Μια μικρή ομάδα διευθυντών μιας αυστραλιανής εταιρείας ταξίδεψε πρόσφατα στο νότιο άκρο της Γροιλανδίας, όπου σχεδίαζε να ξεκινήσει εξορύξεις ορυκτών σπάνιων γαιών για περισσότερες από δύο δεκαετίες, από ένα από τα πλουσιότερα κοιτάσματα του κόσμου. Ωστόσο δεν έφτασαν όσο μακριά είχαν σχεδιάσει.
Η αντιπροσωπεία της εταιρείας ταξίδεψε στην πόλη Νάρσακ των 1.300 κατοίκων με ελικόπτερο, τον μοναδικό τρόπο μεταφοράς τον Φεβρουάριο. Με θερμοκρασίες υπό το μηδέν, το πυκνό χιόνι είχε καταστήσει τον δρόμο απροσπέλαστο και εμπόδιζε τους εκπροσώπους της εταιρείας να επισκεφθούν το ορυχείο.
Γεμάτη υπόγεια πλούτη, η Γροιλανδία μπορεί να θεωρηθεί ένα σύγχρονο χρυσωρυχείο. Γι’ αυτό ο πρόεδρος Τραμπ επιθυμεί τα κοιτάσματα κρίσιμων ορυκτών της. Ωστόσο, όπως ανακάλυψε η αυστραλιανή εταιρεία, Energy Transition Minerals, η εξασφάλισή τους είναι μια τρομακτική δοκιμασία.
Το Κβάνεφιελντ, στα βουνά πάνω από την πόλη Νάρσακ όπου υπάρχει στερεοποιημένο μάγμα δισεκατομμυρίων ετών, περιέχει περίπου 1 δισεκατομμύριο τόνους ορυκτών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ηλεκτρικά οχήματα, μαχητικά τζετ, ανεμογεννήτριες και ακουστικά – αρκετά για να μεταμορφώσουν δυνητικά την παγκόσμια αγορά.
Για να δουν το Κβάνεφιελντ από κοντά, ένας ρεπόρτερ και ένας φωτογράφος της «Wall Street Journal» πήγαν με οχήματα χιονιού, περνώντας από ένα φαράγγι κάτω από το παγωμένο οροπέδιο, και 45 λεπτά αφότου βγήκαν στην κοιλάδα ντόπιοι ξεναγοί τούς υπέδειξαν την είσοδο του ορυχείου – περίπου 50 μέτρα πάνω στη βουνοπλαγιά, κρυμμένη πίσω από πολλά μέτρα χιονιού.
Εξόρυξη σε δύσκολο περιβάλλον
Οι εταιρείες εξόρυξης στη Γροιλανδία δραστηριοποιούνται σε ένα από τα πιο δύσκολα περιβάλλοντα στον κόσμο λόγω της αραιής υποδομής, του εχθρικού καιρού και του ιδιαίτερου πολιτικού κλίματος. Οι εξορύξεις είναι δαπανηρές και λίγοι επενδυτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για αυτές δεδομένων των συνθηκών.
Παρά τον εξαιρετικό ορυκτό πλούτο της, η Γροιλανδία έχει μόνο δύο ενεργά ορυχεία: ένα χρυσού και ένα ανορθοσίτη, που χρησιμοποιείται σε υαλοβάμβακα, χρώματα και άλλα δομικά υλικά. Ενα ορυχείο ρουμπινιών έκλεισε πέρυσι λόγω πτώχευσης. Η Γροιλανδία έχει εκδώσει περίπου 100 άδειες εξόρυξης, κυρίως για εξερεύνηση.
«Η επένδυση στη Γροιλανδία δεν είναι για τους αδύναμους» δήλωσε ο Μπράιαν Χάνραχαν, διευθύνων σύμβουλος της Lumina Sustainable Materials, η οποία εκμεταλλεύεται το ορυχείο ανορθοσίτη.
Η κατασκευή ενός ορυχείου συνεπάγεται υψηλό κόστος εκκίνησης. Η Γροιλανδία έχει σχεδόν το ένα τέταρτο του μεγέθους των ΗΠΑ και περίπου το 80% καλύπτεται από πάγο. Δεν υπάρχουν δρόμοι μεταξύ των οικισμών και η ναυτιλία είναι επικίνδυνη λόγω του πάγου.
Η γραφειοκρατία αποτελεί επίσης εμπόδιο. Η διαδικασία χορήγησης αδειών σε ξένες εταιρείες για εξόρυξη είναι χρονοβόρα, ενώ, με πληθυσμό 57.000 κατοίκων, η αγορά εργασίας της Γροιλανδίας είναι σφιχτή. Παλαιότερα, ως αντιπρόεδρος της γαλλικής εταιρείας εξόρυξης Imerys, ο Χάνραχαν επέβλεψε 270 εγκαταστάσεις σε 70 διαφορετικές χώρες. «Καμία από αυτές δεν ήταν τόσο περίπλοκη όσο η Γροιλανδία» είπε.
Ενώ η Γροιλανδία προσελκύει χρηματοδότηση για εξερεύνηση, δυσκολεύεται να προσελκύσει το είδος των επενδύσεων για εκμετάλλευση που παρατηρείται αλλού, δήλωσε ο Τσάρλι Μπερντ, διευθυντής Επενδύσεων της Cordiant Capital, η οποία υποστηρίζει το ορυχείο ανορθοσίτη της Lumina.
Σπάζοντας το κινεζικό μονοπώλιο
Η εξόρυξη των μεταλλευμάτων της Γροιλανδίας αφορά κάτι περισσότερο από το κέρδος: τον έλεγχο των πόρων. Οι δυτικές κυβερνήσεις θέλουν να σπάσουν την κυριαρχία της Κίνας στην παγκόσμια αγορά σπάνιων γαιών και άλλων μεταλλευμάτων, τα οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ως όπλο σε έναν εμπορικό πόλεμο.
Η Κίνα παράγει περίπου το 60% των σπάνιων γαιών και διατηρεί μεγάλο έλεγχο σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού. Το Πεκίνο ελέγχει το 91% της διύλισης και το 94% της παραγωγής μαγνητών, του κύριου προϊόντος για το οποίο χρησιμοποιούνται οι σπάνιες γαίες. Αυτή η κυριαρχία επιτρέπει στο Πεκίνο να κρατά τις τιμές χαμηλές, καθιστώντας πιο δύσκολο το κέρδος από τις σπάνιες γαίες της Γροιλανδίας.
«Η Γροιλανδία φιλοξενεί μερικούς από τους μεγαλύτερους πόρους σπάνιων γαιών παγκοσμίως, οι οποίοι μπορούν να καλύψουν σχεδόν όλες τις προβλέψιμες ανάγκες της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης για δεκαετίες» δήλωσε ο Ράιαν Καστιγιού, διευθύνων σύμβουλος της Adamas Intelligence, μιας συμβουλευτικής εταιρείας για στρατηγικά μεταλλεύματα.
«Προσφέρει πραγματικά στρατηγικό πλεονέκτημα όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά για ολόκληρη τη βιομηχανία εκτός Κίνας».
Η Γροιλανδία εκτιμάται πως περιέχει 43 από τα 50 μέταλλα που οι ΗΠΑ θεωρούν κρίσιμα για την εθνική ασφάλεια. Ο πρόεδρος Τραμπ επιμένει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποκτήσουν την αρκτική νήσο. Η Γροιλανδία και η Δανία απέρριψαν την πρόταση του Τραμπ να αγοράσει το νησί, αλλά ο γροιλανδός πρωθυπουργός Μούτε Εγκεντε έχει καλωσορίσει τις αμερικανικές επενδύσεις στη βιομηχανία εξόρυξης της χώρας του.
Πέρα από τα συνήθη εμπόδια για την εξόρυξη στη Γροιλανδία, η Energy Transition Minerals αντιμετωπίζει μια πολιτική ανατροπή που δεν περίμενε. Το 2007 έλαβε άδεια για εξερεύνηση μεταλλευμάτων στο Κβάνεφιελντ. Το 2021 ο Εγκεντε, ο οποίος κατάγεται από το Νάσρακ, εξελέγη πρωθυπουργός υποσχόμενος να απαγορεύσει την εξόρυξη ουρανίου.
Ο νόμος που ψηφίστηκε τελικώς τον επόμενο χρόνο απαγόρευσε την εξόρυξη μεταλλευμάτων με ορισμένη περιεκτικότητα ουρανίου, σταματώντας ουσιαστικά το έργο.
Ο Ντανιέλ Μαμαντού, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, δήλωσε πως όταν εξήγησε τις αντιρρήσεις στη γροιλανδική κυβέρνηση, του απάντησαν ότι η εταιρεία γνώριζε τους κινδύνους όταν προχώρησε στην επένδυση.
Ο Μαμαντού παραδέχθηκε ότι οι εξορύξεις αποτελούν επενδυτική επιλογή με ρίσκο. «Αλλά το στοίχημα δεν είναι σε πολιτικό επίπεδο, είναι αν θα κάνουμε μια ανακάλυψη. Και η ανακάλυψη έγινε χρόνια πριν» είπε.
Η Energy Transition Minerals λέει ότι έχει ξοδέψει 90 εκατ. δολάρια για την εξερεύνηση του Κβάνεφιελντ και παρέπεμψε την υπόθεση σε διαιτησία, ζητώντας από τη Γροιλανδία και τη Δανία το δικαίωμα εξόρυξης ή αποζημίωση ύψους 11,5 δισ. δολαρίων – σχεδόν τέσσερις φορές το γροιλανδικό ΑΕΠ.
Η χορήγηση αδειών σε αμερικανικές εταιρείες για εξόρυξη σπάνιων γαιών θα μπορούσε να βοηθήσει τη Γροιλανδία να διαφοροποιήσει την οικονομία της, δήλωσε η Λόνε Ντένκερ Βίσμποργκ, πρώην πρεσβευτής της Δανίας στις ΗΠΑ. Αλλά η νομική διαμάχη στο Κβάνεφιελντ μπορεί να αποθαρρύνει τους επενδυτές, πρόσθεσε.
