Η ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει φτάσει σε επικίνδυνα επίπεδα με την επιχείρηση «Rising Lion» και τις σφοδρές αντιδράσεις της Τεχεράνης.
Από τις ιστορικές ρίζες της σύγκρουσης των δύο χωρών μέχρι τα σημερινά στρατιωτικά πλήγματα και τις γεωπολιτικές επιπτώσεις, αυτές είναι οι 20 ερωτήσεις και απαντήσεις για να γίνει κατανοητό το βάθος, η πολυπλοκότητα αλλά και οι προοπτικές αυτής της κρίσης που απειλεί τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και την παγκόσμια ασφάλεια.
1. Πότε και πώς ξεκίνησε η διαμάχη Ισραήλ-Ιράν;
Η διαμάχη ξεκίνησε το 1979 με την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν, που ανέτρεψε τον φιλοδυτικό Σάχη και μετέτρεψε τη χώρα σε ισλαμική δημοκρατία με εχθρική στάση προς το Ισραήλ, το οποίο θεωρεί «παράνομο κράτος» και απειλή για την περιοχή.
Πριν την επανάσταση, το Ιράν υπό τον Σάχη είχε καλές διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με το Ισραήλ, συνεργαζόμενα σε θέματα ασφάλειας και τεχνολογίας.
2. Ποιος είναι ο βασικός λόγος της σύγκρουσης σήμερα;
Η σύγκρουση εστιάζεται στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο το Ισραήλ θεωρεί υπαρξιακή απειλή παρά τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν, καθώς και στην υποστήριξη του Ιράν σε αντι-ισραηλινές οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ.
3. Τι είναι η επιχείρηση «Rising Lion» και γιατί ονομάστηκε έτσι;
Η «Rising Lion» (Ανατέλλων Λέων) είναι η πρόσφατη ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση που ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου 2025, με πάνω από 200 μαχητικά να πλήττουν πυρηνικές εγκαταστάσεις και στρατιωτικές βάσεις στο Ιράν. Η ονομασία «Rising Lion» συμβολίζει την αποφασιστικότητα και τη δύναμη του Ισραήλ, που «ανατέλλει» ως λιοντάρι για να αντιμετωπίσει την απειλή του Ιράν, επιδιώκοντας να αποτρέψει την πυρηνική του ανάπτυξη. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπένιαμιν Νετανιάχου φωτογραφήθηκε την Πέμπτη να τοποθετεί ένα χειρόγραφο σημείωμα σε μια ρωγμή του Δυτικού Τείχους, το οποίο έλεγε «ο λαός θα ανατείλει σαν λιοντάρι».
Η έκφραση προέρχεται από το εδάφιο 23:24 του βιβλίου των Αριθμών της Βίβλου: «Ιδού, ο λαός θα σηκωθεί σαν μεγάλο λιοντάρι, και θα υψωθεί σαν νεαρό λιοντάρι- δεν θα ξαπλώσει μέχρις ότου φάει από το θήραμα, και πιει το αίμα των σφαγμένων».
Το Ισραήλ επιχειρεί να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο θεωρεί υπαρξιακή απειλή, ειδικά μετά τις απειλές Ιρανών ηγετών για «εξαφάνιση» του Ισραήλ.
4. Ποια ήταν η αντίδραση του Ιράν στην επίθεση;
Το Ιράν απάντησε εκτοξεύοντας πάνω από 100 drones προς το Ισραήλ, τα οποία όμως αναχαιτίστηκαν, ενώ προετοιμάζει και πυραυλικές επιθέσεις σε Ισραήλ και αμερικανικές βάσεις στη Μέση Ανατολή.
5. Πότε έγινε η προηγούμενη επίθεση του 2024 του Ισραήλ στο Ιράν;
Το 2024 σημειώθηκαν εκατοντάδες πυραυλικές επιθέσεις από το Ιράν προς το Ισραήλ, μετά τη δολοφονία ηγετών όπως ο Hassan Nasrallah και ο Abbas Nilforoushan, ενώ το Ισραήλ εκτέλεσε επιδρομές με F-35 σε 20 στόχους στο Ιράν.
6. Ποια ήταν η σημασία της δολοφονίας ηγετικών στελεχών και επιστημόνων;
Σήμερα σκοτώθηκε ο αρχηγός των Φρουρών της Επανάστασης, γεγονός που αποδυναμώνει σημαντικά το ιρανικό στρατιωτικό καθεστώς. Οι Φρουροί της Επανάστασης είναι η στρατιωτική ελίτ του Ιράν, υπεύθυνοι για την προστασία του καθεστώτος και την υλοποίηση επιθετικών επιχειρήσεων εναντίον του Ισραήλ και των συμμάχων του.
Επιπλέον, σκοτώθηκαν δύο κορυφαίοι στρατηγοί και έξι πυρηνικοί επιστήμονες που εργάζονταν στο πυρηνικό πρόγραμμα.
7. Πώς επηρεάζει η σύγκρουση τη Μέση Ανατολή;
Η κλιμάκωση της σύγκρουσης έχει θέσει σε συναγερμό ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, αυξάνοντας τον κίνδυνο γενικευμένου πολέμου με σοβαρές συνέπειες για την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια.
8. Ποια είναι η στρατηγική του Ισραήλ;
Το Ισραήλ εφαρμόζει προληπτικές επιθέσεις για να εξουδετερώσει την πυρηνική απειλή του Ιράν, βασιζόμενο στην τεχνολογική υπεροχή και τη συνεργασία με τις ΗΠΑ.
9. Ποια είναι τα πέντε πιθανά σενάρια ιρανικής αντίδρασης;
- Πυραυλικές επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις και το Ισραήλ.
- Χρήση συμμάχων και μαχητών στο Ιράκ και την Υεμένη για επιθέσεις.
- Μαζική χρήση drones σε κρίσιμες υποδομές.
- Κλιμάκωση σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.
- Διπλωματικές κινήσεις ή προσπάθειες αποκλιμάκωσης ανάλογα με τις εξελίξεις
10. Πώς επηρεάζει η σύγκρουση τις τιμές του πετρελαίου;
Η ένταση στη Μέση Ανατολή έχει προκαλέσει εκρηκτική άνοδο στις τιμές του πετρελαίου, με το Brent να φτάνει πάνω από 130 δολάρια το βαρέλι, αυξάνοντας την ανησυχία για παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια.
11. Υπάρχει κίνδυνος γενικευμένου πολέμου;
Ναι, η κλιμάκωση και οι πολλαπλές επιθέσεις καθιστούν πιθανή μια ευρύτερη σύγκρουση που θα μπορούσε να εμπλέξει περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις.
12. Ποια είναι η επίσημη θέση του Ισραήλ;
Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου χαρακτηρίζει το Ιράν ως υπαρξιακή απειλή και δηλώνει ότι η επιχείρηση «Rising Lion» θα συνεχιστεί μέχρι να εξαλειφθεί η απειλή, τονίζοντας ότι πλήχθηκε η «καρδιά» του ιρανικού πυρηνικού και βαλλιστικού προγράμματος.
13. Ποια είναι η θέση των ΗΠΑ στη σύγκρουση;
Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν το Ισραήλ αλλά δηλώνουν ότι δεν εμπλέκονται άμεσα στην ισραηλινή επιχείρηση, ενώ παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και διατηρούν στρατιωτικές βάσεις στη Μέση Ανατολή. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε σήμερα ότι είχε ενημερωθεί από το Ισραήλ για την επιχείρηση αλλά ότι η χώρα του δεν εμπλέκεται άμεσα σε αυτήν
14. Πώς πραγματοποιήθηκε η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν;
Η Μοσάντ είχε αναπτύξει μυστική βάση με drones κοντά στην Τεχεράνη και χρησιμοποίησε κομάντο και πυραύλους ακριβείας για να πλήξει αντιαεροπορικές εγκαταστάσεις και πυρηνικούς στόχους σε πολλές περιοχές.
Το Ισραήλ σχεδίαζε χρόνια την επίθεση στο Ιράν μαζί με τη Μοσάντ
15. Υπάρχουν ραδιενεργές διαρροές από τις επιθέσεις;
Η ΔΟΑΕ επιβεβαίωσε ότι δεν έχει παρατηρηθεί αύξηση στα επίπεδα ραδιενέργειας στις πυρηνικές εγκαταστάσεις παρά τις εκρήξεις. Ο οργανισμός ατομικής ενέργειας του Ιράν λέει ότι προκλήθηκαν ζημιές στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Νατάνζ. Δεν έχουν αναφερθεί ακόμη θύματα, πρόσθεσε.
16. Ποια είναι τα πιθανά σενάρια εξέλιξης της σύγκρουσης;
Συνεχιζόμενες ισραηλινές επιθέσεις, μαζική ιρανική αντίδραση, εμπλοκή των ΗΠΑ, περιφερειακή κλιμάκωση ή διπλωματική προσπάθεια αποκλιμάκωσης.
Η σύγκρουση απειλεί τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, αυξάνει την ενεργειακή ασφάλεια και μπορεί να αναδιαμορφώσει συμμαχίες και ισορροπίες παγκοσμίως.
17. Ποια είναι η πιθανότητα διπλωματικής επίλυσης;
Η ένταση και οι στρατιωτικές ενέργειες δυσχεραίνουν τη διπλωματία, αλλά η ανάγκη αποφυγής γενικευμένου πολέμου κρατά ανοιχτό το ενδεχόμενο μεσολάβησης.
18. Ποιες χώρες καταδικάζουν την επίθεση του Ισραήλ
Η Ρωσία καταδίκασε την Παρασκευή την απότομη κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και εξέφρασε την ανησυχία της μετά τις ισραηλινές επιθέσεις κατά του Ιράν, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, όπως μεταδίδει το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Interfax.
Η Τουρκία επίσης καταδικάζει «με τον πιο έντονο τρόπο» τις αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ στο Ιράν, λέει το υπουργείο Εξωτερικών.
19. Ποιος είναι ο στρατιωτικός συσχετισμός δυνάμεων Ισραήλ και Ιράν
Το Al Jazeera παρουσίασε ένα γράφημα στο οποίο αποτυπώνονται η πολεμική δύναμη του Ισραήλ και του Ιράν.
20. Τι σημαίνει η σύγκρουση για το μέλλον της Μέσης Ανατολής;
Η σύγκρουση μπορεί να οδηγήσει σε νέα γεωπολιτική αναδιάταξη, με πιθανή αύξηση της επιρροής των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, αλλά και σε παρατεταμένη αστάθεια και συγκρούσεις στην περιοχή.
