Σε φάσεις κρίσης φανερώνονται όλα. Επιλογές, αντιλήψεις, πεποιθήσεις, δυνατότητες, αντοχές και όρια.
Ενας διάσημος γάλλος φιλόσοφος έχει ευρύτερα γίνει γνωστός με την πρότασή του «η κόλαση είναι οι άλλοι». Μικρή έχει σημασία ότι αυτό είναι σε γνώση των ανθρώπων από καταβολής κόσμου. Ολοι οι αφορισμοί διεκδικούν πρωτοτυπία.
Υπουργοί της κυβέρνησης μοιάζει να ασπάζονται αυτή τη γνώμη και να την αναγορεύουν σε κριτήριο και οδηγό της πολιτικής και της πράξης τους. Τον τελευταίο καιρό με τον πλέον επίσημο τρόπο, χωρίς επιφύλαξη, χωρίς επίγνωση, επικαλούνται τους αντιπάλους τους, διακηρύσσοντας: το μέτρο μας είναι οι άλλοι. Πιο πεζά. Για όλα ευθύνονται οι αντίπαλοί μας άλλοι. Ακόμη και για τους λογαριασμούς της ΔΕΗ, ευθύνονται οι αντιπολιτευόμενοι άλλοι.
Εχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την κατανόηση των ημερών σε εξέλιξη αυτή η προσέγγιση. Πρόκειται για το στέρεο υπόβαθρο της στασιμότητας. Την αδυναμία, που είναι και εμπεδώνεται καθημερινά ως αδυναμία της χώρας, να κάνει βήματα αλλαγών και μεταρρύθμισης, σε μια εποχή που ζωτικά πλέον το απαιτεί. Αν είναι ευθύνη της διακυβέρνησης να αφήνει πίσω της το παρελθόν, εδώ παρατηρούμε τον ζήλο των κυβερνητικών στελεχών για τη συντήρησή του.
Ενώ ο χρόνος της κυβέρνησης τρέχει και τα προβλήματα στη διαδρομή πολλά και δύσκολα, η διαρκής επίκληση της ανεπάρκειας της αξιωματικής αντιπολίτευσης καταλήγει να είναι το τελικό κριτήριο αξιολόγησης. Το μέτρο. Κατά συνέπεια και το όριο. Στο σημείο αυτού του ορίου η μία ανεπάρκεια συναντά την άλλη. Τα δύο μέρη, αλληλοτροφοδοτούμενα, πολλαπλασιάζουν τον εαυτό τους.
Η επίμονη επίκληση της αντιπολίτευσης, στη θέση της επίμονης μάχης κατά των προβλημάτων, είναι μια παιδαγωγική άρνησης του ρόλου και της ευθύνης που τον ορίζει. Η ευθύνη του ρόλου είναι η ενασχόληση με το παρόν και τις ανάγκες του, ο προσανατολισμός στις λύσεις, η αποδοχή των κινδύνων της διακυβέρνησης, η συνειδητή εμπλοκή στην αναμέτρηση με τις συνθήκες, που μπορεί να κυοφορούν ακόμη και την απώλεια της εξουσίας. Αν η διακυβέρνηση απαιτεί συμβιβασμούς, αυτό δεν σημαίνει ότι η αναζήτηση κάθε φορά μιας ισορροπίας, μέσα στη διαλεκτική μεγάλη κίνηση, εξαντλείται σε αυτό, επειδή ο αντίπαλος είναι άκοπα διαθέσιμος ως εύκολο άλλοθι. Η διάθεση σύγκρουσης και η ψυχική αντοχή μπροστά στις απαιτήσεις της, «αδιαφορεί» για τον αντίπαλο άλλον, τον αφήνει εκ των πραγμάτων πίσω, τον προσπερνά, τον υπερβαίνει και τον ακυρώνει.
Στο πολιτικό μας σύστημα – το κατ’ ευφημισμόν καλούμενο έτσι – η συντήρηση των πραγμάτων, για δεκαετίες τώρα, έχει κερδίσει τις μάχες απέναντι στη διακηρυσσόμενη ανάγκη ζωτικών αλλαγών. Οι δυνατότητες της χώρας και των ανθρώπων της υπάρχουν. Η μετάπλασή τους σε πολιτική ορμή αλλαγών είναι το διαρκές αίτημα του εθνικού μας βίου.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
