Γλυκιά ιστορία με αλμυρό νερό
Μια από τις ωραιότερες φωτογραφίες του Ρόμπερτ Μακέιμπ από τα χρόνια της αθωότητας της Ελλάδας (τις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60) είναι αυτή που τράβηξε το 1954 στο λιμάνι της Σύρου: «Οι πωλητές λουκουμιών ετοιμάζονται να ανέβουν στο πλοίο ης γραμμής». Και τώρα ανεβαίνουν στο πλοίο της γραμμής οι πωλητές λουκουμιών και χαλβαδόπιτας, μόνο που δεν χρειάζεται να στριμωχτούν σε βάρκα, αφού το καράβι πέφτει δίπλα. Αυτό είναι ένα από τα ελάχιστα που έχουν αλλάξει στην ιστορία του φημισμένου στα πέρατα του κόσμου συριανού λουκουμιού. Εφεραν τη συνταγή του οι χιώτες πρόσφυγες και λένε ότι έβαλαν την πρώτη καζανιά το 1832. Αποδεδειγμένα όμως η πρώτη φίρμα εμφανίζεται το 1837 και ήταν του Σταματελάκη. Μετά το 1970 τα εργαστήρια έχουν εκσυγχρονιστεί, προστέθηκαν νέες γεύσεις (μαστίχα, ροδοζάχαρη, περγαμόντο κ.ά.), αλλά η βασική συνταγή παραμένει ίδια και απαράλλαχτη: νερό, ζάχαρη, άμυλο. Μάλιστα λένε ότι το υφάλμυρο νερού της άνυδρης και με λιγοστές πηγές Σύρου είναι που κάνει το λουκούμι της εξαιρετικό. Από τις καλύτερες ετικέτες σήμερα είναι του Κορρέ, που έχει πρατήριο στην πλατεία Μιαούλη (Δημαρχείου). Παντός καιρού νήσος
Η Σύρος είναι ένα από τα λίγα νησιά του Αιγαίου το οποίο διατηρεί τη λάμψη του και το φθινόπωρο και τον χειμώνα και την άνοιξη.Τα Βαπόρια είναι πάντα εκεί,με τα αρχοντικά να ζουν εν μεγίστη οικειότητι μετά της θαλάσσης όπως είχε διαπιστώσει ο Θεόφιλος Γκωτιέ,και προχωρούν μέσα στη γαλήνια ή τη φουρτουνιασμένη θάλασσα σαν πραγματικά καράβια.Κι όταν περιδιαβάζεις ανάμεσά τους,μπαίνεις στις αυλές τους με τις σιδεριές και τους φοίνικες ή περνάς της μεγάλες πόρτες τους, είναι σαν να βρίσκεσαι στην κουβέρτα ενός πλοίου που σε ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο.Είναι γιατί όντως κτίστηκαν με τέτοια δρομολόγια προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα από πρόσφυγες Κασιώτες,Ψαριανούς,Χιώτες,οι οποίοι,όταν καταστράφηκαν τα νησιά τους μετά την επανάσταση του 1821,ήλθαν εδώ με μόνο εφόδιο την κυρίαρχη τέχνη να σε υπακούει ένα καράβι.Ετσι έχτισαν όλα αυτά τα αρχοντικά και μια περίλαμπρη εκκλησιά με δύο καμπαναριά και γαλάζιο τρούλο,του προστάτη αγίου τους,του Αγίου Νικολάου.Ετσι θεμελίωσαν τις εξοχικές βίλες στην Ντελαγκράτσια,έτσι έγινε η Ερμούπολη η αρχόντισσα των Κυκλάδων και για μια εποχή ολόκληρης της Ελλάδας.Αυτά όλα φαίνονται με την πρώτη ματιά μόλις το καράβι μπει στο λιμάνι της.
Δύο πολιτείες του λευκού και της ώχρας,η Ερμούπολη και η Ανω Σύρος, απλώνουν στο φως από τις κορυφές των λόφων ως τη θάλασσα τις μνήμες τους.
Δυο λόφοι – μια πολιτεία
Η Σύρος ομοιάζει καταπληκτικώς προς το Αλγέριον,εις μικρόν βεβαίως.
Εφαρμόσατε επί βαθυχρόου όρους τρίγωνον απαστραπτούσης λευκότητος,του οποίου η μεν βάσις να βυθίζηται εις την θάλασσαν,η δε κορυφή να κατέχηται υπό ναού τινός,και να έχητε την ακριβεστέραν ιδέαν της πόλεως ταύτης.
Θεόφιλος Γκωτιέ
Δεν είναι το δόγμα που κάνει διαφορετική την ορθόδοξη Ερμούπολη από την καθολική Ανω Σύρο. Είναι η διαφορετική φιλοσοφία που κάνει ξεχωριστή και τη γοητεία τους. Κάτω, γύρω από το λιμάνι, έκανε στους φαρδείς δρόμους μιας πόλης αφιερωμένης στον κερδώο Ερμή τα πρώτα της βήματα η αστικοποίηση. Από το θέατρο Απόλλων, μια μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου, ακούγονταν άριες από όπερες, και ο Τσίλλερ σχεδίαζε σε αυτό το πνεύμα το μεγαλόπρεπο κτίριο του Δημαρχείου στην πλατεία Μιαούλη. Η Ανω Σύρος είναι μια κυκλαδίτικη χώρα με την εκκλησιά του Σαν Τζώρτζη στην κορυφή της. Τα σπίτια χτίστηκαν και σοβατίστηκαν με τη λαϊκή τεχνική της «σαρδέλας». Στα στενά σοκάκια και στις καμάρες «έκλεγε» το μπουζούκι και ακούγονταν ρεμπέτικα τραγούδια.
Σύρα η Απάνω Χώρα σου με την ανηφοριά σου με τα πολλά σκαλάκια σου και με το Σα Μπαστιά σου. Ετσι την τραγούδησε κάποιος που βγήκε από την καρδιά της, όπως δηλώνει στον επόμενο στίχο του τραγουδιού για την πατρίδα του, ο Μάρκος Βαμβακάρης. Και η περιγραφή του είναι ακριβής. Τα φαρδιά σκαλοπάτια που ξεκινούν μέσα από την Ερμούπολη γίνονται στενοσόκακο μόλις πιάσουν τους πρόποδες του λόφου και μπουν στην Ανω Σύρα. Για ένα διάστημα μαζί σου ανηφορίζουν και τα σπίτια της Ερμούπολης στον απέναντι λόφο, ως τον ναό της Αναστάσεως στην κορυφή.
Μετά σε αγκαλιάζει ο σφιχτοδεμένος οικισμός. Ετσι, εικόνα την εικόνα, φτάνεις ως την Πιάτσα, τον κεντρικό δρόμο της Ανω Σύρας, όπου και το Μουσείο του Μάρκου Βαμβακάρη, και μετά συνεχίζεις να ανεβαίνεις ως την κορυφή του Σαν Τζώρτζη.
Οι θεαματικές διαδρομές
Απωτέρω απήστραπτεν η θάλασσα με τας λαμπράς ανταυγείας της, κυκλοτερώς διαγραφομένων των νήσων Δήλου,Μυκόνου,Τήνου και Ανδρου, αίτινες επλαισιούντο την ώραν εκείνην,καθ΄ ην στιγμήν έδυεν ο ήλιος,με χρώματα ρόδινα και αργυροειδή,όμοια των οποίων μόνον εις ελαιογραφίαν δύναταί τις να ίδη. Θεόφιλος Γκωτιέ
Από πολλές γωνιές της Σύρου μπορείς να δεις την απαστράπτουσα θάλασσα και τον κύκλο των νησιών. Ενας τέτοιος κύκλος διαγράφεται στον ορίζοντα από την πλευρά του Σαν Μιχάλη και τον συγκροτούν η Τζια, η Κύθνος και η Γυάρος. Εδώ καταλήγει μια αυθεντική, αλλά όχι τόσο τουριστική διαδρομή. Ξεκινά από την Ανω Σύρα και τραβά προς την Απάνω Μεριά. Μέσα στη ρεματιά υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου με το λεπτό καμπαναριό, όπου φτάνει καλντερίμι από την Ανω Σύρα. Στη διασταύρωση, ο ένας κλάδος πάει κατά Παπούρι, Αετό, Πλάτο και Χαρτιανά, ενώ ο άλλος για Κυπερούσσα, Λυγερό, Χαλανδριανή (με τους αρχαιολογικούς χώρους της) και τον Σύριγγα (με την πηγή του καλού νερού) και τη δυσπρόσιτη παραλία Λια. Ετσι φτάνεις στον Σαν Μιχάλη, 7,5 χλμ. από την Ερμούπολη, για να απολαύσεις τη θέα του πελάγους και των γύρω νησιών την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Η άλλη, η πιο τουριστική διαδρομή της Σύρου, ακολουθεί στίχο στίχο τη «Φραγκοσυριανή»: Πιάνεις την παραλία και πρώτα την αμμουδιά της Αζόλιμνου και μετά της Βάρης και του Μέγα Γιαλού ως την Ντελαγκράτσια με τις βίλες των εφοπλιστών, εντυπωσιακές πραγματικά με τα αγάλματα και τα άλλα στολίδια μέσα στα πεύκα. Εκεί κοντά είναι η παραλία Κόμητο και οι Αγκαθωπές. Τι έμειναν από τη «Φραγκοσυριανή»; Ο Φοίνικας και ο Γαλησσάς με την Παναγία Μπακού πάνω από μια παραλία που προτιμούν γυμνιστές, ειδυλλιακοί όρμοι. Από εκεί ο εσωτερικός δρόμος σε φέρνει ξανά πίσω στην Ερμούπολη (7 χλμ.).
Χειρ Δομήνικου
Στην Ερμούπολη, στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου- χτίστηκε μεταξύ 1826-1829- εκτίθεται μια εικόνα με ξεχωριστή ιστορία. «Ο δείξας», όπως ο ίδιος υπέγραψε, ήταν ο σπουδαίος κρητικός Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Δεν το ξέραμε όμως. Η υπογραφή του φάνηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν αυτή η εικόνα της Κοιμήσεως έπρεπε να καθαριστεί. Κι όμως, υπήρχε εκεί από το 1850, όταν την έφεραν οι Ψαριανοί μαζί με την προσφυγιά τους. Ο Θεοτοκόπουλος τη ζωγράφισε στην Κρήτη μεταξύ 1562 και 1564, σε ηλικία 19 μέχρι 22 ετών. Και σίγουρα είναι ένα από τα πρώτα έργα του. Μια από τις πολλές εκπλήξεις της Σύρας.
ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Τακτικά δρομολόγια με ταχύπλοα (2 ώρες και 30 λεπτά,τηλ.210 4199.000) και συμβατικά (3 ώρες και 45 λεπτά,τηλ.210 8919.829 και 210 4121.172) πλοία από τον Πειραιά. Καθημερινά αεροπορικά δρομολόγια από «Ελευθέριος Βενιζέλος» (www. olympicair. com).
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Ερμούπολη, στον ξενώνα της Λίλας, ένα πολύ όμορφο και ωραία διακοσμημένο αρχοντικό (τηλ. 22810 82738), στον Ομηρο (τηλ. 22810 84910), στο Σύρου Μέλαθρον (τηλ. 22810 86495), στο ξενοδοχείο Ερμής (τηλ. 22810 83011-2), στο εντυπωσιακό αρχοντικό Βουρλή (τηλ. 22810 88440), στους ξενώνες Απόλλων (τηλ. 22810 81387), Αρίων (τηλ. 22810 81749), όλα στα Βαπόρια, στα Κύματα (τηλ. 22810 82758), στο Ρalladium (τηλ. 22810 86400), στα διαμερίσματα Χάλαρης (τηλ. 22810 87111). Στην Ποσειδωνία, στο ξενοδοχείο Ποσειδώνιον (τηλ. 22810 42101).
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Ερμούπολη στην ταβέρνα Οινοπνεύματα κοντά στην πλατεία, στον Αμβυκα στο λιμάνι, στο Θαλάμι στον Ταρσανά. Στην Ανω Σύρα στον θρυλικό Λιλή. Στον Σαν Μιχάλη στις ταβέρνες με τη φοβερή θέα Σαν Μιχάλης και Πλακόστρωτο. Στην Επάνω Μεριά στον Μύτακα για καλά κρέατα. Στο Λυγερό στο ομώνυμο ταβερνάκι, με πανσέληνο ιδίως. Στον Φοίνικα στον Ασωτο Υιό.
