Τα χιλιάδες φράγματα που κατασκευάστηκαν τους τελευταίους δύο αιώνες προκάλεσαν μετατόπιση των γεωγραφικών πόλων κατά ένα μέτρο, υπολογίζει νέα μελέτη.
Ο λόγος είναι ότι οι γιγάντιες ποσότητες νερού που συγκεντρώθηκαν στην ξηρά άλλαξαν την κατανομή της μάζας στον πλανήτη, με αποτέλεσμα να μετατοπιστούν τα σημεία από όπου διέρχεται ο άξονας περιστροφής.
Φανταστείτε ότι κολλάτε μια μικρή ποσότητα πλαστελίνης σε μια περιστρεφόμενη μπάλα του μπάσκετ: για να διατηρήσει τη στροφορμή της, η μπάλα θα γείρει ελαφρώς ενώ ο άξονας περιστροφής μένει σταθερός. «Οποιαδήποτε μετακίνηση μάζας εντός της Γης ή στην επιφάνειά της αλλάζει τον προσανατολισμό του άξονα περιστροφής σε σχέση με τον γήινο φλοιό» γράφει η ερευνητική ομάδα στο «Geophysical Research Letters».
Αξιοποιώντας μια βάση δεδομένων για τα φράγματα σε παγκόσμιο επίπεδο, η μελέτη εξετάζει τη θέση και τον όγκο 7.000 ταμιευτήρων, των οποίων το νερό θα ήταν αρκετό για να ανεβάσει τη στάθμη των ωκεανών κατά 21 χιλιοστά. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι την περίοδο μεταξύ 1825 και 2011, οι πόλοι μετακινήθηκαν 113 εκατοστά – η μετακίνηση 104 εξ αυτών των εκατοστών έλαβε χώρα στον 20ό αιώνα. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα φράγματα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στις εκτιμήσεις για τη μελλοντική άνοδο της στάθμης των ωκεανών λόγω κλιματικής αλλαγής.
Υπάρχουν πάντως και άλλοι παράγοντες που μετατοπίζουν τους γεωγραφικούς πόλους, όπως η κίνηση του μανδύα και του πυρήνα της Γης, η «αναπήδηση» εκτάσεων που καλύπτονταν προηγουμένως από παγετώνες, ακόμα και οι ισχυροί σεισμοί.
Σε αυτά έχουν προστεθεί πλέον οι ανθρώπινες παρεμβάσεις: έρευνα του 2016 εκτίμησε ότι η τήξη των πάγων της Γροιλανδίας λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης έχει μετατοπίσει τους πόλους κατά αρκετά μέτρα, ενώ μελέτη του 2023 έδειξε ότι η συνεχής άντληση υπόγειων υδάτων μετατόπισε τους πόλους κατά 80 εκατοστά το διάστημα 1993-2010.
