατρο, μέσα στις δύο ώρες, δεν μπορεί να με σταματήσει κανείς, μόνο ο Θεός. Εχω μια ησυχία. Το έξω είναι μη ωραίο. Οι άνθρωποι ντύνονται, βάφονται σαν ξωτικά για να αρέσουν, ενώ από μόνοι τους είναι δέκα φορές πιο όμορφοι. Το θέατρο είναι η ουτοπία μου. Μπορώ να είμαι τα πάντα, για λίγο. Εξω πρέπει να είμαι ο ΑΦΜ μου, ο ανδρισμός μου, η ανθρωπιά μου, η ιστορία μου, οι υποχρεώσεις μου, οι επιτυχίες, οι αποτυχίες μου…».
Η δημόσια εικόνα δηλαδή;
«Νομίζω ότι με τα χρόνια επιλέγω να το ξεχνάω. Δεν έχω έρθει εδώ για το αποτέλεσμα αλλά για το ταξίδι. Γι’ αυτό και σταμάτησε να με αφορά και εγωκεντρικά ο εαυτός μου. Οσο μεγαλώνω στρέφομαι στις σιωπές, στην ησυχία, στη φύση. Νομίζουμε ότι το ταξίδι είναι μεγάλο, αλλά δεν είναι – κι εγώ θέλω να είμαι εκεί.
Μου αρέσει η απομόνωση. Τα τελευταία χρόνια διαβάζω για τα μελίσσια. Αγαπώ τις μέλισσες και κάποια στιγμή θέλω να ασχοληθώ – με σκέφτομαι στην Τήνο, σε μελίσσια, να μου μιλάνε οι μέλισσες».
INFO: «Ο φονιάς, έγκλημα και αθώωση» του Βασίλη Κατσικονούρη. Παίζουν: Μιχάλης Σαράντης, Αννα Καλαϊτζίδου, Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης, Φώτης Θωμαΐδης, Φωτεινή Ντεμίρη κ.ά. Από τις 8 Δεκεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
