Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία διανύει τον πέμπτο χρόνο του και ο Μπασάρ αλ Ασαντ παραμένει ακλόνητος στην εξουσία, χωρίς να διαφαίνεται κάποια πιθανότητα απομάκρυνσής του. Μπροστά στον φόβο των σουνιτών τζιχαντιστών, ο σιίτης (αλεβίτης) σύρος πρόεδρος φαντάζει πια η μοναδική πηγή σταθερότητας για τη χώρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έχουν εστιάσει την προσοχή τους αποκλειστικά στη στρατιωτική λύση μέσω της αποδυνάμωσης του Ισλαμικού Κράτους, ενώ ενδεχόμενη ανατροπή του Ασαντ ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργηθεί ένα επικίνδυνο κενό εξουσίας που θα σπρώξει τη χώρα περαιτέρω στο χάος. Πώς όμως ένας στυγνός δικτάτορας κατάφερε –παρά τα πολλαπλά ανοιχτά μέτωπα –να «αντέξει» όλο αυτό το διάστημα;
Ο εμφύλιος αδιαμφισβήτητα αποδυνάμωσε τον Ασαντ –είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από το ξέσπασμα των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, έχαιρε ευρείας αποδοχής από την κοινωνία και μπορούσε να κυκλοφορεί στους δρόμους της Δαμασκού, και ιδίως σε αλεβιτών και χριστιανών, με ελάχιστη προσωπική ασφάλεια. Ωστόσο, ο σύρος πρόεδρος βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με όσους μάχονται για να τον ανατρέψουν. Ισχυρά κράτη, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα ήθελαν να τον δουν να εγκαταλείπει την εξουσία, αλλά καμία πραγματική προσπάθεια δεν έγινε για εξεύρεση πολιτικής λύσης. Καθώς η κρίση στη χώρα κλιμακώνεται, η απαίτηση για αποχώρηση του Ασαντ ακούγεται όλο και λιγότερο από τα δυτικά κράτη. Πρόσφατα, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επιβεβαίωσε ότι η Ρωσία στέλνει στρατιωτικό εξοπλισμό και ανθρωπιστική βοήθεια στη Συρία, παραδεχόμενος ουσιαστικά τη στρατιωτική εμπλοκή της στον συριακό εμφύλιο στο πλευρό των δυνάμεων του Ασαντ, καθώς η συμμαχία Μόσχας – Δαμασκού κρατάει από την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης.
Οταν ο πατέρας του, ο επί 30 χρόνια ηγέτης της χώρας Χαφέζ αλ Ασαντ, πέθανε το 2000, μειώθηκε συνταγματικά και «φωτογραφικά» το κατώτατο όριο ηλικίας για τον πρόεδρο από τα 40 στα 34 χρόνια, ώστε ο Μπασάρ να αναλάβει το αξίωμα. Στη συνέχεια το κόμμα Μπάαθ τον εξέλεξε ως ηγέτη του και τον πρότεινε ως τον μοναδικό υποψήφιο για την προεδρία. Ο Ασαντ απέσπασε το 99,7% των ψήφων και έτσι ξεκίνησε την πρώτη επταετή θητεία του, η οποία ανανεώθηκε το 2007 με το 97,6% των ψήφων και το 2014, εν μέσω πολέμου, με το 88,7%.
Οταν οι εξεγέρσεις της Αραβικής Ανοιξης χτύπησαν και την πόρτα της Συρίας τον Μάρτιο του 2011, ο Ασαντ σε αντίθεση με άλλους πρώην δικτάτορες στη Μέση Ανατολή, έδωσε εντολή για μηδενική ανοχή προς τους διαδηλωτές. Οι δυνάμεις ασφαλείας προχώρησαν σε μια χωρίς προηγούμενο καταστολή των διαδηλώσεων, που οδήγησε σε έναν αιματηρό εμφύλιο, με 250.000 νεκρούς και πάνω από τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες.
Πολιτική λύση
Αναζητώντας απεγνωσμένα βιώσιμη μεταβατική κυβέρνηση
Αναζητώντας απεγνωσμένα βιώσιμη μεταβατική κυβέρνηση
«Η διεθνής κοινότητα δεν είχε κάποια στρατηγική για τον τερματισμό των συγκρούσεων στη Συρία. Αυτό επέτρεψε στους συμμάχους του Ασαντ, τη Ρωσία και το Ιράν, να εκμεταλλευτούν την κατάσταση και να τον υποστηρίξουν προκειμένου να επιβληθούν στη Δύση»
είπε στο «Βήμα» η Λίνα Χατίμπ, διευθύντρια του Carnegie Middle East Center στη Βηρυτό. Και πρόσθεσε: «Αν το καθεστώς Ασαντ πέσει χωρίς να υπάρξει κάποια βιώσιμη εναλλακτική, η κατάσταση στη χώρα θα χειροτερέψει αφού εξτρεμιστικές οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος είτε θα διαλύσουν τους κρατικούς θεσμούς είτε θα αναλάβουν τον έλεγχό τους. Αυτό το σενάριο δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να κρατούν τον Ασαντ στην εξουσία, αλλά θα πρέπει να γίνει ο λόγος μιας επείγουσας προσπάθειας για την εξεύρεση πολιτικής λύσης, η οποία θα περιλαμβάνει την εξουσιοδότηση της μετριοπαθούς αντιπολίτευσης ώστε να προκύψει μια βιώσιμη μεταβατική κυβέρνηση στη Συρία μετά τον Ασαντ. ΗΠΑ, Ρωσία, Σαουδική Αραβία και Ιράν θα πρέπει να συμφωνήσουν μεταξύ τους ως προς την κατανομή της εξουσίας και μια φόρμουλα για την κεντρική κυβέρνηση που θα περιλαμβάνει αυτές τις μετριοπαθείς δυνάμεις».Στέφανος Ζούνης: «Ενα ευρύ δίκτυο συμφερόντων έχει μερίδιο στο σύστημα»
«Το συριακό καθεστώς έχει ακόμη έρεισμα στην κοινωνία»
είπε στο «Βήμα» ο Στέφανος Ζούνης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και συντονιστής του προγράμματος Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο στις Ηνωμένες Πολιτείες.Πώς ο Μπασάρ αλ Ασαντ κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία;
«Σε αντίθεση με τα καθεστώτα Μπεν Αλί στην Τυνησία, Μουμπάρακ στην Αίγυπτο, Σάλεχ στην Υεμένη και Καντάφι στη Λιβύη, η Συρία δεν είναι μια περίπτωση ενός καθεστώτος στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια ενός μοναδικού δικτάτορα και ενός σχετικά μικρού τμήματος του πληθυσμού που επωφελείται από τη σχέση του με τον δικτάτορα. Το συριακό καθεστώς έχει ακόμη κοινωνικό έρεισμα. Μια σχετικά μεγάλη μειονότητα Σύρων –που αποτελείται από αλεβίτες, χριστιανούς και μέλη άλλων μειονοτικών κοινοτήτων, πιστούς του Μπααθικού κόμματος και κυβερνητικούς υπαλλήλους, τις επαγγελματικές ένοπλες δυνάμεις και τις δυνάμεις ασφαλείας και την (κατά βάση σουνιτική) καπιταλιστική τάξη ημετέρων που το καθεστώς προστατεύει –είναι ακόμη πιστή στο καθεστώς. Το Μπααθικό κόμμα κυβερνά τη Συρία για περισσότερο από 50 χρόνια, πριν ακόμη από την 30χρονη ηγεμονία του πατέρα του Ασαντ. Οι στρατιωτικοί και τα κομματικά στελέχη έχουν αναπτύξει τη δική τους βάση ισχύος. Οι δικτατορίες που βασίζονται κυρίως στην εξουσία ενός ανθρώπου είναι γενικά πιο ευάλωτες σε περιπτώσεις λαϊκών εξεγέρσεων σε σχέση με τα ολιγαρχικά συστήματα στα οποία ένα πιο ευρύ δίκτυο συμφερόντων έχει μερίδιο στο σύστημα. Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν που η συριακή κυρίαρχη τάξη αποδείχθηκε πιο ανθεκτική σε σχέση με τις προσωπικές δικτατορίες που ανετράπησαν από τις μη βίαιες εξεγέρσεις σε γειτονικές αραβικές χώρες το 2011. Οσο στη διάρκεια των πρώτων έξι μηνών της εξέγερσης το 2011 το κίνημα ήταν μη βίαιο, φιλοδημοκρατικό και πιο πολυσυλλεκτικό από άποψη υποστήριξης, φαινόταν ότι το καθεστώς θα μπορούσε τελικά να ανατραπεί. Από τη στιγμή που ξεκίνησε η ένοπλη σύγκρουση με την άνοδο των ισλαμιστών εξτρεμιστών, πολλοί που πρώτα προσπαθούσαν να ανατρέψουν το καθεστώς τώρα το βλέπουν ως το μικρότερο κακό».
Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια συνεκτική λύση για τη Συρία;
«Σε συνδυασμό με τη διευθέτηση των άμεσων ανθρωπιστικών αναγκών, θα πρέπει να υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός, να επιβληθεί ένα μορατόριουμ στα όπλα και κυρώσεις, τόσο κατά του καθεστώτος όσο και κατά των δυνάμεων των ανταρτών που αρνούνται να συνεργασθούν, ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών, επιστροφή στον μη βίαιο αγώνα και διαπραγματεύσεις για μια δημοκρατική και αντιπροσωπευτική κυβέρνηση».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
