Βαγγέλης Πρατικάκης

Οι γάτες και οι αλεπούδες που έφεραν μαζί τους οι ευρωπαίοι κατακτητές οδήγησαν στην εξαφάνιση το ένα δέκατο των χερσαίων θηλαστικών της Αυστραλίας, μια απώλεια που οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν πρωτοφανή.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι προϊόν μόνο του 20ού αιώνα, αποκαλύπτουν χημικές αναλύσεις σε παγετώνα των περουβιανών Άνδεων. Ήδη από την Εποχή του Χαλκού, οι αυτόχθονες κάτοικοι της Αμερικής μόλυναν τον αέρα με βαρέα μέταλλα. H κατάσταση επιδεινώθηκε μετά την άφιξη των ευρωπαίων κατακτητών και κορυφώθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, τον 20ό αιώνα.

Η κρατούσα θεωρία θέλει τον πυρήνα της Γης να χωρίζεται σε δύο στρώματα: έναν εξωτερικό πυρήνα από λιωμένο σίδερο, με μέγεθος μεγαλύτερο από τη Σελήνη, και έναν εσώτερο πυρήνα από συμπαγές σίδερο. Όμως ο εσώτερος πυρήνας του πλανήτη ίσως κρύβει τον δικό του εσώτερο πυρήνα.

Λίγα ζώα θα έβρισκαν γευστικές τις άγριες γλυκοπατάτες, τα μπρόκολα ή τις κολοκύθες -μόνο ο άνθρωπος και οι εξαφανισμένοι συγγενείς του ανέχονται την πικρή γεύση αυτών των λαχανικών. Ήταν μια προσαρμογή που μας επέτρεψε να βρούμε αρκετή τροφή και να κατακτήσουμε τον κόσμο.

Την επόμενη φορά που θα στριμώξετε μια κατσαρίδα στη γωνία, σκεφτείτε το πριν σκοτώσετε μια μοναδική, ανεπανάληπτη προσωπικότητα. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Βέλγιο δείχνει ότι κάθε κατσαρίδα, όπως και κάθε άνθρωπος, χαρακτηρίζεται από ιδιότητες σαν την επιθετικότητα, το θάρρος ή η συστολή, ιδιότητες που ξεχωρίζουν την κατσαρίδα από άλλα άτομα του είδους της.

Οι τερμίτες αποδεικνύονται μάστορες της οικολογικής μηχανικής: οι γιγάντιες φωλιές τους εμποδίζουν την ερημοποίηση συγκρατώντας στο έδαφος πολύτιμη υγρασία και σπόρους για αναβλάστηση, διαπιστώνει μελέτη στην επιθεώρηση «Science».

Είναι μια πρωτοφανής περίπτωση στα ιατρικά χρονικά: η γυναίκα στην οποία ανακαλύφθηκε μια σπάνια γενετική ασθένεια τη δεκαετία του 1960 ζει πλέον υγιής χάρη στην αυθόρμητη διάσπαση ενός χρωμοσώματος στα κύτταρά της.

Ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο που χαρτογράφησε μια αρχέγονη λάμψη που πλημμυρίζει ακόμα και σήμερα όλο τον ουρανό αποκαλύπτει ότι τα πρώτα άστρα γεννήθηκαν 550 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια αργότερα σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις.

Κανένα ζώο στη φύση δεν έχει τα οδοντιατρικά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Είναι μια ανωμαλία που πρωτοεμφανίστηκε με την εφεύρεση της γεωργίας πριν από περίπου 12.000 χρόνια, επιβεβαιώνει νέα μελέτη. Δεν υπάρχει όμως λόγος απελπισίας: θεωρητικά, ακόμα και οι σημερινοί άνθρωποι μπορούν να αποκτήσουν το αρμονικό χαμόγελο των προϊστορικών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών.

Πριν από περίπου 375 εκατομμύρια χρόνια, τα ψάρια βγήκαν στη στεριά. Ήταν οι πρόγονοι των σημερινών σπονδυλωτών ζώων, οι οποίοι χρειάστηκε να περιμένουν ακόμα 100 εκατομμύρια χρόνια μέχρι να αποκτήσουν πλήρως λειτουργικά αφτιά. Τι μπορεί να άκουγαν αυτοί οι πρόγονοί μας όταν πρωτοβγήκαν στην ξηρά;

Το βάρος των αυτοκινήτων και άλλων μηχανών θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά χάρη σε μια νέα μορφή ατσαλιού. Ερευνητές στη Νότιο Κορέα βρήκαν τρόπο να μειώσουν την πυκνότητα και παράλληλα να αυξήσουν την αντοχή του χάλυβα στα επίπεδα του τιτανίου.

«Ο πατέρας μου θα είχε ενθουσιαστεί» λέει η κόρη του Κλάιντ Τόμπω, ο οποίος ανακάλυψε τον Πλούτωνα το 1930. Στην επέτειο των 106 ετών από τη γέννηση του αστρονόμου, η αποστολή New Horizons της NASA, η πρώτη που θα επισκεφθεί τον Πλούτωνα, μετέδωσε τις πιο κοντινές εικόνες του πλανήτη-νάνου που έχουν ληφθεί ως σήμερα.

Η Μάργκαρετ Θάτσερ δήλωνε πως της αρκούσαν τέσσερις ώρες ύπνου την ημέρα, ενώ ο Αϊνστάιν λέγεται ότι κοιμόταν δέκα ώρες κάθε νύχτα. Και οι δύο απείχαν πολύ από τις νέες συστάσεις του αμερικανικού Εθνικού Ιδρύματος Ύπνου.

Είναι μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις μεταφοράς γονιδίων ανάμεσα σε πολυκύτταρους οργανισμούς: ένας θαλάσσιος γυμνοσάλιαγκας που έχει ενσωματώσει στο DNA του γονίδια από τα μονοκύτταρα φύκη με τα οποία τρέφεται.

Είναι ένας οργανισμός που χαρακτηρίζεται από την απουσία εξέλιξης -ένα μικρόβιο που ζει στο βυθό των θαλασσών δείχνει να μένει ίδιο και απαράλλακτο για περισσότερο από δύο δισεκατομμύρια χρόνια. Όμως οι ερευνητές λένε ότι αυτή η απίθανη στασιμότητα βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με τη θεωρία του Δαρβίνου.

Το βρετανικό κοινοβούλιο ψήφισε την Τρίτη να επιτραπεί μια παραλλαγή της εξωσωματικής γονιμοποίησης, στην οποία ορισμένα ελαττωματικά γονίδια από τα μιτοχόνδρια της μητέρας αντικαθίστανται με τα αντίστοιχα γονίδια από το ωάριο μιας δότριας.

Η Λεκάνη του Ουιτγουότερσραντ στη Νότια Αφρική έχει δώσει περίπου τον μισό από τον χρυσό που κυκλοφορεί σήμερα σε όλο τον κόσμο. Πώς κατέληξαν εκεί αυτές οι τεράστιες ποσότητες του πολύτιμου μετάλλου; Ίσως πρέπει να ευχαριστήσουμε μικρόβια που ζούσαν πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια, προτείνει μια νέα μελέτη.

Διεθνής ομάδα ερευνητών παρουσιάζει το πρώτο τρανζίστορ από «πυριτένιο», μια μορφή πυριτίου που παίρνει τη μορφή φύλλων με πάχος ενός μόλις ατόμου. Το υποσχόμενο νέο υλικό, το οποίο δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στο εργαστήριο το 2009, θα μπορούσε να αντικαταστήσει το συμβατικό πυρίτιο στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Πώς καταφέρνουν τα δέντρα να αψηφούν τη δύναμη της βαρύτητας και να αντλούν νερό στα φύλλα τους σε ύψος ακόμα και δεκάδων μέτρων; Ο Νεύτωνας είχε φτάσει πολύ κοντά στην εξήγηση, αποκαλύπτει ένα ανέκδοτο σημείωμά του από τη δεκαετία του 1660.

Χημικές αλλαγές του DNA που ρυθμίζουν την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση γονιδίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προγνωστικός δείκτης για το προσδόκιμο ζωής, αναφέρει διεθνής ομάδα ερευνητών.