Η διπλή έκρηξη που στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 80 ανθρώπους την περασμένη Τετάρτη στο Ιράν, κατά τη διάρκεια τελετής στη μνήμη του πρώην ανώτατου στρατηγού και αρχιτέκτονα της ιρανικής πολιτικής στην περιοχή Κασίμ Σουλεϊμανί, ήρθε να προστεθεί στην αλληλουχία των τελευταίων δραματικών γεγονότων στη Μέση Ανατολή: στη σκιά της δολοφονίας του υπαρχηγού της Χαμάς στη Βηρυτό, Σάλεχ αλ Αρούρι, αλλά και της κλιμάκωσης των πυραυλικών επιθέσεων από τους αντάρτες της Υεμένης Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα.

Μολονότι διεθνείς εμπειρογνώμονες και αναλυτές μυστικών πληροφοριών εκτιμούν ότι η επίθεση έφερε τα χαρακτηριστικά τρομοκρατικών οργανώσεων, η Τεχεράνη κατηγόρησε ως υπαίτιους τις ΗΠΑ και το Ισραήλ (ενώ τελικά την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος), γεννώντας ανησυχίες για γενικότερη ανάφλεξη και διάχυση του τρίμηνου πλέον πολέμου στη Γάζα – διαμάχη στην οποία το Ιράν εμπλέκεται έμμεσα μέσω των πληρεξουσίων του στην περιοχή.

Δεκάδες επιθέσεις σε εμπορικά πλοία

Από τη μια, μέσω της σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ η οποία, από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, επιτίθεται από τον Νότιο Λίβανο προς τα εδάφη του Ισραήλ και απειλεί με πόλεμο πλήρους κλίμακας. Και από την άλλη, μέσω των σιιτών ανταρτών Χούθι.

Λίγες ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, ο ηγέτης τους, Αμπντουλμαλίκ αλ Χούθι, δήλωσε ότι οι άντρες του είναι έτοιμοι «να ενωθούν με τον παλαιστινιακό λαό και να αντιμετωπίσουν τον εχθρό». Από τα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου μέχρι σήμερα έχουν εξαπολύσει δεκάδες επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα που θεωρούν ότι συνδέονται με το Ισραήλ και τους συμμάχους τους.

Στην πλειονότητά τους οι επιθέσεις τους έχουν αναχαιτιστεί επιτυχώς από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ οι οποίες, από τον Απρίλιο του 2022, συγκρότησαν ad hoc την πολυεθνική ναυτική ομάδα κρούσης Combined Task Force 153, προκειμένου να προστατεύσουν «τη θεμελιώδη αρχή της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας» στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Αντεν.

Μάλιστα, η Ουάσιγκτον είχε μεθοδικά αποφύγει την άμεση αντιπαράθεση και τα στρατιωτικά αντίποινα, φοβούμενη την υπονόμευση της εύθραυστης εκεχειρίας στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης αλλά και την εξάπλωση της κρίσης.

Την περασμένη Κυριακή η συνθήκη αυτή άλλαξε, όταν ελικόπτερα του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού βύθισαν τρία από τα τέσσερα μικρά σκάφη των Χούθι και, στη διάρκεια της επιχείρησης, σκότωσαν δέκα αντάρτες Χούθι την ώρα που προσπαθούσαν να επιβιβαστούν σε πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων του δανέζικου κολοσσού Maersk, το οποίο είχε εκπέμψει σήμα κινδύνου.

Και τρεις ημέρες αργότερα, ενώ οι φιλοϊρανοί αντάρτες επιχειρούσαν εναντίον του γαλλικού φορτηγού πλοίου «CMA CGM» στην Ερυθρά Θάλασσα σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστινίους της Γάζας, οι ΗΠΑ και έντεκα χώρες σύμμαχοί τους έστειλαν τελεσίγραφο, καλώντας τους Χούθι να σταματήσουν αμέσως τις παράνομες επιθέσεις στην περιοχή και προειδοποιώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση, θα υποστούν τις συνέπειες.

Οι επιχειρήσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα «είναι ένα πικρό χάπι που πρέπει να καταπιεί η κυβέρνηση Μπάιντεν επειδή κατέστησε τον τερματισμό του πολέμου στην Υεμένη κορυφαία προτεραιότητα της εξωτερικής της πολιτικής» σχολιάζει με νόημα η ιστοσελίδα Middle East Eye.

Σημειωτέον, ο αμερικανός πρόεδρος είχε αποσύρει τον χαρακτηρισμό των Χούθι ως τρομοκρατικής οργάνωσης, τον οποίο είχε δώσει η κυβέρνηση Τραμπ. Παράλληλα, είχε παγώσει την πώληση ορισμένων όπλων στη Σαουδική Αραβία ως απάντηση για την εμπλοκή της στον εμφύλιο της Υεμένης και δη για τις επιθέσεις της κατά των σιιτών ανταρτών.

Σήμερα όμως οι ΗΠΑ βρίσκονται ενώπιον του διλήμματος να εμπλακούν περισσότερο, διαφορετικά «αν δεν κάνουν τίποτα, τότε οι Χούθι είναι πιθανό να συνεχίσουν να κλιμακώνουν τη δράση τους, όπως συνέβη τους τελευταίους δύο μήνες» σχολιάζει στη «Washington Post» ο Γκρέγκορι Ντ. Τζόνσεν, εξωτερικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο των Αραβικών Κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον.

Γιατί επιμένουν οι Χούθι

Από την πλευρά τους οι Χούθι, όπως επισημαίνουν αναλυτές, φαίνεται να έχουν υπολογίσει πως υπάρχουν περισσότερα οφέλη παρά κίνδυνοι από τις επιθέσεις τους στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι επιχειρήσεις τους αντηχούν το φιλοπαλαιστινιακό αίσθημα στην Υεμένη, όπου μεταξύ των ισλαμιστικών οργανώσεων θεωρούνται ήρωες. Ενώ πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο ενισχύουν την αναγνώρισή τους στην περιοχή, καθώς θεωρούν ότι μπορούν να μετατραπούν σε σημαντικό παγκόσμιο παράγοντα, παρά την παρουσία της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης στο νότιο τμήμα της χώρας.

Η ασφάλεια στην Ερυθρά Θάλασσα είναι εξαιρετικά σημαντική για την παγκόσμια ναυσιπλοΐα, καθώς πρόκειται για έναν θαλάσσιο δρόμο που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, με το 30% των παγκόσμιων μεταφορών εμπορευματοκιβωτίων να διέρχεται από εκεί. Τις τελευταίες ημέρες ωστόσο καθώς οι επιθέσεις των Χούθι πυκνώνουν επικίνδυνα, πολλές εταιρείες αποφάσισαν να αναστείλουν τις μεταφορές φορτίων. Αλλες χρησιμοποιούν εναλλακτικές διαδρομές κάνοντας τον γύρο της Αφρικής, ένα ταξίδι που διαρκεί δέκα με δεκαπέντε ημέρες περισσότερο, αυξάνοντας τα κόστη των μεταφορών, τις τιμές και τη διαθεσιμότητα των εμπορευμάτων, γεγονός που προκαλεί σημαντικές αναταράξεις στην παγκόσμια οικονομία.

Χρήμα και όπλα της Τεχεράνης, πρότυπο η Χεζμπολάχ

Ποιοι είναι οι Χούθι που έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα

Οι Χούθι είναι μια πολιτοφυλακή που εκπροσωπεί ένα παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ της Υεμένης που ονομάζεται Ζαϊντισμός. Οι σιίτες ζαϊντί (εκτιμάται ότι ανήκει το 25% του πληθυσμού της χώρας) πήραν το όνομά τους από τον ιδρυτή του ένοπλου κινήματος στη χώρα, Χουσεΐν αλ Χούθι, τη δεκαετία του ‘90. Είχαν κυβερνήσει την Υεμένη για αιώνες, αλλά περιθωριοποιήθηκαν από το σουνιτικό καθεστώς που ανέβηκε στην εξουσία μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1962.

Οι Χούθι ήρθαν στο προσκήνιο στη δεκαετία του 1990 για να καταπολεμήσουν τη διαφθορά τού τότε προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ ο οποίος το 2003, με την υποστήριξη του στρατού της Σαουδικής Αραβίας, προσπάθησε να τους εξοντώσει. Οι Χούθι παρ’ όλα αυτά αντιστάθηκαν και απώθησαν και τους δύο στρατούς. Το 2014 ανέτρεψαν την κυβέρνηση της Υεμένης με πραξικόπημα, προκαλώντας τη στρατιωτική επέμβαση υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας και έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο ο οποίος, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, οδήγησε σε 377.000 θανάτους και εκτόπισε 4.000.000 ανθρώπους μέχρι το τέλος του 2021.

Οι Χούθι κέρδισαν τον πόλεμο με την κατάπαυση του πυρός τον Απρίλιο του 2022 και έκτοτε διαχειρίζονται το μεγαλύτερο μέρος στο βόρειο τμήμα της Υεμένης και την ακτογραμμή στην Ερυθρά Θάλασσα. Δηλώνουν ότι αποτελούν μέρος του λεγόμενου «άξονα αντίστασης» μαζί με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ υπό την ηγεσία του Ιράν, ενάντια στο Ισραήλ, τις ΗΠΑ και τη Δύση.

Αποτελούν σημαντική στρατιωτική δύναμη και έχουν ως πρότυπο τη Χεζμπολάχ, με την Τεχεράνη να τους χρηματοδοτεί και να τους παρέχει σύγχρονα στρατιωτικά μέσα και στρατιωτική εκπαίδευση. Με τις επιθέσεις που πραγματοποιούν σε εμπορικά πλοία ισραηλινών συμφερόντων ή πλοίων που θεωρούν ότι συνδέονται με το Ισραήλ διαμαρτύρονται, όπως λένε, για τον πόλεμο στη Γάζα. Ομως στην πραγματικότητα επιδιώκουν να επεκτείνουν τη φήμη τους, αποδεικνύοντας ότι αξίζουν την υποστήριξη του Ιράν, το οποίο αρνείται ότι εμπλέκεται στις επιθέσεις που εξαπολύουν στην Ερυθρά Θάλασσα.