Σε τροχιά αποκλιμάκωσης

Οι νομισματικές αρχές διεθνώς έχουν προβεί σε πρωτοφανείς, σε έκταση και ταχύτητα, αυξήσεις επιτοκίων προκειμένου να επιβραδύνουν το ανοδικό σπιράλ του πληθωρισμού, το οποίο ξεκίνησε με το άνοιγμα των οικονομιών μετά τον έλεγχο της πανδημίας και κλιμακώθηκε με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Η επιμονή των πληθωριστικών πιέσεων το 2023 – ειδικά όσον αφορά τις τιμές τροφίμων αλλά και τον δομικό πληθωρισμό -, παρότι κάποιοι από τους παράγοντες που τροφοδότησαν τις ανατιμήσεις, όπως οι τιμές της ενέργειας, έχουν υποχωρήσει, δικαιολογεί την εγρήγορση των κεντρικών τραπεζών.

Οι αιτίες της πληθωριστικής ανάφλεξης εκτείνονται πέραν των αναταράξεων στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και στην ενεργειακή κρίση και αντανακλούν μεταξύ άλλων: α) την εξαιρετικά ανθεκτική ζήτηση διεθνώς, β) τον εξωγενή καθορισμό των τιμών πολλών προϊόντων και υπηρεσιών σε παγκόσμια κλίμακα με τις μικρότερες οικονομίες να είναι απλώς τιμολογιακοί αποδέκτες, καθώς και γ) τον αντίκτυπο της υπερβάλλουσας ρευστότητας που δημιούργησε η προηγηθείσα παρατεταμένη περίοδος νομισματικής χαλάρωσης, η οποία τροφοδότησε σημαντικότατες ανατιμήσεις, διεθνώς, σε χρεόγραφα αλλά και στην αγορά ακινήτων, αυξάνοντας την ανισότητα αλλά και ενδυναμώνοντας την αγοραστική δύναμη τμήματος του πληθυσμού. Πρόσθετες επιβαρύνσεις επέφεραν τα τελευταία χρόνια οι διευρυνόμενες γεωπολιτικές ρωγμές, το βραχυπρόθεσμο κόστος της κλιματικής μετάβασης καθώς και ο αυξανόμενος αντίκτυπος της επιταχυνόμενης κλιματικής κρίσης, ειδικά στην αγροτική παραγωγή. Οι εμμένουσες πληθωριστικές πιέσεις, σε συνδυασμό με τις αντοχές που δείχνει μέχρι σήμερα η οικονομική δραστηριότητα, αλλά και οι αποτιμήσεις των διεθνών μετοχικών αγορών δίνουν το περιθώριο στην ΕΚΤ αλλά και στη Fed να προβούν σε κάποιες πρόσθετες κινήσεις με πολλαπλή στόχευση καθώς, μεταξύ άλλων, i) επηρεάζουν άμεσα το κόστος του χρήματος και τις αποφάσεις του ιδιωτικού τομέα επιδιώκοντας μια ελεγχόμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, ii) στέλνουν ένα μήνυμα αποφασιστικότητας προκειμένου να αποτρέψουν τη δημιουργία εντυπώσεων ανοχής στον υψηλότερο πληθωρισμό.