Μετά από δυο εβδομάδες εκπλήξεων, «επίπονων» διαπραγματεύσεων και πρωτοφανών λεκτικών επιθέσεων, ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο ουκρανός ομόλογός του Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται να συναντηθούν σήμερα (28/2) στην Ουάσιγκτον για να υπογράψουν μια συμφωνία για την από κοινού εκμετάλλευση των ορυκτών και των σπάνιων γαιών της Ουκρανίας.
Τι γνωρίζουμε για τη συμφωνία;
Οι βασικές λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί αλλά σύμφωνα με την Washington Post, το προσχέδιο δεν περιλαμβάνει κάποιες από τις αμφιλεγόμενες προτάσεις της κυβέρνησης Τραμπ, όπως το να δώσει η Ουκρανία στις ΗΠΑ έσοδα αξίας 500 δισ. δολαρίων από τα ορυκτά σπάνιων γαιών της ως αποζημίωση για την αμερικανική βοήθειά εν καιρώ πολέμου (βοήθεια που ανεξάρτητοι αναλυτές υπολογίζουν πως ανέρχεται στα 120 δισ, καταρρίπτοντας τους ισχυρισμούς του Τραμπ).
Αντίθετα, φαίνεται πως οι δυο χώρες κατέληξαν στο να έχουν κοινή ιδιοκτησία ενός «επενδυτικού ταμείου ανασυγκρότησης», στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισφέρει στο μέλλον το 50% των μελλοντικών της εσόδων από κρατικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένων ορυκτών, πετρελαίου και φυσικού αερίου, με στόχο την επανεπένδυση σε περισσότερα αναπτυξιακά προγράμματα.
Ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Ντένις Σμίχαλ τόνισε ότι η συμφωνία δεν περιλαμβάνει τις υπάρχουσες «καταθέσεις, εγκαταστάσεις, άδειες και δικαιώματα» που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. «Μιλάμε μόνο για μελλοντικές άδειες, κατασκευές και υποδομές».
Οι New York Times ανέφεραν, επικαλούμενοι ένα προσχέδιο εγγράφου, ότι οι ΗΠΑ θα κατέχουν το μέγιστο ποσό του ταμείου που επιτρέπεται από τη νομοθεσία των ΗΠΑ, αλλά όχι ολόκληρο.
Η συμφωνία περιλαμβάνει εγγυήσεις ασφάλειας;
Το βασικότερο ζήτημα για το οποίο πίεζε εδώ και καιρό ο πρόεδρος Ζελένσκι ήταν πως η όποια συμφωνία θα έπρεπε να περιλαμβάνει σταθερές εγγυήσεις ασφάλειας από τις ΗΠΑ. Όμως η συγκεκριμένη συμφωνία – τουλάχιστον προς ώρας – δεν περιλαμβάνει ρητά κάτι τέτοιο, ενώ ο Τραμπ επιμένει πως πρόκειται για ένα θέμα που θα πρέπει να αναλάβει η Ευρώπη. Σύμφωνα με τα διεθνή μέσα, ενδεχομένως το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας να συζητηθεί πιο αναλυτικά στη σημερινή συνάντηση των δύο προέδρων.
Είναι η συμφωνία αυτή το πρώτο βήμα για τη λήξη του πολέμου;
Ο πρωθυπουργός Σμίχαλ είπε ότι η Ουκρανία δεν θα υπογράψει τη συμφωνία έως ότου ο Ζελένσκι και ο Τραμπ «συμφωνήσουν για τις εγγυήσεις ασφαλείας» και αποφασίσουν πώς να «συνδέσουν αυτή την προκαταρκτική συμφωνία» με μια εγγύηση ασφαλείας από τις ΗΠΑ.
Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως για αρκετούς αναλυτές – και για τον ίδιο τον Τραμπ – η συμφωνία για τα ορυκτά αποτελεί από μόνη της μια εγγύηση ασφαλείας. Συγκεκριμένα, ο αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως «είναι πολύ καλό και για την Ουκρανία, γιατί θα μας φέρουν εκεί. Θα δουλέψουμε εκεί. Θα είμαστε στη χώρα (…) είναι ένα είδος αυτόματης ασφάλειας, γιατί κανείς δεν πρόκειται να μπλέξει με τους ανθρώπους μας όταν είμαστε εκεί».
Εν προκειμένω, η ιδέα είναι πως αν και ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να στείλει αμερικανικά στρατεύματα στην Ουκρανία, θα στείλει αμερικανούς εργάτες, μπουλντόζες, χωματουργούς. Συνάπτει λοιπόν, όπως το θέτει η συμφωνία, «μια σταθερή συνεργασία» με το Κίεβο για την από κοινού ανάπτυξη των αναξιοποίητων ορυκτών και λοιπών φυσικών πόρων της χώρας και προχωρά σε «μια μακροπρόθεσμη οικονομική δέσμευση για την ανάπτυξη μιας σταθερής και οικονομικά ευημερούσας Ουκρανίας» – ουσιαστικά, λοιπόν, επενδύει.
Κατά συνέπεια, εάν τελικά οι δυο πλευρές ολοκληρώσουν τη συμφωνία για τα ορυκτά, η μετέπειτα ειρηνευτική συμφωνία που θα διαπραγματευτεί ο Τραμπ με τη Ρωσία θα πρέπει θεωρητικά να διασφαλίζει την επένδυσή του. Αυτό σημαίνει πως ο πόλεμος θα πρέπει να τελειώσει – και να μην ξαναρχίσει. Εάν η Ουκρανία δεν είναι ασφαλής, οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ δεν θα μπορούν να εξορύσσουν ορυκτά υπό μια διαρκή απειλή – ή υπό τα πυρά – των ρωσικών δυνάμεων και δεν θα κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην Ουκρανία, εάν φοβούνται ότι οι μάχες θα ξαναρχίσουν.
Υπό αυτό το πλαίσιο, και ανάλογα το αποτέλεσμα της σημερινής συνάντησης, ενδεχομένως η ολοκλήρωση μιας συμφωνίας για τα ορυκτά και τις σπάνιες γαίες να μπορεί να θεωρηθεί ένα πρώτο βήμα για την ειρήνη, καθώς μπορεί να ισχυροποιήσει τη θέση της Ουκρανίας στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ – Ρωσίας.
