Φόρος τιμής στη γλώσσα

Ο Σωτήρης Δημητρίου κάνει μια αναδρομή στην πολύχρονη ιστορία της πεζογραφικής του παραγωγής με ένα ογκώδες μυθιστόρημα, με το οποίο θέλει, πριν και πάνω απ’ όλα, να αποτίσει φόρο τιμής στη γλώσσα. Δεν πρόκειται, βέβαια, για μια απλή, τυπική τιμή, ούτε για την οποιαδήποτε γλώσσα.  Ολα τα αξιοπρόσεκτα βιβλία του Δημητρίου (μυθιστορήματα, αφηγήματα, συλλογές διηγημάτων) έχουν τόσο ως πηγή έμπνευσης όσο και ως μέσον της δραματικής τους κορύφωσης το ηπειρώτικο ιδίωμα.

Το ίδιο συμβαίνει και με το Ουρανός απ’ άλλους τόπους, που μιλάει διά μέσου μιας υπερήλικης γυναίκας, της Αλέξως, για τη ζωή στα χωριά της Μουργκάνας επί σειρά δεκαετιών. Θα βρούμε εδώ τις απηχήσεις των μεγάλων πολέμων στους οποίους ενεπλάκη η Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα, όπως και τα θανάσιμα θραύσματα της εμφύλιας σύρραξης, εκείνο όμως που κυριαρχεί στην αφήγηση είναι η δύναμη έκφρασης και υποβολής της γλώσσας: η ακρίβεια, η επινοητικότητα και η ειρωνεία του ιδιώματος, η ασίγαστη ζωντάνια της προφορικότητάς του, καθώς και η ικανότητά του να ανανεώνεται αδιάκοπα εκ των ένδον.

Και κοντά σε όλα αυτά θα παρακολουθήσουμε τη σκληρότητα και την αγριάδα του καθημερινού βίου (θάνατοι, γάμοι, γεννήσεις) στα χωριά της Θεσπρωτίας, τις συνεχείς μετακινήσεις από και προς την Αλβανία, τα δύσκολα χρόνια της μετανάστευσης στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, αλλά και τους τρόπους και τα σουσούμια των ανθρώπων μέσα στις οικογένειες και στα σπίτια τους – ακόμα και τα όνειρα ή τις φοβίες και τις προλήψεις τους.

Σωτήρης Δημητρίου