Πoλλά χρόνια πριν ο Ντέιβιντ Κάμερον ανακοινώσει το δημοψήφισμα για το Brexit, το 2013, ο ευρωσκεπτικισμός ρίζωνε στη Βρετανία τόσο στην αριστερά όσο και στη δεξιά της πολιτικής σκηνής. Κατά τις δεκαετίες του 1970 και 1980, το Εργατικό Κόμμα ήταν πιο ευρωσκεπτικιστικό, ενώ οι Συντηρητικοί ήταν γενικά πιο φιλοευρωπαίοι με μία κριτική ωστόσο στάση ως προς κάποια ζητήματα. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την τάση έπαιζε πάντοτε και η βρετανική πολιτική παράδοση η οποία δίνει έμφαση στην κοινοβουλευτική κυριαρχία, την Κοινοπολιτεία και το ελεύθερο εμπόριο κάτι που είχε ως αποτέλεσμα τι σύγκρουση με τις θεσμικές δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τροφοδοτώντας σημαντικό κομμάτι των Βρετανών με την αίσθηση μη-νομιμοποίησης της συμμετοχής στην ΕΕ.

Η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού επιταχύνθηκε από τη δεκαετία του 1990 και μετά, με σημαντική ώθηση από το κόμμα UKIP, το οποίο πίεζε για αποχώρηση από την ΕΕ κερδίζοντας σημαντική εκλογική υποστήριξη έως το 2015. Παράλληλα, μέσα στο Συντηρητικό Κόμμα αναπτύχθηκε μια ισχυρή ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα, που αμφισβητούσε την περαιτέρω ενοποίηση της ΕΕ και την ενίσχυση των εξουσιών των ευρωπαϊκών θεσμών. Αυτές οι πιέσεις οδήγησαν τον Κάμερον, υπό την απειλή απώλειας ψηφοφόρων και εσωτερικών ρήξεων, να δεσμευτεί το 2013 για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ.

Πότε ξεκίνησε η ιδέα του δημοψηφίσματος για το Brexit;

Ο τότε πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον υποσχέθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2013 ότι, αν οι Συντηρητικοί κερδίσουν τις εκλογές, θα διεξαχθεί δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο να κερδίσει την υποστήριξη των ευρωσκεπτικιστών στο κόμμα του.

Πότε ορίστηκε η ημερομηνία του δημοψηφίσματος και ποια ήταν η θέση του Κάμερον;

Στις 20 Φεβρουαρίου 2016 ο Κάμερον ανακοίνωσε ότι το δημοψήφισμα θα γίνει στις 23 Ιουνίου 2016 και ότι θα υποστηρίξει την παραμονή στην ΕΕ. Την επόμενη μέρα, ο Μπόρις Τζόνσον, τότε στενός σύμμαχος του Κάμερον, ανακοίνωσε ότι θα υποστηρίξει την αποχώρηση.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος;

Στις 23 Ιουνίου 2016, το 52% των Βρετανών ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ, έναντι 48% που ψήφισε υπέρ της παραμονής.

Τι ακολούθησε μετά το δημοψήφισμα;

Την επόμενη μέρα, ο Κάμερον ανακοίνωσε την παραίτησή του, θεωρώντας ότι η χώρα χρειάζεται νέα ηγεσία για να διαχειριστεί το Brexit.

Πώς εξελίχθηκε η διαδικασία αποχώρησης υπό την Τερέζα Μέι;

Η Μέι ενεργοποίησε το Άρθρο 50 το 2017, ξεκινώντας επίσημα τη διαδικασία αποχώρησης. Ωστόσο, η συμφωνία αποχώρησης που διαπραγματεύτηκε με την ΕΕ απορρίφθηκε τρεις φορές από το κοινοβούλιο, προκαλώντας πολιτικό αδιέξοδο και καθυστερήσεις.

Πότε ανέλαβε ο Μπόρις Τζόνσον και τι έκανε;

Τον Ιούλιο 2019, ο Τζόνσον έγινε πρωθυπουργός και επανέφερε τη δέσμευση για αποχώρηση μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2019, με ή χωρίς συμφωνία. Προκάλεσε προσωρινό κλείσιμο του κοινοβουλίου για να περιορίσει την αντιπολίτευση, αλλά τελικά αναγκάστηκε να ζητήσει νέα παράταση.

Πώς ολοκληρώθηκε το Brexit;

Μετά τις εκλογές του Δεκεμβρίου 2019, όπου οι Συντηρητικοί κέρδισαν μεγάλη πλειοψηφία, η συμφωνία αποχώρησης επικυρώθηκε. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε επίσημα από την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου 2020, με μεταβατική περίοδο που ολοκληρώθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Ποια είναι η στάση του Κιρ Στάρμερ;

Ο Κιρ Στάρμερ, ηγέτης του Εργατικού Κόμματος από το 2020, έχει υιοθετήσει πιο ρεαλιστική στάση απέναντι στο Brexit, αποδεχόμενος την αποχώρηση αλλά εστιάζοντας στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και στη διατήρηση στενών σχέσεων με την ΕΕ. Η ηγεσία του σηματοδοτεί μια προσπάθεια να επαναπροσδιοριστεί η πολιτική των Εργατικών μετά το δημοψήφισμα. Ωστόσο, η κυβέρνηση των Εργατικών δηλώνει ότι δεν θα κάνει πίσω στις βασικές κόκκινες γραμμές του Brexit, όπως η αποφυγή επιστροφής στην ενιαία αγορά ή στην τελωνειακή ένωση, παρά τις πιέσεις για πιο στενή συνεργασία με την ΕΕ.

Τι πιστεύουν σήμερα οι Βρετανοί για το Brexit;

Η στάση των Βρετανών απέναντι στο Brexit σήμερα παρουσιάζει διττή εικόνα, με σημαντικές διαφορές ανάλογα με τις δημοσκοπήσεις και τα πολιτικά ρεύματα. Μία σημαντική δημοσκόπηση της YouGov δείχνει ότι μόνο το 30% των Βρετανών πιστεύει πλέον ότι η ψήφος υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ ήταν σωστή, ενώ το 55% θεωρεί ότι ήταν λάθος. Παράλληλα, περισσότεροι από έξι στους δέκα (62%) πιστεύουν ότι το Brexit δεν απέδωσε, θεωρώντας ότι έχει βλάψει την οικονομία, το εμπόριο και το κόστος ζωής της χώρας.

Η πολιτική εικόνα είναι επίσης πολύπλοκη: το κόμμα Reform UK, που ιδρύθηκε από τον Nigel Farage, αρχιτέκτονα του Brexit, αυξάνει τη δημοτικότητά του και προηγείται στις τοπικές εκλογές με ποσοστά γύρω στο 26%, ενώ η δημοτικότητα του πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο (23%).