Τουλάχιστον ένας χρόνος θα απαιτηθεί ώστε να φανούν τα πρώτα αποτελέσματα της κοινωνικής συμφωνίας και των αλλαγών στις συλλογικές συμβάσεις (ΣΣΕ) στις τσέπες των εργαζομένων, ενώ η κάλυψη του 80% των εργαζομένων από ΣΣΕ που απαιτεί η Ευρωπαϊκή Ενωση αναμένεται να επιτευχθεί το 2030.
Η επαναφορά των μισθών στα προ της οικονομικής κρίσης επίπεδα είναι μια εξαιρετικά επίπονη διαδικασία και δεν επιτυγχάνεται αυτόματα με την αλλαγή του νομικού συλλογικού δικαίου. Απαιτεί περαιτέρω συμφωνίες σε κλαδικό επίπεδο αλλά και θετική διάθεση από όλες τις πλευρές (εργαζομένους και εργοδότες) προκειμένου να επιτευχθεί η επανεκκίνηση των συμβάσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα η κάλυψη των εργαζομένων από τις συλλογικές συμβάσεις βρίσκεται μόλις στο 20%.
Συνεπώς ο «οδικός χάρτης» για την «επιστροφή» των μισθών αναμένεται μακρύς και δύσκολος. Προϋποθέτει την αναπροσαρμογή όχι μόνο του κατώτατου μισθού, αλλά και των υπόλοιπων μισθών, στους οποίους – έως τώρα – δεν «περνούν οι αυξήσεις» που δίνονται στα κατώτατα όρια. Αποτέλεσμα αυτού είναι η πλειονότητα των μισθών να «συμπιέζονται» κοντά στα όρια των κατώτατων αμοιβών.
Ωστόσο, και με την ψήφιση των αλλαγών που περιλαμβάνει η κοινωνική συμφωνία – η οποία τοποθετείται στις αρχές του 2026 – οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα δεν θα δουν άμεσα κάποια αλλαγή στους μισθούς τους. Ούτε θα επανέλθουν επιδόματα που κόπηκαν κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, ούτε θα υπογραφούν αυτόματα συλλογικές συμβάσεις που θα προβλέπουν υψηλά ποσοστά αυξήσεων στους μισθούς.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς εργασίας η συμφωνία διευκολύνει, αλλά δεν υποχρεώνει τους εργοδότες να υπογράψουν συμβάσεις και ξεκαθαρίζουν πως η εμπιστοσύνη δεν επανέρχεται αυτόματα.
Πάντως, με την ισχύ της συμφωνίας μπαίνουν οι βάσεις και δημιουργείται το απαραίτητο πλαίσιο ώστε μέσω των διαπραγματεύσεων να αυξηθούν οι μισθοί. Αλλάζει το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, οι οποίες γίνονται -πλέον= ευκολότερες και πιο ουσιαστικές, θεσπίζονται οι βασικές αρχές των συνομιλιών και δίδεται η δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους να συμφωνήσουν στη βελτίωση των αμοιβών των εργαζομένων, κάτι που θα ισχύει για το σύνολο των απασχολουμένων σε έναν κλάδο παραγωγής και όχι σε ορισμένες μόνο επιχειρήσεις.
Τα κατώτατα όρια -που σήμερα ορίζει η κυβέρνηση- προσδιορίζουν μόνο το ελάχιστο όριο των αμοιβών που πρέπει να δίδεται σε έναν εργαζόμενο. Μετά από αυτό επενεργεί η κλαδική σύμβαση εργασίας η οποία προσδιορίζει τις επιπλέον αμοιβές (πάνω από τον κατώτατο μισθό) που δίδονται στους εργαζομένους ενός κλάδου. Οταν δεν υπάρχουν κλαδικές συμβάσεις δεν υπάρχουν και επιπλέον αμοιβές που αυξάνουν τον μέσο μισθό.
Τι αλλάζει πραγματικά στις συλλογικές συμβάσεις
Στην κοινωνική συμφωνία -η οποία σύντομα θα γίνει νόμος του κράτους- περιλαμβάνονται αλλαγές, όπως η ευκολότερη επέκταση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας ώστε περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται από αυτές, η δυνατότητα της ΓΣΕΕ να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, αλλά και η διατήρηση της ισχύος των όρων μιας συλλογικής σύμβασης εργασίας μετά τη λήξη της και μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας.
Η πλήρης μετενέργεια των συμβάσεων σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι δικαιούνται όλα τα οικονομικά και θεσμικά οφέλη που προβλέπονται από τη ΣΣΕ, ακόμα και όταν αυτή λήξει. Αυτό ισχύει και για τις διαιτητικές αποφάσεις που εκδίδονται από τον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης δεν θα έχει το δικαίωμα να καταργήσει μονομερώς παροχές, κάτι που συνέβαινε μέχρι σήμερα.
Το άλλο σημείο της συμφωνίας που αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά στην επαναφορά των συμβάσεων και των μισθών αφορά τη δυνατότητα που παρέχεται στη ΓΣΕΕ να συνυπογράφει κλαδικές συμβάσεις εργασίας.
Ετσι η Γενική Συνομοσπονδία θα έχει τη δυνατότητα -ύστερα από αίτημα κάποιου μέλους της, όπως είναι κάποια ομοσπονδία-, να υπογράψει μία κλαδική συλλογική σύμβαση με τον αντίστοιχο κοινωνικό εργοδοτικό εταίρο. Η συλλογική αυτή σύμβαση εργασίας θα υποβάλλεται στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και θα επεκτείνεται υποχρεωτικά σε όλους τους εργαζομένους της χώρας. Με την ισχύ μιας τέτοιας σύμβασης θα αναπροσαρμόζονται οι μισθοί στο σύνολο των εργαζομένων του κλάδου, που τις περισσότερες φορές -σήμερα- λαμβάνουν μόνο τον κατώτατο νομοθετημένο μισθό.
