Οπως είδαμε και στο προηγούμενο άρθρο, οι προδιαγραφές ενός διαγωνισμού μπορούν να συνταχθούν με τέτοιον τρόπο ώστε να ευνοούν κάποιον «αγαπημένο» προμηθευτή –πάντα φυσικά με το κατάλληλο «αντίτιμο».
Παρατυπίες μπορούν να γίνουν, όχι μόνο κατά τη φάση προετοιμασίας ενός διαγωνισμού και του ορισμού των προδιαγραφών αλλά και κατά τη φάση πρόσκλησης των υποψηφίων για την υποβολή προσφορών. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι απατεώνες που επιδιώκουν τη νόθευση ενός διαγωνισμού στο στάδιο της πρόσκλησης για υποβολή προσφοράς πρέπει να εξασφαλίσουν ότι η προσφορά που υπέβαλε η προτιμώμενη εταιρεία είναι η πιο συμφέρουσα.
Μια μέθοδος που έχουμε συναντήσει κατά τη διάρκεια ερευνών είναι η αποστολή προσκλήσεων για την υποβολή προσφορών σε εικονικές εταιρείες. Αυτό επιτρέπει στους ανέντιμους εργαζομένους να συμπεριλάβουν στην αξιολόγηση προσφορές που έχουν υποβληθεί από πλασματικούς υποψηφίους που φυσικά θα είναι λιγότερο ανταγωνιστικές από την προσφορά της προτιμώμενης εταιρείας.
Αυτός ο μηχανισμός μπορεί να λάβει και άλλη μορφή. Η γνήσια προσφορά μιας πραγματικής εταιρείας αντικαθίσταται από τους ανέντιμους υπαλλήλους, οι οποίοι παραποιούν τα στοιχεία της έτσι ώστε να είναι λιγότερο ανταγωνιστική από την προσφορά της προτιμώμενης εταιρείας.
Η επιτυχία στο στήσιμο διαγωνισμών μπορεί επίσης να επιτευχθεί μέσω της μεροληπτικής επιλογής των υποψηφίων που θα λάβουν την πρόσκληση. Ανέντιμοι εργαζόμενοι στέλνουν προσκλήσεις για την υποβολή προσφορών σε μια σειρά εταιρειών οι οποίες λόγω του μεγέθους ή της ειδικότητάς τους θα υποβάλουν προσφορές που δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν την τιμή του προτιμώμενου προμηθευτή.
Ενα ενδιαφέρον παράδειγμα –που συμβαίνει σχετικά συχνά –είναι η δημιουργία καρτέλ από πλειοδότες. Σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις ο ανταγωνισμός σε έναν διαγωνισμό μπορεί να περιοριστεί δραστικά με την κατάλληλη οριοθέτηση της προθεσμίας για την υποβολή των προσφορών. Μερικές φορές οι ανεπιθύμητοι αντίπαλοι εμποδίζονται όταν ο διαγωνισμός δημοσιεύεται σε ελάχιστα γνωστά μέσα, όπου οι άλλοι προμηθευτές είναι απίθανο να εντοπίσουν και με προθεσμίες που συνήθως κινούνται γύρω από επίσημες αργίες ή γιορτές. Λίγες είναι οι περιπτώσεις προθεσμιών που έληγαν στις 16 Αυγούστου;
Ο απλούστερος τρόπος για να εξαλειφθεί ο ανεπιθύμητος πλειοδότης είναι απλά να «χαθεί» η προσφορά της εταιρείας. Οταν ακολουθείται αυτή η μέθοδος, οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν στη δολοπλοκία προσπαθούν να μην αφήσουν κάποιο ίχνος ότι κάποτε η εταιρεία τους έλαβε την προσφορά.
Ενας άλλος τρόπος για να απαλλαγούν από τις ανεπιθύμητες προσφορές είναι να τις απορρίπτουν για τυπικούς λόγους. Συναντήσαμε μια παρόμοια περίπτωση ερευνώντας μια προσφορά για ένα πολύ προσοδοφόρο έργο σε μια μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία. Η προσφορά που υποβλήθηκε από τον πιο «επικίνδυνο» υποψήφιο (από τη σκοπιά της προτιμώμενης εταιρείας) απορρίφθηκε επειδή είχε παραδοθεί σε έναν –υποτίθεται –ανοιχτό φάκελο και είχαν σκιστεί αρκετές σελίδες. Η εταιρεία διαβεβαίωσε ότι η προσφορά είχε παραδοθεί σε σφραγισμένο φάκελο και παρουσίασε μια γραπτή ειδοποίηση παραλαβής για να το αποδείξει. Δυστυχώς, όμως, χωρίς αποτέλεσμα, καθώς η ένστασή της απορρίφθηκε.
Μια άλλη πρακτική είναι να ενημερώνονται οι προτιμώμενοι υποψήφιοι σχετικά με τις τιμές των ανταγωνιστών. Ενας πιο εξελιγμένος τρόπος αξιολόγησης προσφορών είναι να οριστούν με σαφήνεια τα κριτήρια έτσι ώστε να ευνοούν την προσφορά του ενός έναντι των άλλων. Η επιτροπή μπορεί να επιλέξει έναν οποιονδήποτε αριθμό κριτηρίων ανάθεσης –π.χ., το πλήθος των εργαζομένων της εταιρείας που συμμετέχει στον διαγωνισμό, το ύψος της εγγυητικής επιστολής, τον αριθμό και τη φύση των έργων που έχει εκτελέσει κατά το παρελθόν κ.τ.λ.
Οι παραπάνω πρακτικές αποτελούν με βεβαιότητα ένα μικρό μόνο μέρος των απατών που μπορούν να στηθούν στις φάσεις της διαγωνιστικής διαδικασίας. Και τι μπορεί να κάνει κανείς για αυτό; Σίγουρα να είναι κατάλληλα θωρακισμένος έναντι παρόμοιων πρακτικών απάτης ώστε να μετριάσει τον αντίκτυπό τους στην επιχείρησή του.
Ο κ. Γιάννης Δρακούλης είναι επικεφαλής του Τμήματος Διερεύνησης Οικονομικής Απάτης και Εταιρικών Αντιδικιών της ΕΥ Ελλάδας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ