Μια πανέμορφη γυναίκα, με κινηματογραφική λάμψη τύπου Σκάρλετ Γιόχανσον, κοιτάζει κατάματα τον ζωγράφο της, ενώ το στενό φόρεμά της αναδεικνύει την αυτοπεποίθησή της. Γύρω της, σε ένα τραπέζι καμπαρέ, μια μικρή παρέα, ανάμεσά τους και ο Τουλούζ-Λοτρέκ, την παρακολουθεί ατάραχα.
Η «Λαίμαργη» που ποζάρει μπροστά τους δεν σοκάρει κανέναν όσο κι αν το παρατσούκλι της υπονοεί την ελευθεριότητα και τη ζωηρή της διάθεση. Είναι η La Goulue, η θρυλική χορεύτρια του Moulin Rouge, Λουίζ Βεμπέρ, αβίαστα στο στοιχείο της.
Ο πίνακας «Εσωτερικό στου Bruant: Το Mirliton» (1886-87) του Λουί Ανκετέν δεν είναι το προφανές σημείο εκκίνησης για μια έκθεση που ενώνει τον Kλοντ Μονέ με τον Αντι Γουόρχολ. Κι όμως, αυτή η σκηνή – η ζωντάνια, το καμπαρέ ως μικρόκοσμος μιας εποχής που έβραζε – συνοψίζει το πνεύμα της νέας μεγάλης έκθεσης στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα: «Από τον Monet στον Warhol: Τρεις γενιές, μια συλλογή, ένα ταξίδι στην εξέλιξη της μοντέρνας τέχνης».
Μια έκθεση που, ενώ στον τίτλο της φιγουράρουν δύο θρυλικά ονόματα και περιλαμβάνει τόσο τα «Νούφαρα» του Μονέ όσο και ένα δίπτυχο «Μαν Ρέι» του Γουόρχολ, στην πραγματικότητα ξετυλίγει μπροστά σου έναν ολόκληρο κόσμο.
Ενα πολύχρωμο παζλ από 45 καλλιτέχνες και 83 έργα και μια διαδρομή 130 ετών με περισσότερα από 12 καλλιτεχνικά ρεύματα, από τον ιμπρεσιονισμό μέχρι την pop art. Ολα τα έργα προέρχονται από μια εντυπωσιακή ελβετική ιδιωτική συλλογή και το υλικό της έκθεσης αποτελεί περίπου το 10% της.
Ο σημερινός κληρονόμος της, εγγονός του συλλέκτη που έθεσε τα θεμέλια, επιλέγει τη διακριτικότητα αλλά τα έργα του έχουν μιλήσει δυνατά σε κορυφαία μουσεία: Metropolitan Museum, MoMA, Tate Modern, Royal Academy, Musée d’Orsay, μεταξύ άλλων. Είναι μόλις η δεύτερη φορά που τόσο αντιπροσωπευτικό μέρος της παρουσιάζεται στο κοινό και η πρώτη στην Ελλάδα.
Μικρά και μεγαλύτερα αστέρια
Η εμπειρία αρχίζει πριν καν δεις το πρώτο έργο. Οι αίθουσες, σκηνογραφημένες από τον Ανδρέα Γεωργιάδη και τη Βιβή Γερολυμάτου, έχουν γίνει ένα παριζιάνικο αστικό σαλόνι. Μικρές λεπτομέρειες, όπως κάποια φυτά, ένα-δυο έπιπλα από τη συλλογή Γουλανδρή, δημιουργούν υφές εποχής και την αίσθηση ότι μπαίνεις στο σπίτι κάποιου φιλότεχνου ευγενή των αρχών του 20ού αιώνα, εκεί όπου οι πρωτοπορίες γεννιούνταν με φυσικότητα.
Στο δωμάτιο απέναντι από την είσοδο υπάρχουν ονόματα αλλά και έργα που ζαλίζουν: οι μιμόζες του Σαγκάλ, η φλογερή καρδιά του Μουνκ, τα τριαντάφυλλα του Καντίνσκι, τα ονειρικά τοπία του Νόλντε, κάτω από τις ενότητες της «Σχολής του Παρισιού» ή του «Εξπρεσιονισμού» και μαζί με τους «Αταξινόμητους» γίγαντες που υπήρξαν ο Ματίς και ο Πικάσο – μα πόσο σπαρακτικό και επίκαιρο το μουντό «Λιτό γεύμα» του (1904).
Κεντρική θέση στην ελβετική συλλογή όπως και στην έκθεση έχει ο Πολ Σινιάκ, ο μεγάλος γάλλος νεο-ιμπρεσιονιστής. Τα έργα του, με την ανεπαίσθητη αλλά ζωηρή λάμψη τους, θυμίζουν ότι η ζωγραφική δεν είναι μόνο μορφή, αλλά και φως, ατμόσφαιρα.
Δίπλα στους σταρ της Ιστορίας της τέχνης παρουσιάζονται δημιουργοί που συνήθως ξεφεύγουν από τα ραντάρ του ευρέος κοινού. Για παράδειγμα, ο προαναφερθείς Λουί Ανκετέν, συχνά στη σκιά των ομοτέχνων του, λάμπει εδώ με τη νυχτερινή του καθαρότητα.
Ο Λουσιέν Πισαρό, γιος του Καμίγ Πισαρό, εμφανίζεται με έργα γεμάτα εσωτερικό φως και ευγένεια. Ο Φελίξ Βαλοτόν αποκαλύπτει το ιδιότυπο βλέμμα του στα τοπία και τις σκηνές εσωτερικού χώρου. Ο συμβολιστής Οντίλ Ρεντόν, πηγή έμπνευσης για τον Μαρσέλ Ντισάν, εκπλήσσει με τον εσωστρεφή του οραματισμό.
Και ο Σαμ Σαφράν (1934-2019) με τα εντυπωσιακά παστέλ εσωτερικών χώρων σε κάνει να κοντοσταθείς, ακόμη κι αν απέναντί του κρέμεται ένα αριστουργηματικό έργο του Ρενέ Μαγκρίτ, το μικρό σε διαστάσεις αλλά μεγάλο σε συμβολισμούς «La Maison» .
Κι έτσι, χωρίς καν να το καταλάβεις, έχεις ήδη μπει σε εκείνον τον συναρπαστικό διάλογο έργων που η έκθεση επιχειρεί να ανασυνθέσει. Σε ένα ολοζώντανο μάθημα Ιστορίας της Τέχνης, διαμορφωμένο βέβαια από το γούστο των συλλεκτών αλλά και από το βλέμμα των επιμελητριών της έκθεσης Μαρίας Κουτσομάλλη-Moreau (υπεύθυνη Συλλογής του Ιδρύματος B&E Γουλανδρή) και Μαρίνα Φερέτι Μποκιγιόν (επίτιμη επιστημονική διευθύντρια του Musée des impressionnismes στο Ζιβερνί). Η εμπειρία χαρίζει στην Αθήνα μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις των τελευταίων ετών και σίγουρα την καλύτερη που έχει διοργανώσει μέχρι σήμερα το Μουσείο Γουλανδρή.
Παράλληλα, η έκθεση δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να πάρουν μια γεύση και για το σπίτι μέσα από τη δεύτερη ενότητα της σειράς podcasts «B&E Goulandris Podcasts: μια ηχητική κατάδυση στον μαγευτικό κόσμο της Τέχνης». Σε πέντε επεισόδια, οι δύο επιμελήτριες ξεναγούν τον ακροατή στην έκθεση και στα καλλιτεχνικά κινήματα που παρουσιάζονται, ενώ οι ζωγράφοι Γιώργος Ρόρρης, Ανδρέας Κοντέλλης, Λήδα Κοντογιαννοπούλου, Ανδρέας Γεωργιάδης και Μανώλης Αναστασάκος μοιράζονται τη δική τους εμπειρία, μιλώντας για τους καλλιτέχνες που τους σημάδεψαν και συνεχίζουν να τους εμπνέουν.
INFO:«Από τον Monet στον Warhol: Τρεις γενιές, μια συλλογή, ένα ταξίδι στην εξέλιξη της μοντέρνας τέχνης» στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή (Ερατοσθένους 13, Αθήνα). Εως τις 11 Απριλιου 2026.
