Η Υγεία δεν είναι η μόνη πιεστική ανάγκη της Ελλάδας, όπως γίνεται εμφανές από την αύξηση των συσσιτίων στην Αθήνα. Με δεδομένη την οικονομική στενότητα, σε ποιες παροχές θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα η κυβέρνηση;
«Προφανώς θα πρέπει να εστιάσει στις παροχές υγείας, αλλά επίσης στα σχολεία και στα επιδόματα προς τις ασθενέστερες ομάδες» λέει ο Ντέιβιντ Χολ του Τμήματος Διεθνών Ερευνών Δημοσίων Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου του Γκρίνουιτς στο Λονδίνο. «Πρόκειται για παροχές-“κλειδιά” για την επιβίωση. Αν δεν διατηρηθούν αυτά, οι πολίτες θα υποφέρουν με πολύ προφανείς τρόπους».
Ο Χολ λέει ότι η υποστήριξη της εκπαίδευσης είναι ζωτικής σημασίας για να αποφευχθεί η μείωση των ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού, πράγμα το οποίο θα επιμηκύνει την ύφεση καθιστώντας τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες ακόμη πιο απίθανες.
Η παροχή επιδομάτων στους ανέργους είναι επίσης ζωτικής σημασίας, λέει ο Χολ. Εκτός από την αποσόβηση της φτώχειας αυτής καθαυτήν, τα χρήματα των επιδομάτων ανακυκλώνονται στην οικονομία, καθώς οι πιο φτωχοί πολίτες ξοδεύουν ό,τι έχουν σε βασικά αγαθά. Αντιθέτως, οι φορολογικές απαλλαγές μπορούν να κατευθύνουν τους πόρους αλλού. Ο βρετανός ειδικός επισημαίνει ότι το 2008 λιγότερο από το ένα τρίτο των χρημάτων τα οποία κερδήθηκαν από τους αμερικανούς πολίτες μέσω των φορολογικών απαλλαγών επέστρεψαν στην οικονομία. Τα υπόλοιπα είτε αποταμιεύθηκαν είτε χρησιμοποιήθηκαν για την πληρωμή χρεών.
Δυστυχώς, στη δεδομένη συγκυρία η Ελλάδα έχει ένα μικρό σύστημα κοινής ωφελείας να προστατεύσει, καθώς τα χρήματα για επιδόματα έχουν απορροφηθεί για τις συντάξεις του δημόσιου τομέα, αφήνοντας τη φροντίδα των ανέργων στα εκτενή οικογενειακά δίκτυα, λέει ο Kέβιν Φέδερστοουν, διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου (Hellenic Observatory) στη London School of Economics. «Αν άρχιζε κανείς από την αρχή, θα ήθελε να δώσει προτεραιότητα στα επιδόματα ανεργίας και να μετατοπίσει το σύστημα σε ένα είδος Κράτους Πρόνοιας» προσθέτει ο Φέδερστοουν.
Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο όμως θα απαιτηθεί να απεκδυθεί κανείς την κουλτούρα των πολιτικών ρουσφετιών, λέει ο Φέδερστοουν. «Η ελληνική δημόσια διοίκηση είναι τερατωδώς δυσλειτουργική, με φτωχή επικοινωνία μεταξύ υπουργείων και φτωχή καταγραφή και ανταλλαγή πληροφορίας πάνω στην οποία θα μπορούσε κανείς να στηριχθεί για να καθορίσει προτεραιότητες και να λάβει αποφάσεις».
Η κυβέρνηση που θα προκύψει στην Ελλάδα από τις εκλογές της 17ης Ιουνίου θα έχει την ευκαιρία να σχεδιάσει τον δρόμο προς τα μπρος, αλλά ίσως θα πρέπει να ξεκινήσει κοιτάζοντας πίσω. Οταν η οικονομία της Αργεντινής κατέρρευσε το 2001, η κυβέρνηση κήρυξε πτώχευση και υποτίμησε το νόμισμά της προτού αυξήσει τη δημόσια δαπάνη από το 14% του ΑΕΠ το 2003 στο 25% το 2010. Τα κεφάλαια χρησιμοποιήθηκαν για το χτίσιμο νέων σπιτιών, για την ανανέωση των μέσων μαζικής μεταφοράς, και επενδύθηκαν σε ελάχιστους μισθούς, συντάξεις και επιδόματα παιδιών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η οικονομία εμφάνιζε ετήσια αύξηση της τάξεως του 6%, ενώ το 2011 άγγιξε το 8%.
Μετά την οικονομική κατάρρευση του 2008 η Ισλανδία μείωσε κατά 12% τη δημόσια δαπάνη, αλλά έδωσε προτεραιότητα και διηύρυνε τη χρηματοδότηση για συντάξεις, Πρόνοια και επιδόματα παιδιών. Ετσι το 2011 η ανεργία είχε μειωθεί και η οικονομία είχε αρχίσει μια δειλή ανάκαμψη.
Σε περιόδους κρίσης το να απελευθερώσει κανείς κεφάλαια για το Κράτος Πρόνοιας μπορεί να είναι παρακινδυνευμένο και μη δημοφιλές μεταξύ των ειδημόνων. Οπως όμως δείχνει η Ιστορία, αυτό μπορεί να θέσει τα ασφαλέστερα θεμέλια για την οικονομική ανάπτυξη.
