Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν αφορά έναν «ανεξέλεγκτο φορέα» που δρα στο περιθώριο του κράτους. Ούτε μία «ανεξάρτητη αρχή». Αντιθέτως, αφορά έναν θεσμικά υπαγόμενο οργανισμό, με σαφή διοικητική υπευθυνότητα και πολιτική εποπτεία.
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, υπό την άμεση εποπτεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η διοίκησή του ορίζεται από τον αρμόδιο υπουργό. Κάθε απόφαση και κάθε εσωτερική λειτουργία του οφείλει να είναι υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση της πολιτικής ηγεσίας. Γι’ αυτό και η αποκάλυψη του σκανδάλου διαχείρισης αγροτικών επιδοτήσεων – μέσω εικονικών δηλώσεων, πλαστών αγροτεμαχίων, και «ελαιοδέντρων» ακόμα και σε στρατιωτικές εκτάσεις – δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως «κακή εφαρμογή» ή «λάθος υπαλλήλων».
Είναι σκάνδαλο δομικά ενσωματωμένο στη λογική του «επιτελικού κράτους», το οποίο, με τον νόμο 4622/2019, συγκέντρωσε κάθε κρίσιμη αρμοδιότητα στο Μέγαρο Μαξίμου, αποδυναμώνοντας τους ενδιάμεσους θεσμούς ελέγχου.
Η εμπλοκή – κατά την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία – των πρώην υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκη Βορίδη και Λευτέρη Αυγενάκη δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Είναι η λογική κατάληξη μιας διοικητικής κουλτούρας που προέκρινε την πίστη στο κόμμα αντί για την πίστη στη νομιμότητα.
Η Κομισιόν επιβάλλει πρόστιμο 415 εκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα. Η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο μερικούς επίορκους υπαλλήλους. Βαραίνει την πολιτική ηγεσία που διορίζει, εποπτεύει και επιλέγει να μην ελέγχει. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ φανερώνει τις παθογένειες ενός συστήματος εξουσίας που χτίστηκε για να ελέγχει, όχι για να διασφαλίζει. Κι αν δεν υπάρξει ουσιαστική κάθαρση – πολιτική και ποινική – η χώρα θα συνεχίσει να πληρώνει όχι μόνο πρόστιμα, αλλά και την κρίσιμη απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς.
Δεν είναι το πρώτο σκάνδαλο που έρχεται στην επιφάνεια και αφορά διασπάθιση δημόσιου χρήματος και παράνομο πλουτισμό κάποιων στα χρόνια του επιτελικού κράτους. Προηγήθηκαν οι υποθέσεις των απευθείας αναθέσεων στην πανδημία, οι υπερτιμολογήσεις έργων καθώς και οι καταγγελίες για κομματικές προσλήψεις. Ολα δείχνουν ένα σύστημα που λειτουργεί χωρίς λογοδοσία, με απόλυτο έλεγχο στο κράτος και απουσία θεσμικών αντίβαρων.
Την ίδια στιγμή, πρωτοκλασάτα στελέχη της ΝΔ, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνητικού εκπροσώπου και του υπουργού Υγείας, συμμετέχουν στη φιέστα για τα 13 χρόνια της Ομάδας Αλήθειας. Του προπαγανδιστικού μηχανισμού, δηλαδή, της Νέας Δημοκρατίας, που αξιοποιώντας δημόσιο χρήμα μέσω χρηματοδοτήσεων της Blue Skies από δημόσιους οργανισμούς απασχολεί κομματικά στελέχη (κάποια και διπλοθεσίτες ως συνεργάτες στο Μαξίμου και σε υπουργεία) για να κάνουν κοπτοραπτική δηλώσεων και να σπέρνουν τοξικότητα στα social media.
Η φιέστα αυτή ήταν το κερασάκι στην τούρτα σε μια εβδομάδα που σφραγίστηκε από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και τη διακριτική μεταχείριση του Κ. Αχ. Καραμανλή στη συζήτηση για την Προανακριτική των Τεμπών από τους βουλευτές της συμπολίτευσης.
