Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο διάσημος βρετανός καλλιτέχνης όταν «μιλάει» με το μέταλλο ήταν το θαυμάσιο αίνιγμα για τους επισκέπτες της νέας πρωτοποριακής έκθεσής του στο Λονδίνο!


Ο σερ Αντονι Κάρο είναι ο μεγαλύτερος εν ζωή άγγλος γλύπτης και θεωρείται μία από τις κορυφαίες μορφές της τέχνης του 20ού αιώνα. Πώς όμως μοιάζει μια «μορφή της τέχνης» από κοντά; Πριν από ένα χρόνο ο σερ Αντονι ετοιμαζόταν να έρθει στην Αθήνα για τα εγκαίνια της έκθεσής του «Τρωικός Πόλεμος» που έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη. Η συνάντησή μας στο ατελιέ του στην Georgiana Street στο Κάμντεν του Λονδίνου απέδωσε μια συνέντευξη, μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε τότε στο «Βήμα». Ο Κάρο είναι 74 ετών σήμερα αλλά στην ουσία είναι πολύ νεότερος: ζωηρός, αεικίνητος, με διαπεραστικό βλέμμα και τεράστια εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Διαβάστε ένα μέρος αυτών που δεν δημοσιεύθηκαν:


«Το να ζεις τη ζωή είναι ένα υπέροχο πράγμα που έχεις να κάνεις. Είναι σαν γιορτή. Αγαπάω να κάνω τέχνη. Είναι πολύ γιορταστικό αυτό. Ξέρω ότι είμαι ζωντανός και ότι αυτό είναι υπέροχο. Και κοιτάζω έξω, βλέπω τον μπλε ουρανό και λέω: “Ο ήλιος λάμπει, είναι μια υπέροχη μέρα, είναι καταπληκτικό που είμαι ζωντανός”».


­ Μερικές φορές όμως ο ήλιος δεν λάμπει όπως σήμερα…


«Και τότε είναι καλά».


­ Μόνο που το «και τότε είναι καλά» τείνουμε να το λέμε μόνο όταν ο ήλιος λάμπει. Οταν ο ήλιος δεν λάμπει, δεν το λέμε.


«Ναι, το ξέρω. Μπορούμε όμως να πούμε άλλα πράγματα όταν ο ήλιος δεν λάμπει. Κάθε, μα κάθε πρωί κάνω κάτι που είναι πολύ σημαντικό για έναν καλλιτέχνη: αρχίζω με τη σωστή διάθεση. Για να το πετύχω δεν αφήνω τη δουλειά μου σε ένα επίπεδο που θα με μελαγχολήσει το πρωί. Εντάξει, μπορεί να κάνω λάθη αλλά κάθε πρωί ξεκινώ με καλή διάθεση, με καλή καρδιά για να πάω στο εργαστήριο. Ετσι είναι το ίδιο σαν να λάμπει ο ήλιος».


­ Λέγεται ότι, όταν κάποιος αναδημιουργεί ένα υλικό, και το υλικό αναδημιουργεί τον ίδιο. Συμφωνείτε;



«Ναι, είναι πολύ αληθινό αυτό. Δεν μπορείς να “πιέσεις”, να “σπρώξεις” το υλικό σου. Δουλεύεις μαζί με αυτό. Εβλεπα πρόσφατα ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα στην τηλεόραση. Μιλούσε για το πού βρίσκεται το πνεύμα. Οχι το μυαλό αλλά το πνεύμα. Πιστεύω ότι, όταν κάνεις τέχνη, το πνεύμα σου πιθανόν δεν βρίσκεται μέσα στον εγκέφαλο αλλά κάπου ανάμεσα στο υλικό και στο κεφάλι! Και ίσως τόσο το υλικό όσο και οι επιθυμίες ή τα αισθήματά σου προτείνουν, ακολουθούν, προδιαγράφουν μια κοινή πορεία. Εργάζονται μαζί. Και πρέπει να “ακούσεις” το υλικό. Να “ακούσεις” τι αυτό προτείνει, προς τα πού τείνει. Δεν μπορείς να πεις: “Ή θα πας έτσι ή θα σε σπάσω”. Λες: “Θα προσπαθήσω να σε οδηγήσω προς τα εκεί και βλέπουμε”. Αυτό ισχύει σχεδόν παντού. Ακόμη και όταν βλέπεις ποδόσφαιρο ή τένις, παρατηρείς ότι οι παίκτες λειτουργούν ακριβώς έτσι. Μου αρέσει να βλέπω σπορ, ειδικά τένις. Οι παίκτες είναι συντονισμένοι με το μπαλάκι, με τη ρακέτα τους, με τους εαυτούς τους. Είναι σαν χορός».


Ο σερ Αντονι βρίσκεται καθημερινώς σε ένα «χορό δημιουργίας», σε μια αλληλεπίδραση με το ατσάλι. Δημιουργεί ασταμάτητα παρακινούμενος από έναν καταιγισμό ιδεών. Η νέα έκθεσή του στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου έχει ως κεντρική ιδέα τη γλυπτική που εμπνέεται από τη ζωγραφική. Ο Κάρο είχε προ καιρού δημιουργήσει έξι γλυπτά εμπνεόμενος από ισάριθμους πίνακες του Τζιότο, του Μαντένια, του Ρέμπραντ, του Γκόγια, του Μανέ και του Ματίς. Η αφορμή για την έκθεση ήταν ο πίνακας «Η καρέκλα του Βαν Γκογκ», έργο του Βίνσεντ βαν Γκογκ. Ο Κάρο έφτιαξε πέντε επιπλέον γλυπτά εμπνεόμενος από το αισίως 110 ετών έργο. Ολα μαζί τα γλυπτά θα εκτίθενται στη National Gallery ως τις 4 Μαΐου.


Αρκετοί από μας δεν καταλαβαίνουμε την τέχνη του Κάρο και σπεύδουμε να την απορρίψουμε. «Μα τι είναι αυτό τώρα; Ενα σίδερο πάνω στο άλλο;». Μη νομίζετε ότι αποτελώ εξαίρεση. Μου φαίνονται και μένα πολλά έργα του περισσότερο «αφηρημένα» από όσο «αφηρημένο» είναι συνήθως το μυαλό μου. Ο ίδιος ο γλύπτης όμως έχει πει σε συνέντευξή του στο διάσημο αμερικανικό περιοδικό τέχνης «Art in America» ότι «εκείνος που δεν κατανοεί αμέσως ένα αφηρημένο έργο τέχνης πρέπει να δείξει υπομονή και σιγά σιγά το νόημα του έργου θα αποκαλυφθεί με εντυπωσιακό τρόπο». Το πιστεύετε πάντως ότι αυτός ο γλύπτης είναι επηρεασμένος από την ελληνική γλυπτική; Σε όλες τις εγκυκλοπαίδειες τέχνης αναφέρεται ότι είναι επηρεασμένος κυρίως από τον αμερικανό γλύπτη Ντέιβιντ Σμιθ. «Ο Ντέιβιντ Σμιθ ήταν ασφαλώς μεγαλύτερός μου για να με επηρεάσει αλλά μόνο 15 χρόνια» είπε σε ένα άλλο σημείο της συνέντευξής του προς «Το Βήμα». «Δεν ήταν 500 χρόνια ούτε 2.500 χρόνια. Και, όπως ξέρετε, η ελληνική γλυπτική είναι τουλάχιστον 2.500 χρόνια μεγαλύτερή μου». Συνεπώς ο Κάρο μιλάει με το μέταλλο στα ελληνικά! Αρα δεν έχουμε και πολλά περιθώρια να μην τον κατανοούμε!