«Ελλείψει Μνημονίου, θα είχαμε αποφύγει την ύφεση το 2010. Επιπλέον, η ύφεση θα ήταν εξαιρετικά ηπιότερη το 2011 κατά 4,9 ποσοστιαίες μονάδες αλλά το 2012 περίπου ισόποση της καταγραφείσας. Αυτό χωρίς την εξαιρετικά πιθανή και αρνητική παράμετρο GREXIT»
Μετά και την τελευταία έκθεση του Δ.Ν.Τ. για τα (όποια) λάθη του (πρώτου) Μνημονίου, πολιτικοί, πρώην υπουργοί και αναλυτές, «ξεσπαθώνουν» κατά της Τρόικα για τη βαρύτατη οικονομική ύφεση που «σάρωσε» τη χώρα. Ψυχραιμία κυρίες και κύριοι. Κατ’ αρχήν, να θυμίσουμε ότι την τελευταία 3ετία, η Ελλάδα κατέγραψε ύφεση (περίπου) 3,5% το 2010, 6,9% το 2011 και περίπου 7% το 2012. Ποιά είναι ακριβώς η ευθύνη της (εν εξελίξει) πολιτικής λιτότητας;
Θα υποθέσω ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ επηρεάζεται από (α) την διεθνή ζήτηση (την οποία προσεγγίζουμε από τον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ στις χώρες του ΟΟΣΑ), (β) το spread μεταξύ του 10-ετούς ελληνικού ομολόγου και του αντίστοιχου γερμανικού (το οποίο προσεγγίζει την ρευστότητα της οικονομίας), (γ) τον δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας, και (δ) το ρυθμό μεταβολής της πραγματικής κυβερνητικής δαπάνης. Ο δείκτης κυβερνητικής αποτελεσματικότητας προέρχεται από το Political Risk Services (PRS) Group. Υψηλή βαθμολογία δίνεται σε χώρες στις οποίες ο γραφειοκρατικός μηχανισμός είναι αυτόνομος από πολιτικές πιέσεις και διαθέτει την δυνατότητα και την τεχνογνωσία να λειτουργεί αποτελεσματικά και άνευ καθυστερήσεων ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει. Σύμφωνα λοιπόν με τον δείκτη αυτό, η Ελλάδα κατατάσσεται στην ίδια θέση με την προσφιλή μας Αργεντινή, υστερεί σημαντικά της Γερμανίας και υπερτερεί (για να μην τα βλέπουμε όλα αρνητικά!) τόσο της γειτονικής μας Ιταλίας όσο και της γειτονικής μας Τουρκίας.
Μέχρι το 2008, η πραγματική κυβερνητική δαπάνη κατέγραφε ετήσιους ρυθμούς αύξησης 6% και άνω. Λόγω λιτότητας όμως, την τελευταία τριετία κατέγραψε μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 9%.
Θα υποθέσω ότι η Ελλάδα απέφυγε την λιτότητα, εξακολουθώντας να αυξάνει την κυβερνητική δαπάνη κατά 6% την τελευταία 3ετία, την ίδια στιγμή κατά την οποία το spread κινήθηκε στο 11,2% ετησίως. Με άλλα λόγια η Ελλάδα κατάφερε να δανειστεί στο υπάρχον spread για να συντηρήσει την αύξηση της κυβερνητικής δαπάνης. Σε αυτό το υποθετικό σενάριο (μη λιτότητας) εκτιμώ ανάπτυξη 2,7% το 2010, ύφεση -0,1% το 2011 και ύφεση 4% το 2012. Με άλλα λόγια, αφενός θα αποφεύγαμε την ύφεση το 2010, αφετέρου θα είχαμε πολύ πιο ήπια ύφεση το 2011-2012.
Εδώ λοιπόν αναρωτιέται ο λογικός αναγνώστης: Είναι δυνατόν όλοι οι άλλοι να εφαρμόζουν πολιτική συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα και εμείς να αυξάνουμε την κυβερνητική δαπάνη δανειζόμενοι σε μέσο επίπεδο spread «μόνο» 11,2% ετησίως; Αντιμετωπίζω το παραπάνω «παράλογο» τρέχοντας ένα πιο «λογικό» σενάριο σύμφωνα με το οποίο εξακολουθούμε, ως χώρα, να αυξάνουμε την κυβερνητική δαπάνη κάτα μέσο όρο 6% (το 2010-2012) αντιμετωπίζοντας όμως, μέσο ετήσιο (και επιβαρυμένο) spread 18% (αντί 11,2%). Σε αυτό το περισσότερο λογικό σενάριο, το υψηλότατο κόστος δανεισμού (με τις εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες στην ρευστότητα) λειτουργεί (εν μέρει) ως αντίβαρο στην αύξηση της κυβερνητικής δαπάνης με αποτέλεσμα η Ελλάδα να καταγράφει ανάπτυξη 2% το 2010, ύφεση 2% το 2011 και ύφεση 6,8% το 2012.
Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Ελλείψει Μνημονίου, θα είχαμε αποφύγει την ύφεση το 2010, η ύφεση θα ήταν εξαιρετικά ηπιότερη το 2011 κατά 4,9 ποσοστιαίες μονάδες (ήτοι 6,9%-2%) αλλά το 2012 η ύφεση θα ήταν περίπου ισόποση την καταγραφείσας! Αυτά βέβαια χωρίς να περιλαμβάνω στα υποθετικά (μη λιτότητας) σενάρια την ενεργοποίηση του GREXIT to οποίο θα επηρέαζε ακόμα πιο δυσμενώς το spread!
*Ο κ. Κώστας Μήλας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool
