Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) υποδέχεται την άνοιξη με δύο ατομικές εκθέσεις και δύο νέες in situ αναθέσεις μεγάλων διαστάσεων, φιλοξενώντας τολμηρά έργα διεθνώς αναγνωρισμένων καλλιτεχνών. Η Τζάνις Ράφα, ο Sammy Baloji, ο Kasper Bosmans και η Emma Talbot παρουσιάζουν έργα που εξερευνούν την ανθρώπινη επιρροή στο περιβάλλον και την εκμετάλλευση των ζώων, την αποικιακή κληρονομιά και τις σχέσεις εξουσίας, την ιστορική μνήμη.
Οι τέσσερις αυτές εκθέσεις που εγκαινιάζονται την Πέμπτη 3 Απριλίου, αποτελούν ένα προοίμιο στο ευρύτερο εκθεσιακό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ το 2025, το οποίο θα πραγματοποιηθεί με άξονα το ανθρώπινο αποτύπωμα πάνω στο περιβάλλον, στον πλανήτη, στη βιόσφαιρα. Ενόψει της μεγάλης ομαδικής έκθεσης «Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για την μη ανθρώπινη ζωή» σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, στην οποία συμμετέχουν πάνω από 60 καλλιτέχνες, έχουμε την ευκαιρία να αποκομίσουμε μια πρώτη επαφή με το αφήγημα που ανοίγει το μουσείο για τη σχέση του ανθρώπου με την ιστορία, τα ζώα και τη φύση (σημειώνεται ότι το ΕΜΣΤ είναι ένα από τα μοναδικά εθνικά ιδρύματα τέχνης στον κόσμο που επιτρέπει την είσοδο στα κατοικίδια ζώα).
Άποψη εγκατάστασης από το έργο του Kasper Bosmans, The Fuzzy Gaze / Το Θολό Βλέμμα, 2025. Παραγωγή ΕΜΣΤ. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν
«Θα είναι, νομίζω, η μεγαλύτερη έκθεση που έχει γίνει ποτέ σε μουσείο με θέμα όχι το πώς αναπαρίστανται τα ζώα μέσα στην ιστορία της τέχνης, που είναι πάρα πολύ σύνηθες φαινόμενο ή πώς κατά καιρούς οι καλλιτέχνες έχουν χρησιμοποιήσει τα ζώα μέσα στα έργα τους, αλλά με μια διαφορετική προσέγγιση, ηθικο-φιλοσοφική, που έχει να κάνει με τα δικαιώματα των ζώων…», σημείωσε σχετικά με τον επικείμενο κύκλο εκθέσεων στο ΕΜΣΤ, η καλλιτεχνική του διευθύντρια Κατερίνα Γρέγου μιλώντας στη σημερινή παρουσίαση των τεσσάρων νέων εκθέσεων.
Την εισαγωγή μας στα ζητήματα της αποικιοκρατίας, της βιομηχανικής εκμετάλλευσης, της σωματικής κυριαρχίας και της οικολογικής συνείδησης αναλαμβάνουν οι Τζάνις Ράφα, Sammy Baloji, Kasper Bosmans και Emma Talbot .
Η υποβλητική και εμβυθιστική ατομική έκθεση της Τζάνις Ράφα «Εμείς που Προδώσαμε τα Άλογα», που παρουσιάζεται στον δεύτερο όροφο του ΕΜΣΤ, διερευνά θέματα ελέγχου, οικειότητας και εκμετάλλευσης των ζώων αυτών, ενώ η πρώτη ατομική έκθεση του Sammy Baloji στην Ελλάδα «Απόηχοι της Ιστορίας, σκιές της προόδου» αποτελεί μια έντονη κριτική ματιά στο θέμα της αποικιακής κληρονομιάς και της εκμετάλλευσης των πόρων (φιλοξενείται στο ισόγειο). Η νέα καλειδοσκοπική τοιχογραφία 30 μέτρων του Kasper Bosmans «Το θολό βλέμμα» (2025) εξετάζει την εργαλειοποίηση των ζώων από τους ανθρώπους (Φουαγιέ ΕΜΣΤ), ενώ η νέα μνημειώδης ζωγραφική εγκατάσταση από μετάξι, ύψους 9 μέτρων, «Human/Nature» (2025) της Emma Talbot μας προσκαλεί να φανταστούμε ένα καλύτερο μέλλον με πιο αρμονικές σχέσεις ανθρώπων και φύσης (2ος όροφος).
Τζάνις Ράφα: We Betrayed the Horses
4 Απριλίου – 5 Οκτωβρίου 2025
2ος όροφος | Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη
Janis Rafa – The Absence of your Body has Shaped the Spectacles of our Past. 2025 (video still) Δικάναλη βίντεο εγκατάσταση, έγχρωμη, ήχος, 12′. Παραγωγή ΕΜΣΤ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Η πρώτη ατομική έκθεση της Τζάνις Ράφα σε ελληνικό μουσείο καταπιάνεται με τη σχέση ανθρώπου και αλόγου, μέσα από μια εμβυθιστική εγκατάσταση. Γλυπτά, κείμενα και ένα δικάναλο φιλμ εξερευνούν τη συμβολική και κυριολεκτική εργαλειοποίηση των αλόγων από τον άνθρωπο, αποτυπώνοντας τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη φροντίδα και την εκμετάλλευση.
Η Ράφα εστιάζει στη σωματικότητα και την απουσία του αλόγου, προβάλλοντας τα ανθρώπινα κατασκευάσματα που το υποκαθιστούν. Με την κινηματογραφική της αφήγηση, μας μεταφέρει σε έναν εγκαταλελειμμένο ιππόδρομο, όπου η εικόνα του αλόγου αναδύεται μέσα από αντικείμενα ελέγχου, αποκαλύπτοντας τη βαθιά επιθυμία για κυριαρχία.
Sammy Baloji: Echoes of History, Shadows of Progress
3 Απριλίου – 2 Νοεμβρίου 2025
Ισόγειο | Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη
Άποψη εγκατάστασης από την ατομική έκθεση του Sammy Baloji: Echoes of Progress, Shadows of History /Απόηχοι της ιστορίας, σκιές της προόδου, 2025.
Παραγωγή ΕΜΣΤ. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Imane Farès, Παρίσι. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν
Ο διεθνώς αναγνωρισμένος καλλιτέχνης Sammy Baloji, στην πρώτη του ατομική έκθεση στην Ελλάδα, παρουσιάζει μια τολμηρή κριτική της αποικιοκρατικής κληρονομιάς μέσα από εγκαταστάσεις, βίντεο και φωτογραφικές σειρές. Το έργο του εξετάζει την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του Κονγκό από τη βελγική αποικιοκρατία και τη συνεχιζόμενη οικονομική αφαίμαξη της χώρας.
Το “Meandering” (2025), μια νέα ανάθεση του ΕΜΣΤ, αποδομεί τις ευρωκεντρικές αφηγήσεις στην ιστορία της τέχνης και αναδεικνύει την πολιτιστική οικειοποίηση. Η έκθεση μάς καλεί να αναλογιστούμε πώς η ιστορία διαμορφώνει τη σύγχρονη πραγματικότητα και ποιες σκιές αφήνει στο παρόν.
Ο Baloji γεννήθηκε το 1978 στο Λουμπουμπάσι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και σήμερα μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ της γενέτειράς του και των Βρυξελλών. Έργο του περιλαμβάνεται επίσης στη μεγάλη ομαδική έκθεση Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τις μη ανθρώπινες ζωές, που παρουσιάζεται στο EMΣΤ από τις 15 Μαΐου 2025 και 15 Φεβρουαρίου 2026.
Kasper Bosmans: The Fuzzy Gaze
3 Απριλίου 2025 – 15 Φεβρουαρίου 2026
EMΣΤ In Situ – ΦΟΥΑΓΙΕ
The Fuzzy Gaze / Το Θολό Βλέμμα,2025 (λεπτομέρεια). Παραγωγή ΕΜΣΤ. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν.
Η νέα τοιχογραφία 30 μέτρων του Kasper Bosmans διερευνά τη σχέση ανθρώπου-ζώου μέσα από μια ιστορική και μυθολογική προσέγγιση. Σε μια εντυπωσιακή ζωγραφική πομπή, άλογα, αρκούδες και άλλα ζώα παρελαύνουν, υπαινισσόμενα τον ρόλο που τους αποδίδουμε: από συντρόφους μέχρι θεάματα.
Το έργο αναφέρεται στην ιστορική εργαλειοποίηση των ζώων και πώς αυτή συνεχίζεται στις σύγχρονες κοινωνίες, μέσα από θεσμούς όπως τα τσίρκα και οι ζωολογικοί κήποι. Η χρήση εραλδικών συμβόλων και διακοσμητικών μοτίβων προσδίδει στο έργο μια αίσθηση ιστορικής συνέχειας, αναδεικνύοντας την παράδοση της αισθητικής εμπορευματοποίησης των ζώων.
Emma Talbot: Human/Nature
3 Απριλίου 2025 – 15 Φεβρουαρίου 2026
2ος όροφος
Emma Talbot You Are Not the Centre (inside the animal mind), 2025 Film still . Ευγενική Παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.
[…] διερρήχθη κάθε παράδοση που διαμεσολαβούσε μέχρι πρότινος ανάμεσα στον άνθρωπο και στη φύση. Πριν από αυτό τον διαχωρισμό, τα ζώα αποτελούσαν τον πρώτο κύκλο γύρω από τον άνθρωπο. John Berger
Η μνημειώδης μεταξωτή ζωγραφική εγκατάσταση ύψους 9 μέτρων της Emma Talbot αποτελεί έναν οραματικό διάλογο για την ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Μέσα από ζωηρά χρώματα, καλλιγραφικά κείμενα και μυθολογικές αναφορές, η Talbot μας προσκαλεί να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με τον φυσικό κόσμο.
Εξετάζοντας οικολογικά ζητήματα και φεμινιστικές προσεγγίσεις, το έργο της Talbot φαντάζεται ένα μέλλον όπου η ανθρωπότητα συνυπάρχει με το περιβάλλον της, χωρίς εκμετάλλευση και βία.
Το δημιουργημένο ειδικά για το ΕΜΣΤ νέο έργο της καλλιτέχνιδος συνοδεύεται από την ταινία κινουμένων σχεδίων με τίτλο You Are Not the Centre (Inside the Animal Mind) [∆εν είσαι το Κέντρο (Μέσα στο Μυαλό των Ζώων)].
Στην εγκατάσταση υπάρχει επίσης ένα τρισδιάστατο έργο από ύφασμα που ανακαλεί τη φυσική παρουσία μιας Χίμαιρας: από τη μια του πλευρά συγκεντρώνεται ένας σωρός από διακριτά ανθρώπινα και ζωώδη στοιχεία – λύκος, γυναίκα, πουλί και φίδι αναπτύσσονται μέσα στον φυσικό χώρο της έκθεσης. Από την άλλη, οι μαύρες σκιές τους υποδηλώνουν πως όλα τους μοιράζονται την ίδια φυσική υπόσταση, την ίδια ενέργεια – πως είναι όλα κομμάτια του ίδιου ζωντανού σχήματος.
INFO ΕΜΣΤ – Εκθέσεις Τζάνις Ράφα, Sammy Baloji, Kasper Bosmans και Emma Talbot. Εγκαίνια: Πέμπτη 3 Απριλίου
