Το πρώτο τεστ αναπνοής για τη φυματίωση δημιουργήθηκε στο εργαστήριο. Το εύκολο τεστ παρέχει γρήγορα πληροφορίες σχετικά με την ανθεκτικότητα των ασθενών στα φάρμακα – μια διαδικασία που διαρκεί ως και έξι εβδομάδες με τη χρήση των συμβατικών μεθόδων – σύμφωνα με δημοσίευση στην επιθεώρηση «Nature Communications».
Αέρια «υπογραφή»
Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης (ή βάκιλλος του Koch) φάνηκε ότι εκλύει αέρια τα οποία αποτελούν μια μοναδική «υπογραφή» μέσα σε 10 λεπτά από την έκθεση κουνελιών σε ένα εισπνεόμενο αντιβιοτικό.
Η φυματίωση μολύνει περισσότερα από 8,5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και σκοτώνει 1,3 ετησίως – έρχεται δεύτερη σε ό,τι αφορά τις μολυσματικές νόσους πίσω μόνο από το AIDS. Ετσι η πρώιμη διάγνωσή της και η έγκαιρη θεραπεία αποτελούν προτεραιότητες για την καταπολέμησή της, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Στο πλαίσιο της νέας μελέτης, επικεφαλής της οποίας ήταν ο αναπληρωτής καθηγητής Γκράχαμ Τίμινς από το Πανεπιστήμιο του Νιου Μέξικο, χρησιμοποιήθηκε μια εισπνεόμενη μορφή της ισονιαζίδης, ενός αντιβιοτικού που χορηγείται ευρέως ενάντια στη φυματίωση. Το αντιβιοτικό αυτό ενεργοποιείται από ένα ένζυμο της φυματίωσης.
Το τεστ εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι το ένζυμο αυτό είναι μοναδικό σε ό,τι αφορά τη φυματίωση. «Συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη μετατροπή της ισονιαζίδης στην ενεργή μορφή της ελέγχοντας ένα από τα αέρια που εκλύονται από τα μυκοβακτηρίδια κατά την ενεργοποίησή της» εξήγησε ο δρ Τίμινς.
Το νέο τεστ
Οι ερευνητές χορήγησαν στα πειραματόζωα μια ειδική μορφή της ισονιαζίδης που έφερε μοριακή σήμανση. Όταν υπήρχαν τα μυκοβακτηρίδια που είναι χαρακτηριστικά της νόσου, γινόταν έκλυση αζώτου από τους πνεύμονες το οποίο μπορούσε να ανιχνευθεί από ένα ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται φασματόμετρο μάζας. Ένα θετικό αποτέλεσμα δείχνει ότι υπάρχουν βάκιλοι της φυματίωσης και ότι αυτοί είναι ευαίσθητοι στο αντιβιοτικό.
Η φυματίωση είναι «δύστροπη» σε ό,τι αφορά την αντιμετώπισή της, καθώς απαιτούνται τουλάχιστον έξι μήνες θεραπείας με συνδυασμούς φαρμάκων. Η αποτυχία ολοκλήρωσης της θεραπείας έχει συμβάλει στην αύξηση πολυανθεκτικών βακτηρίων της φυματίωσης – σε ορισμένες χώρες σήμερα το 30% των ασθενών εμφανίζει πολυανθεκτική φυματίωση.
Επί μακρόν η διάγνωση της νόσου βασιζόταν σε μια χρονοβόρο διαδικασία κατά την οποία τα βακτήρια πολλαπλασιάζονταν σε μια καλλιέργεια από τα πτύελα του ασθενούς. «Αν χρησιμοποιηθεί καλλιέργεια, απαιτούνται τέσσερις ως έξι εβδομάδες για να εξαχθεί αποτέλεσμα» σημείωσε ο δρ Τίμινς.
Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται μια τεχνική DNA η οποία ονομάζεται GeneXpert. Η τεχνική αυτή μπορεί να ανιχνεύσει σε ένα δείγμα πτυέλων μέσα σε τρεις ώρες αν το δείγμα αυτό περιέχει βακτήρια της φυματίωσης καθώς και αν αυτά είναι ανθεκτικά σε ένα από τα φάρμακα-«κλειδιά» που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου, τη ριφαμπικίνη. Ωστόσο, προκειμένου να ληφθούν πληροφορίες σχετικά με την ολοκληρωμένη εικόνα της πιθανής ανθεκτικότητας των βακίλλων στα υπάρχοντα φάρμακα, απαιτείται πολύ περισσότερος χρόνος. «Ετσι το να μπορούμε να δούμε με μια μόνο φορά ποια φάρμακα πρέπει να λάβει ο ασθενής θα ήταν πολύ χρήσιμο» είπε ο δρ Τίμινς.
Γρήγορα αποτελέσματα
Το νέο τεστ αναπνοής ανιχνεύει ολόκληρο τον πνεύμονα σχετικά με την ευαισθησία στη θεραπεία, σε μεγαλύτερο εύρος ασθενών και τα αποτελέσματα εξάγονται σχεδόν αμέσως. Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή η νέα, απλή εξέταση ανιχνεύει μόνο την ευαισθησία στην ισονιαζίδη. Ετσι τουλάχιστον προς το παρόν, απαιτείται η χρήση της σε συνδυασμό με άλλα τεστ. Ωστόσο, σύμφωνα με τον δρα Τίμινς, «πρόκειται μόνο για την αρχή του προγράμματός μας. Το επόμενο βήμα είναι να δείξουμε ότι η εξέταση είναι αποτελεσματική στους ανθρώπους. Πολλές καλές ιδέες όμως αποτυγχάνουν όταν εισάγονται στην κλινική πράξη» παραδέχθηκε ο ερευνητής.
