Σε συμφωνία για το καθεστώς του Γιβραλτάρ, κατέληξαν Ευρωπαϊκή Ένωση, Ισπανία και Βρετανία, σύμφωνα με κοινή ανακοίνωση τους. 

Το καθεστώς του Γιβραλτάρ – του βρετανικού θύλακα στο νότιο άκρο της Ιβηρικής χερσονήσου που βρίσκεται υπό βρετανική κυριαρχία από τον 18ο αιώνα – και ο τρόπος αστυνόμευσης των συνόρων με την Ισπανία αποτελούσαν πάγια σημεία διαφωνίας, η οποία εντάθηκε από τότε που η Βρετανία ψήφισε το 2016 υπέρ του Brexit. 

Οι συνομιλίες για τους κανόνες που διέπουν τα σύνορα Ισπανίας και Γιβραλτάρ συνεχίζονταν από τότε που η Βρετανία αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2020. 

Η βρετανική πλευρά

Το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών τόνισε σε ανακοίνωσή του ότι η συμφωνία θα προστατεύσει την κυριαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου και τη στρατιωτική του αυτονομία, καθώς και το οικονομικό μέλλον του Γιβραλτάρ. 

Το βρετανικό ΥΠΕΞ δήλωσε επίσης ότι η συμφωνία, μεταξύ άλλων πλεονεκτημάτων, θα παρέχει μια πρακτική λύση για να αποφευχθεί η ανάγκη για αυτό που χαρακτήρισε ως «επιβαρυντικούς ελέγχους» και μεγάλες καθυστερήσεις στα σύνορα. 

«Είμαι στην ευχάριστη θέση να οριστικοποιήσουμε μια πολιτική συμφωνία που θα φέρει νομική ασφάλεια στον λαό του Γιβραλτάρ, στις επιχειρήσεις του και σε όσους σε όλη την περιοχή βασίζονται στη σταθερότητα στα σύνορα», δήλωσε ο Φαμπιάν Πικάρντο, πρωθυπουργός του Γιβραλτάρ. 

Τι προβλέπεται

Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, η ισπανική και η αστυνομία του Γιβραλτάρ θα είναι υπεύθυνες για την περίμετρο του «Βράχου» (όπως αλλιώς λέγεται η περιοχή), το αεροδρόμιο και της γύρω περιοχής. Όσοι φθάνουν στο αεροδρόμιο του Γιβραλτάρ θα επιδεικνύουν τα διαβατήριά τους τόσο στους συνοριοφύλακες του Γιβραλτάρ όσο και στους Ισπανούς συναδέλφους τους. 

Το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι το σύστημα θα ακολουθήσει ένα παρόμοιο μοντέλο με τη γαλλική αστυνομία που λειτουργεί στο σταθμό Σεντ Πάνκρας του Λονδίνου, από όπου εκτελείται η σιδηροδρομική υπηρεσία Eurostar που συνδέει τη Βρετανία με την ηπειρωτική Ευρώπη. 

Αυτό ήταν ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα μετά το Brexit για την ενσωμάτωση του Γιβραλτάρ στο Campo de Gibraltar (την ισπανική πλευρά), και αυτό σημαίνει ότι στην πράξη ενσωματώθηκε στη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας. Έτσι παραμένει ανοιχτός ο περίφημος «φράχτης» με την Ισπανία, ο οποίος στην πραγματικότητα παρέμεινε ανοιχτός παρά το Brexit για να διευκολύνει τη μετακίνηση των 15.000 εργαζομένων που εισέρχονται καθημερινά στο Γιβραλτάρ. 

Αντιδράσεις για την κυριαρχία

Η Μαδρίτη προτίμησε αυτή την επιλογή, η οποία επιτρέπει ένα «ανοικτό Γιβραλτάρ στην Ισπανία», αντί να ανοίξει θέματα όπως η διεκδίκηση της κυριαρχίας, η οποία αποτελούσε αδιαπραγμάτευτο σημείο για το Λονδίνο. Το ζήτημα της κυριαρχίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό.  

Φυσικά η θέση αυτή της κυβέρνησης Σάντσεθ, έχει επικριθεί έντονα από την ακροδεξιά ως παραχώρηση κυριαρχίας (αντίστοιχα κριτική υπάρχει και στο Ηνωμένο Βασίλειο για τους αντίθετους λόγους). Όμως, σύμφωνα με πιο ειδικά μέσα, η διατύπωση του συμφώνου είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε το Μαρόκο να μην μπορεί να το επικαλεστεί για να εγείρει τις παραδοσιακές εδαφικές του διεκδικήσεις στη Θέουτα και τη Μελίγια (τα δύο ισπανικά εξκλάβια στην Αφρική). 

Η συμφωνία ανακοινώθηκε μετά από συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη βελγική πρωτεύουσα μεταξύ του Ευρωπαίου Επιτρόπου, αρμόδιου για τις σχέσεις των Βρυξελλών με το Λονδίνο, Μάρος Σέφτσοβιτς, του υπουργού Εξωτερικών της Ισπανίας, Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες, του Βρετανού ομολόγου του, Ντέιβιντ Λάμι και του πρωθυπουργού του Γιβραλτάρ.