ΓΛΑΥΚΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ

Το πρόβλημα είναι ο Ντενκτάς

Οταν κάποιος στην Κύπρο επιθυμεί να συναντήσει τον Πρόεδρο κ. Γλ. Κληρίδη θα πρέπει να ξυπνήσει χαράματα ή σχεδόν χαράματα. Ο Πρόεδρος ξυπνά κάθε πρωί στις 5.00 η ώρα και προτού κατευθυνθεί στο γραφείο του στο Προεδρικό Μέγαρο, ασχολείται στην οικία του, επί μία τουλάχιστον ώρα, με τη συγγραφή βιβλίων, εκθέσεων καθώς και οδηγιών προς το 11μελές Υπουργικό Συμβούλιό του. Από τις 6.00 κιόλας το πρωί αρχίζει τα πρώτα του ραντεβού! Ως το μεσημέρι θα προεδρεύσει κυβερνητικών επιτροπών, θα εποπτεύσει το κυβερνητικό έργο, θα συναντηθεί με υπουργούς, βουλευτές, αρχηγούς κομμάτων, θα υπογράψει διάφορες αποφάσεις και θα του μείνει χρόνος να συναντηθεί και με τους φίλους του. Ο 79χρονος κ. Κληρίδης παραμένει πιστός στους παλιούς του φίλους και στις παλιές του συνήθειες. Αυτό που του αναγνωρίζουν οι Κύπριοι είναι ότι, παρά τις απανωτές εκλογικές επιτυχίες του, παραμένει απλός, οικείος, προσιτός ακόμη και με το βοηθητικό προσωπικό του Προεδρικού Μεγάρου.

Ωρα 7.00 το πρωί της περασμένης Παρασκευής, ο ταξιτζής που με μετέφερε στο Προεδρικό Μέγαρο, κοντά στο προάστιο Αγιοι Ομολογητές της Λευκωσίας, αγουροξυπνημένος και αυτός δεν είχε μάλλον όρεξη για κουβέντα. Μόλις όμως το ταξί σταμάτησε στο πρώτο και μοναδικό σημείο ελέγχου στην είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου είπε στον αστυνομικό με το «Καλάσνικοφ»: «Ηρθε ο Πρόεδρος ή ακόμη είναι στο σπίτι του;». Στην καταφατική απάντηση του αστυνομικού θεώρησε χρέος του να μου εξηγήσει: «Ξέρεις, αυτός ο πρόεδρος δεν είναι σαν τους άλλους. Πρώτα απ’ όλα μιλάει με όλους και λέει και καλά ανέκδοτα και, δεύτερον, είναι ο μοναδικός που δεν κοιμάται στο Προεδρικό Μέγαρο. Εχει το Μέγαρο σαν γραφείο, όχι σπίτι». Αυτό το «ο Πρόεδρος δεν χρησιμοποιεί και ως οικία το Προεδρικό Μέγαρο» το ακούς συνεχώς με καμάρι από τους Κυπρίους, σαν να είναι παράδοξο φαινόμενο. Είναι αλήθεια ότι απ’ όλους τους Προέδρους της Κύπρου μόνον ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν χρησιμοποιούσε το επιβλητικό Προεδρικό Μέγαρο (που ήταν κάποτε η οικία του εκάστοτε βρετανού κυβερνήτη) για να κοιμηθεί, αλλά προτιμούσε την (επίσης επιβλητική) Αρχιεπισκοπή, στο κέντρο της παλιάς πόλης.

Ηταν η πρώτη συνέντευξη που ο κύπριος Πρόεδρος παραχωρούσε μετά την εκλογική επιτυχία του της περασμένης Κυριακής και φαινόταν ιδιαίτερα χαρούμενος και ξεκούραστος. Μετά από τόσες προεκλογικές συγκεντρώσεις (σε μία μόνον ημέρα έκανε… επτά), τηλεοπτικές μονομαχίες και ομιλίες, τίποτε στο πρόσωπό του δεν πρόδιδε κόπωση, ούτε καν αγωνία για τις μελλοντικές εξελίξεις. Ηρεμος, χαμογελαστός, παίζοντας με ένα κομπολόι, μόλις είχε τελειώσει (στις 7.00 το πρωί) μια σύσκεψη με τους συνεργάτες του, κάτι περίπου σαν τον «πρωινό καφέ» που γίνεται στο Μαξίμου. Μόνο που δεν πρόκειται ούτε για μυστική σύσκεψη ούτε για συζήτηση για τη λήψη αποφάσεων αλλά απλώς για μια ανασκόπηση της τρέχουσας κατάστασης. Συμμετέχουν σε αυτήν τρεις στενοί συνεργάτες του, ο υπουργός Εξωτερικών και προσωπικός γιατρός του κ. Ι. Κασουλίδης, ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ, του κόμματος που ίδρυσε ο κ. Κληρίδης, κ. Ν. Αναστασιάδης και ο διευθυντής του γραφείου Τύπου κ. Σπ. Αρότης. «Τον κ. Κασουλίδη πάντοτε ακούει ο Πρόεδρος, όχι μόνον επειδή είναι επιστήθιος φίλος του και στενός συνεργάτης του, αλλά κυρίως επειδή είναι γιατρός… γεροντολόγος» λένε χιουμοριστικά οι Κύπριοι.

­ Πώς τα καταφέρατε και νικήσατε στις εκλογές, τη στιγμή που οι πάντες, όλα δηλαδή τα πολιτικά κόμματα, είχαν σχηματίσει μέτωπο εναντίον σας;

Ηταν η πρώτη ερώτηση που του έγινε την ώρα που ο Πρόεδρος απολάμβανε τον σκέτο ελληνικό καφέ του. Πήρε μια γερή ρουφηξιά και σαν να περίμενε την ερώτηση είπε: «Ηταν θέμα στρατηγικής. Οταν όλοι προχωρούσαν σε επιθέσεις εναντίον μου, εγώ ανέλυα την πολιτική μου στο εθνικό θέμα, απέφευγα να τους απαντήσω και έτσι δεν έπεσα στην παγίδα της μικροπολιτικής στρατηγικής». Για να προσθέσει αμέσως μετά ότι το (κομμουνιστικό) ΑΚΕΛ ήταν η πρώτη φορά, από την ίδρυση της Δημοκρατίας της Κύπρου, που ηττήθηκε σε εκλογές: «Τις προηγούμενες εκλογές τις κέρδισα, αλλά είχα σύμμαχο το κόμμα του κ. Κυπριανού. Αυτή τη φορά ο Κυπριανού πήγε με το ΑΚΕΛ και τους κέρδισα και τους δύο» είπε ο κ. Κληρίδης. Παραδεχόμενος ωστόσο στη συνέχεια ότι, αν το ΑΚΕΛ και τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης «κατέβαζαν» υποψήφιο τον κ. Β. Λυσαρίδη, θα είχε χάσει «από χέρι τις εκλογές».

Ο Πρόεδρος Κληρίδης προβλέπει ότι ο κ. Κυπριανού θα έχει εσωκομματικά προβλήματα μετά την ήττα του, αλλά δεν θέλησε να συζητήσει άλλο την εσωτερική πολιτική κατάσταση, πριν από τον σχηματισμό οικουμενικής κυβέρνησης (την οποία είχε υποσχεθεί προεκλογικά). Εστρεψε τη συζήτηση στις εξελίξεις στην Ελλάδα αποκαλύπτοντας ότι στις 10 Μαρτίου θα βρίσκεται στην Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση και στις 12 Μαρτίου στο Λονδίνο, όπου θα έχει την πρώτη του επίσημη επαφή με τη βρετανική προεδρία.

­ Πάντως έγινε απ’ όλους παραδεκτό ότι με την κίνησή σας να παραγγείλετε τους ρωσικούς πυραύλους S-300 για την Κύπρο φέρατε τα πάνω κάτω. Λόγω των πυραύλων αυτών ενεργοποιούνται τώρα οι πάντες για να λύσουν το πρόβλημα. Δεν ξέρω αν τελικά έρθουν στην Κύπρο ή όχι, αλλά μόνο και μόνο η αναγγελία της αγοράς τους και η προκαταβολή που δώσατε ανάγκασε Ευρωπαίους και Αμερικανούς να κινηθούν, έτσι δεν είναι;

Ηταν η δεύτερη φορά που έδειξε ικανοποιημένος, αλλά απέφυγε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για τους πυραύλους: «Και χωρίς τους πυραύλους, το αεροδρόμιο της Πάφου είναι καλυμμένο, με άλλους πυραύλους που έχουν ήδη εγκατασταθεί. Οντως ήταν καλή κίνηση οι ρωσικοί πύραυλοι. Το είχα πει και στον Μητσοτάκη όταν ήταν πρωθυπουργός: Ξέρεις, του είπα, τι σημαίνει για έναν πιλότο μαχητικού αεροσκάφους να γνωρίζει, μόλις έχει απογειωθεί, ότι τον έχουν “λοκάρει” από κάτω; Οτι τον σημαδεύουν και τον παρακολουθούν συνεχώς; Και ο Μητσοτάκης πολύ αργότερα μου παραδέχθηκε ότι είχα δίκιο και είπε ότι έπρεπε ένα τέτοιο σύστημα να είχε ήδη εγκατασταθεί και στο Αιγαίο».

Ο Πρόεδρος αναφέρθηκε και στα πέντε σημεία που υπέβαλε προσφάτως η Αγκυρα προς την Αθήνα, για να εξηγήσει ότι το ηλεκτρονικό σύστημα IFF (αναγνώρισης δηλαδή εχθρών ή φίλων) που τοποθετείται στα αεροσκάφη και το οποίο επιζητεί η Αγκυρα ως δικαιολογία για να μην υποβάλει σχέδια πτήσεως είναι παμπάλαιο και το χρησιμοποιούσε και ο ίδιος όταν υπηρετούσε στη RAF, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αμέσως όμως ξαναγύρισε στο θέμα του αεροδρομίου της Πάφου, λέγοντας ότι τα shelters (καταφύγια) των αεροσκαφών είναι από τα πλέον σύγχρονα στην Ευρώπη.

Η ώρα περνούσε και ο Πρόεδρος ετοιμαζόταν να συναντηθεί με εκπροσώπους πολιτικών κομμάτων. Ζήτησε λοιπόν να επιταχύνουμε τον ρυθμό της συνέντευξης. Τον ρωτήσαμε:

­ Οι εκλογές ανοίγουν τον δρόμο στην αμερικανική πρωτοβουλία και στην Ευρωπαϊκή Ενωση (βρετανική προεδρία) να ενεργοποιηθούν για προώθηση μιας λύσης του Κυπριακού βιώσιμης και αποδεκτής από όλες τις πλευρές. Ποιες οι δικές σας προθέσεις;

«Πράγματι η ενεργοποίηση του διεθνούς παράγοντα και ιδιαίτερα η αμερικανική πρόθεση διά των υπηρεσιών του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, σε συνδυασμό με τις ενέργειες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παρουσιάζονται ως οι σοβαρότερες από το 1974 και είναι ένα ραντεβού με την Ιστορία όσον αφορά την προοπτική μιας βιώσιμης και αμοιβαία αποδεκτής λύσης του Κυπριακού, το οποίο δεν πρέπει να χαθεί. Δική μας πρόθεση είναι να εργαστούμε εποικοδομητικά και με ζήλο προς την κατεύθυνση αυτή».

Υπάρχει ωστόσο και ο παράγοντας Ντενκτάς. «Πώς θα ήταν δυνατόν» ρωτάμε τον κ. Κληρίδη «να ξεπεραστεί η άρνηση του κ. Ντενκτάς για διμερείς συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και ποια θα είναι η “επόμενη κίνηση” της Κυπριακής Δημοκρατίας;».

«Δεν θα ήθελα να αναφερθώ διά της συνεντεύξεως σε θέμα κινήσεων ή πρωτοβουλιών από μέρους μας» λέει ο κύπριος Πρόεδρος. Και προσθέτει: «Αυτά θα εμφανίζονται όταν και αν πραγματοποιούνται. Θέλω να ελπίζω ότι η σκλήρυνση της στάσης του κ. Ντενκτάς είναι προσωρινή διότι δεν πιστεύω ότι και ο ίδιος θα ήθελε να βρεθεί αντιμέτωπος με τον διεθνή παράγοντα, θέτοντας προϋποθέσεις που γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν. Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι για διεξαγωγή συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ μεταξύ των δύο κοινοτήτων και οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής αυτού του χαρακτήρα των συνομιλιών από πλευράς του κ. Ντενκτάς θα αποδειχθεί μάταια».

­ Είναι δεδομένη η συμπαράσταση της Αθήνας προς την Κύπρο σε όλους τους τομείς (οικονομικό, αμυντικό, διεθνή) και επίσης δεδομένη η υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στις πρωτοβουλίες των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης για το Κυπριακό. Πώς θα συνέβαλλε η Λευκωσία στην εξουδετέρωση των εκβιαστικών ενεργειών της Τουρκίας;

«Πράγματι ο αγώνας του Κυπριακού Ελληνισμού για σωτηρία και δικαίωση εξαρτάται απόλυτα από την πορεία συμπαράστασης και υποστήριξης των Αθηνών, η οποία ήταν αμέριστη καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης προεδρίας μου, και προς αυτή τη στενή και απρόσκοπτη συνεργασία προσβλέπω με τη νέα πενταετία που αρχίζει διότι μόνο με σύμφωνες και από κοινού προσπάθειες μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την εκβιαστική πολιτική της Τουρκίας».

­ Η κρίση στον Περσικό Κόλπο και η δεδηλωμένη πρόθεση των Αμερικανών να χτυπήσουν το Ιράκ σε περίπτωση που ο Σαντάμ δεν επιτρέψει την επιθεώρηση των προεδρικών μεγάρων νομίζετε ότι θα επηρεάσουν τις πρωτοβουλίες για το Κυπριακό που έχουν ήδη δρομολογηθεί;

«Αναμφισβήτητα η κρίση στον Περσικό Κόλπο απασχολεί τη διεθνή κοινότητα. Αν τελικά οι Αμερικανοί επέμβουν, πιστεύω ότι θα πραγματοποιήσουν μια περιορισμένης έκτασης επίθεση, κυρίως βομβαρδισμό στόχων, πράγμα που σημαίνει και περιορισμένη διάρκεια της κρίσης. Ωστόσο δημιουργείται ένταση και η προσοχή της διεθνούς γνώμης βρίσκεται στραμμένη προς το Ιράκ. Μια προσοχή που πιθανώς θα εκμεταλλευθεί η Τουρκία λόγω της γεωγραφικής θέσης της στην περιοχή. Το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας είναι φυσικό να μετατοπισθεί προς στιγμήν προς τον Περσικό Κόλπο. Αλλά ελπίζω η κρίση με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να τερματισθεί γρήγορα και έτσι να συνεχισθούν οι πρωτοβουλίες των Ηνωμένων Εθνών, της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών για την προώθηση λύσης στο Κυπριακό. Ηδη αναμένεται σε λίγες ημέρες στην Κύπρο ο απεσταλμένος της βρετανικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση σερ Ντέιβιντ Χάνι και υπολογίζω ότι στα μέσα Μαρτίου θα βρίσκεται στη Λευκωσία και ο απεσταλμένος του προέδρου Κλίντον κ. Χόλμπρουκ».

­ Το κύριο θέμα που επικράτησε κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα ήταν η άμυνα της Κύπρου και η αξιοποίηση του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι απ’ όλα τα άλλα θέματα περισσότερο φάνηκε να ενδιαφέρει τους Κυπρίους το θέμα της ασφάλειας; Πόσο ισχυρή είναι η άμυνα της Κύπρου;

«Το θέμα της ασφάλειας είναι ζήτημα επιβίωσης για τους Κυπρίους και είναι φυσικό να ενδιαφέρονται περισσότερο από κάθε άλλο. Η άμυνα ισχυροποιείται ημέρα με την ημέρα. Ηδη έχει ολοκληρωθεί το στρατιωτικό αεροδρόμιο “Ανδρέας Παπανδρέου” στην Πάφο, το οποίο έχει κατασκευασθεί με τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές και είναι έτοιμο να παραδοθεί στην Εθνική Φρουρά και να λειτουργήσει στα πλαίσια του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος. Τα εγκαίνιά του θα γίνουν σε λίγες εβδομάδες. Παράλληλα η Εθνική Φρουρά εκσυγχρονίζει τα οπλικά της συστήματα δημιουργώντας ισχυρή ζώνη ασφαλείας στο νησί. Οπλικά συστήματα, όπως οι S-300, τα οποία η Κύπρος μπορεί ανά πάσα στιγμή να ακυρώσει, σε περίπτωση που συμφωνηθεί η πλήρης αποστρατοποίηση μέσα σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή προχωρήσουν οι συνομιλίες σε σημείο που αναπόφευκτα θα οδηγούν σε λύση».

­ Και λίγα τινά για την εκλογική επιτυχία σας: σε τι οφείλεται κυρίως αυτή ­ ήταν αδυναμία του αντιπάλου σας ή ευστοχία στη συνθηματολογία σας; Ο κυπριακός λαός αναγνώρισε το έργο σας ή φοβήθηκε «το άγνωστο» εν όψει της νέας φάσης του Κυπριακού; Πώς εξηγείτε ότι το 56% των νέων ψήφισαν έναν (μάλλον) ώριμο άνδρα;

«Θα ήθελα να ξεκινήσω από το τελευταίο. Πράγματι οι νέοι της Κύπρου έδειξαν πρώτοι ότι δεν επηρεάζονται από παραδοσιακούς κομματικούς εγκλωβισμούς και ότι στους ίδιους μέτρησε περισσότερο τι ήταν συμφορότερο για τον τόπο και ιδιαίτερα η αποτελεσματικότητα της εθνικής στρατηγικής με κύριους άξονες τη διεθνοποίηση του Κυπριακού, την ευρωπαϊκή πορεία και το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Στους μεγαλύτερους μέτρησε η ίδια σκέψη αλλά η κομματική προέλευση ήταν περισσότερο περιοριστική. Αυτό κυρίως και λίγο απ’ όλα όσα έχετε αναφέρει στην ερώτησή σας συνέτειναν στην επανεκλογή μου στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας».