«Ο τοίχος που δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε». Με αυτή τη φράση έκλεινε η λιτή ανακοίνωση που δημοσίευσε το βράδυ της 28ης Μαΐου το βιβλιοπωλείο «Επί Λέξει» στη σελίδα του στο Facebook.

Μετά από δώδεκα χρόνια συνεχούς παρουσίας στον αριθμό 32 της οδού Ακαδημίας, το βιβλιοπωλείο ενημέρωσε το κοινό του ότι θα κλείσει στα τέλη Ιουλίου, εξαιτίας της μεγάλης αύξησης του ενοικίου που ζητήθηκε από τους ιδιοκτήτες του ακινήτου.

Η δυσάρεστη είδηση συνέπεσε με την Εβδομάδα Μικρών Βιβλιοπωλείων, και η χρονική αυτή σύμπτωση φώτισε με ιδιαίτερη ένταση την ανάγκη προστασίας τέτοιων χώρων.

Αν το ζητούμενο είναι να ενισχυθεί η εγχώρια εκδοτική παραγωγή και να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία, τότε η λειτουργία βιβλιοπωλείων σαν το «Επί Λέξει»  είναι απαραίτητη.

Το «Επί Λέξη» γεννήθηκε μέσα στην κρίση

Για όσους περνούσαν συχνά από την οδό Ακαδημίας, το «Επί Λέξει« αποτελούσε μια ευχάριστη νότα της καθημερινότητάς τους. Το  αμέσως αναγνωρίσιμο φωτεινό εσωτερικό του, τα προσεκτικά τοποθετημένα βιβλία, η ζεστή ατμόσφαιρα συντελούσαν σε αυτό.

«Το κλείσιμο του «Επί Λέξει» δεν είναι μοναδική περίπτωση».

Το ξεκίνημα της λειτουργίας του το 2013, μέσα στην αβεβαιότητα των πρώτων μνημονιακών χρόνων, θα μπορούσε να θεωρηθεί παράτολμο. Η παρουσία και εμπειρία όμως της ιδιοκτήτριας -και «ψυχής« του- Μαρίας Παπαγεωργίου, βιβλιοπώλισσας με μακρά διαδρομή στον χώρο του βιβλίου αποτελούσε εγγύηση.

Η αγάπη της ίδιας και του συζύγου της  φιλολόγου και κριτικού Χρίστου Παπαγεωργίου, για το βιβλίο και η επιθυμία τους να δημιουργήσουν έναν χώρο που θα έδινε έμφαση στις καλές εκδόσεις, ελληνικές και μεταφρασμένες, ενώ παράλληλα θα φιλοξενούσε παρουσιάσεις, συζητήσεις και εκδηλώσεις, τους οδήγησαν στο άνοιγμα του «Επί Λέξει».

Ο π. Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος σε επίσκεψή του στο «Επί Λέξει»

Έτσι, το βιβλιοπωλείο τους έγινε, μέσα στα χρόνια, κάτι σαν σταθερό σημείο αναφοράς, ένα τοπόσημο για πολλούς, με προσανατολισμό προς τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τις καλές εκδόσεις, και -ίσως πιο σημαντικό- προς τους ανθρώπους που ήθελαν να διαβάσουν κάτι περισσότερο από ένα μπεστ σέλερ.

Από τον Βόλο στην Ακαδημίας

Η κ. Παπαγεωργίου, όπως προαναφέρθηκε, δεν ήταν νέα στον χώρο. Ξεκίνησε την πορεία της στον Βόλο το 1981, ενώ εργάστηκε σε σημαντικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας, όπως το «Θεμέλιο» και η ιστορική «Εστία» της οδού Σόλωνος.

Γνώριζε τον αναγνώστη. Ήξερε τι να προτείνει στον καθένα και σπάνια έπεφτε έξω. Και ολόκληρο το βιβλιόφιλο κοινό είχε τη σιγουριά ότι στο «Επί Λέξει» θα έβρισκε αυτό που ήθελε.

«Ειδικά οι μικροί χώροι πολιτισμού αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα».

Ο σχεδιασμός του χώρου επίσης, ευνοούσε την παραμονή σου σε αυτόν. Πλατιά σκαλιά, ένα μικρό, επιπλέον δωμάτιο γεμάτο σπάνιες εκδόσεις, καθίσματα στο βάθος, ό,τι πρέπει για να απολαύσει κάποιος το ανάγνωσμά του.

Οι μικροί χώροι που δεν αντέχουν την πίεση

Το κλείσιμο του «Επί Λέξει» δεν είναι μοναδική περίπτωση. Αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο στην εκκένωση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας από ανεξάρτητες, τοπικές επιχειρήσεις. Οι τιμές των ενοικίων αυξάνονται απότομα και τα καταστήματα που δεν ανήκουν σε αλυσίδες ή δεν υπάγονται στον τουριστικό τομέα δυσκολεύονται να επιβιώσουν.

Ειδικά οι μικροί χώροι πολιτισμού αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα. Κινηματογράφοι, όπως το Ιντεάλ το οποίο επίσης έκλεισε πέρυσι μετά από 100 και πλέον χρόνια λειτουργίας, μικρές θεατρικές σκηνές, καφενεία με ταυτότητα, βιβλιοπωλεία δυσκολεύονται να σταθούν απέναντι στην πίεση μιας αγοράς που πριμοδοτεί τον όγκο και την ταχύτητα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι ιστορικοί κινηματογράφοι του κέντρου της Αθήνας, «Ιντεάλ» και «ΑΣΤΟΡ που αναγκάστηκαν να κλείσουν τα προηγούμενα δύο χρόνια. Πώς μπορεί εξάλλου να παραμείνει στο κέντρο μια επιχείρηση όταν τα ενοίκια αυξάνονται με τέτοιους ρυθμούς;

Μια «όαση» και «ανάσα στην Ακαδημίας»

Η ανακοίνωση του κλεισίματος προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις και λόγια υποστήριξης στα social media. Ιδιαίτερα οι συγγραφείς, των οποίων παρουσιάσεις βιβλίων έχουν φιλοξενηθεί αρκετές φορές από το βιβλιοπωλείο, μοιράστηκαν την απώλειά τους.

Η Ρέα Γαλανάκη μίλησε για μια «όαση». Ο Πέτρος Τατσόπουλος, με αναφορά στη γνωριμία του με τη Μαρία Παπαγεωργίου από τα χρόνια της «Εστίας», χαρακτήρισε το βιβλιοπωλείο «ανάσα στην Ακαδημίας». Αντίστοιχα λόγια και από άλλους συγγραφείς, δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς.

Το «Επί Λέξει» θα λειτουργεί για δύο μήνες ακόμη. Ως τα τέλη Ιουλίου, τα βιβλία του διατίθενται ήδη με έκπτωση.