Ο καλύτερος «μετρητής» του κινδύνου για καρκίνο του μαστού

Επιστήμονες του Cancer Research UK με επικεφαλής τον κύπριο καθηγητή Πρόβλεψης του Κινδύνου Καρκίνου στο Κέντρο για τη Γενετική Επιδημιολογία του Καρκίνου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ κ. Αντώνη Αντωνίου ανέπτυξαν την πιο αναλυτική ως σήμερα μέθοδο πρόβλεψης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Το πολύτιμο αυτό «εργαλείο» ελπίζεται ότι θα εισαχθεί μελλοντικά ευρέως στα ιατρεία βοηθώντας τους γιατρούς αλλά κυρίως τις ίδιες τις γυναίκες να παίρνουν τις σωστότερες δυνατές αποφάσεις σχετικά με το αν και κάθε πότε πρέπει να ελέγχονται για τη νόσο.

Συνδυασμός πλήθους πληροφοριών

Οι ερευνητές, όπως αναφέρουν σε σχετική δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Genetics in Medicine», εισήγαγαν σε αυτόν τον νέο «μετρητή» του κινδύνου για καρκίνο του μαστού έναν συνδυασμό πληροφοριών που περιλαμβάνουν το οικογενειακό ιστορικό της γυναίκας, το γενετικό προφίλ της αλλά και άλλους παράγοντες όπως το βάρος, η ηλικία κατά την οποία πέρασε στην εμμηνόπαυση, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης.

Σήμερα είναι ήδη γνωστοί πολλοί παράγοντες του τρόπου ζωής οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, ωστόσο ο καθένας εξ αυτών έχει συνήθως μικρή επίδραση στον τελικό κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Το ίδιο συμβαίνει και με τα «ένοχα» γονίδια. Για παράδειγμα, είναι πλέον «διάσημα» δύο γονίδια, τα BRCA1 και BRCA2, οι μεταλλάξεις των οποίων αυξάνουν κατά 50% και άνω τις πιθανότητες για καρκίνο του μαστού. Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα γονίδια τα οποία εκτιμάται ότι παίζουν τον δικό τους – αν και μικρό το καθένα – ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου. Οι επιστήμονες συμπεριέλαβαν στον νέο «μετρητή» περισσότερους από 300 γενετικούς δείκτες που συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού, γεγονός που συμβάλλει στην πιο ακριβή μέχρι σήμερα αξιολόγηση του κινδύνου για εμφάνιση της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, όταν ληφθούν υπόψη συγχρόνως όλοι αυτοί οι διαφορετικοί παράγοντες μπορούν πλέον να εντοπιστούν με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια σε σχέση με το παρελθόν ομάδες γυναικών που αντιμετωπίζουν διαφορετικά επίπεδα κινδύνου για εμφάνιση της νόσου.

Οnline εργαλείο για τους γιατρούς

Αυτός ο συγκερασμός των παραγόντων οδήγησε τελικώς στη δημιουργία ενός online «μετρητή», τον οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιεί ο κάθε ειδικός στο ιατρείο του. Αυτή τη στιγμή μάλιστα μερικοί γιατροί, ειδικοί νοσηλευτές και γενετικοί σύμβουλοι δοκιμάζουν το εργαλείο προτού γίνει ευρύτερη χρήση του. Οι ειδικοί καλούνται να απαντήσουν σε μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με τις ασθενείς τους, οι οποίες περιλαμβάνουν το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό τους, το αν διαθέτουν γνωστές γενετικές μεταλλάξεις που συνδέονται με καρκίνο, το βάρος τους και την κατανάλωση αλκοόλ που κάνουν.

Μελλοντικά πληροφορίες σαν και αυτές θα οδηγήσουν σε ένα πρόγραμμα διαγνωστικών εξετάσεων «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα της κάθε γυναίκας με βάση τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει για καρκίνο του μαστού. Για παράδειγμα, το νέο εργαλείο αξιολόγησης θα μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό τού πότε θα πρέπει να υποβληθεί η κάθε γυναίκα στην πρώτη της μαστογραφία ή στο πόσο τακτικά θα πρέπει να υποβάλλεται σε επανέλεγχο. Θα μπορεί επίσης να δείξει ποιες γυναίκες θα ήταν καλό να λάβουν προληπτική θεραπεία – όπως γυναίκες υψηλού κινδύνου για τη νόσο οι οποίες θα ωφεληθούν από τη λήψη του φαρμάκου ταμοξιφαίνη – αλλά και ποιες θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν για καρκίνο του μαστού μέσω αλλαγών του τρόπου ζωής τους όπως η μείωση του βάρους τους.

Εντοπισμός γυναικών με διαφορετικά επίπεδα κινδύνου

Οπως ανέφερε στο «Βήμα» ο κ. Αντωνίου, «είναι η πρώτη φορά που έχουν συνδυαστεί τόσο πολλοί παράγοντες σε ένα εργαλείο πρόβλεψης για τον καρκίνο του μαστού. Το εργαλείο αυτό μπορεί να αλλάξει το τοπίο σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του μαστού καθώς θα είμαστε σε θέση να εντοπίζουμε μεγάλους αριθμούς γυναικών που αντιμετωπίζουν διαφορετικά επίπεδα κινδύνου για καρκίνο και όχι μόνο τις γυναίκες υψηλού κινδύνου». Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης, «κάτι τέτοιο θα βοηθήσει τους γιατρούς να προσαρμόζουν τις οδηγίες που δίνουν στις ασθενείς τους με βάση το επίπεδο κινδύνου που αντιμετωπίζουν. Για παράδειγμα, κάποιες γυναίκες μπορεί να χρειάζονται περισσότερα ραντεβού με τον γιατρό τους ώστε να συζητήσουν τις επιλογές για διαγνωστικές εξετάσεις και προληπτικά μέτρα ενώ άλλες μπορεί απλώς να χρειάζονται συμβουλές σχετικά με τον τρόπο ζωής τους και τη διατροφή τους. Ελπίζουμε ότι έτσι περισσότερες γυναίκες θα διαγιγνώσκονται νωρίτερα και θα επιβιώνουν για μεγαλύτερο διάστημα. Ωστόσο απαιτούνται περισσότερες έρευνες και δοκιμές προτού έχουμε την πλήρη εικόνα σχετικά με το πώς ακριβώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί η μέθοδος».

Προς πιο εξατομικευμένη φροντίδα

Ο δρ Ρίτσαρντ Ρουπ, γενικός γιατρός και ειδικός του Cancer Research UK, δήλωσε σε σχετικό δελτίο Τύπου ότι «έρευνες σαν και αυτές θα μας επιτρέψουν στο μέλλον να προσφέρουμε πολύ πιο εξατομικευμένη φροντίδα στις ασθενείς μας». Ο ειδικός κατέληξε τονίζοντας ότι «το να αντιμετωπίζει μια γυναίκα αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση και βεβαιότητα ότι θα αναπτύξει τη νόσο. Μια γυναίκα υψηλού κινδύνου μπορεί να μην αναπτύξει ποτέ καρκίνο ενώ μια γυναίκα χαμηλού κινδύνου μπορεί και να τον εμφανίσει. Σε κάθε περίπτωση, κάθε γυναίκα που ανησυχεί πρέπει να μιλήσει με τον γιατρό της και να συζητήσει μαζί του τις επιλογές της».