«Ο Τραμπ είναι το μεγαλείο της Ουάσιγκτον με τη χυδαιότητα του Λας Βέγκας». Με αυτή τη φράση είχε συνοψίσει, με αφορμή την ανακαίνιση του Οβάλ Γραφείου στον Λευκό Οίκο, την αισθητική του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, η Φρανσουάζ Φρομονό, γαλλίδα κριτικός αρχιτεκτονικής, στον Monde.

Η χθεσινή ανακοίνωση του Τραμπ, περί έναρξης των εργασιών για την ανακαίνιση τμήματος του Λευκού Οίκου, με σκοπό τη δημιουργία μιας αίθουσας χορού στην Ανατολική Πτέρυγα (East Wing), του κτιρίου, χωρητικότητας 999 ατόμων, πιθανώς θα δικαιώσει τη γαλλίδα τεχνοκριτικό, παρότι δεν έγινε ακόμη γνωστό πώς θα μοιάζει αυτή η αίθουσα. Κρίνοντας όμως από την ανακαίνιση του Οβάλ Γραφείου, στη διακόσμηση του οποίου κυριαρχεί το χρυσό χρώμα, ο Τραμπ ενδύεται ξανά, τον μανδύα του «βασιλιά», εναντίον του οποίου επτά εκατομμύρια Αμερικανοί διαμαρτυρήθηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο: στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν θέση οι βασιλείς, φώναζαν. «No Kings», ήταν το κεντρικό σύνθημα των διαδηλώσεων.

REUTERS/Jonathan Ernst

Τραμπ: Με δωρεές φίλων η ανακαίνιση

Με την άνεση του επιχειρηματία στον κατασκευαστικό τομέα, μέσω του οποίου δημιούργησε την περιουσία του, ο Τραμπ, περιχαρής, εγκαινίασε την έναρξη των εργασιών, το κόστος των οποίων θα φτάσει τα 250 εκατομμύρια δολάρια, υπερβαίνοντας – κατά 50 εκατομμύρια – τις αρχικές εκτιμήσεις. Το κόστος, διαβεβαίωσε, θα καλυφθεί από δωρεές φίλων του. Για τον λόγο αυτό, την περασμένη εβδομάδα, παρέθεσε δείπνο σε επιχειρηματίες, επικεφαλής τεχνολογικών κολοσσών, όπως η Amazon, η Meta, η Google, η Apple, η Palantir, ευχαριστώντας τους για τις δωρεές, προκειμένου να προχωρήσει το φαραωνικό έργο, η ανέγερση του οποίου, όπως είπε, έχει καθυστερήσει 150 χρόνια. Επί των προεδριών του Μπαράκ Ομπάμα και του Τζο Μπάιντεν, ο Τραμπ είχε προσφέρει 100 εκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή της αίθουσας χορού στον Λευκό Οίκο, αλλά η προσφορά του δεν βρήκε ανταπόκριση.

Η ματαιοδοξία που αψηφά επιτροπές κι υπηρεσίες

Σε μια συγκυρία που τα δείγματα της αυταρχικής διακυβέρνησης του Τραμπ πληθαίνουν, η απόφαση του να γκρεμίσει ένα τμήμα του Λευκού Οίκου, για να ικανοποιήσει τη ματαιοδοξία του, πέραν της συμβολικής σημασίας -ορισμένοι την παρομοίασαν με το γκρέμισμα της αμερικανικής δημοκρατίας-, είναι προβληματική για πραγματικούς λόγους. Ο Λευκός Οίκος εγκαινίασε το έργο, χωρίς να έχει λάβει την έγκριση της Εθνικής Επιτροπής Σχεδιασμού της Πρωτεύουσας (NCPC), αρμόδιας για να εγκρίνει τα έργα κατασκευής και τις ανακαινίσεις των κυβερνητικών κτιρίων, στην περιοχή της Ουάσιγκτον. Επίσης, η Εθνική Υπηρεσία Πάρκων (National Park Service), η οποία διαχειρίζεται τον χώρο του Λευκού Οίκου, δεν απάντησε σε αίτημα της εφημερίδας Washington Post, σχετικά με το πόσο μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Πτέρυγας του Λευκού Οίκου, θα καταστραφεί. Το 2014, σε ένα έγγραφο 56 σελίδων, σχετικά με τη διατήρηση του χαρακτήρα του Λευκού Οίκου και των γύρω χώρων, η υπηρεσία είχε τότε αναφέρει, ότι θα συνεργάζεται με την εκάστοτε κυβέρνηση, τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και άλλους φορείς, για να διασφαλίζει τη διατήρηση του χαρακτήρα ενός από τα πιο αναγνωρίσιμα κτίρια στον κόσμο.

Επιστροφή στον «χρυσοποίκιλτο» νεοκλασικισμό της Ρώμης

Η πρωτοβουλία του Τραμπ δεν θα έπρεπε πάντως, να ξενίζει, καθώς από την ημέρα της ορκωμοσίας του, στις 20 Ιανουαρίου, υπέγραψε διάταγμα «για την προώθηση μιας ωραίας ομοσπονδιακής πολιτικής αρχιτεκτονικής», το οποίο αποσκοπεί στη επιβολή τον νεοκλασικισμού, -του αισθητικού ρεύματος που στα τέλη του 18ου αιώνα, διαμόρφωσε την Ουάσιγκτον ως «νέα Ρώμη»-, ως επίσημο αρχιτεκτονικό ύφος της νέας προεδρικής του θητείας.

Το διάταγμα, μια πρώτη εκδοχή του οποίου, είχε υπογράψει προς το τέλος της πρώτης προεδρικής του θητείας (και το οποίο ακύρωσε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν το 2021), συνιστά, σύμφωνα με αναλυτές, μια πράξη πολιτισμικού πολέμου, που εντάσσεται σε μια παλιά σταυροφορία της Δεξιάς ενάντια στην «άσχημη αρχιτεκτονική» – έναν όρο τόσο ασαφή, ώστε να χωράει ο,τιδήποτε θεωρείται ότι αποκλίνει από τις έννοιες της τάξης και του μεγαλείου.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είναι ούτε ο πρώτος ούτε ο μοναδικός ηγέτης που εργαλειοποιεί την αρχιτεκτονική. Τα αυταρχικά καθεστώτα της Κίνας, της Ρωσίας, καθώς και οι μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, έχουν ανοίξει τις πόρτες και τα πορτοφόλια τους, σε διεθνείς «σταρ» αρχιτέκτονες, για να πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους. Η αρχιτεκτονική, ως εργαλείο προπαγάνδας, υπήρξε πάντοτε προνόμιο αυταρχικών κομμάτων και καθεστώτων. Πρόσφατο παράδειγμα, το γερμανικό ακροδεξιό κόμμα ΑfD, το οποίο, τον περασμένο Ιανουάριο, επετέθη στην πολιτιστική κληρονομιά του αρχιτεκτονικού κινήματος Bauhaus, αναβιώνοντας τη ρητορική του Χίτλερ, ο οποίος είχε διατάξει το κλείσιμο της διάσημης σχολής αρχιτεκτονικής και εφαρμοσμένων τεχνών της δεκαετίας του 1920, χαρακτηρίζοντάς την «εκφυλισμένη».