Το λάθος του 2000 Μια μικρή τσιγκουνιά πριν από 20 χρόνια κοστίζει τώρα αρκετές εκατοντάδες τρισεκατομμύρια δραχμές σε όλη την υφήλιο. Κάποιοι θα δεχθούν μηνύσεις με αξιώσεις αποζημίωσης εκατοντάδων εκατομμυρίων δραχμών, άλλοι θα ταλαιπωρηθούν λίγο ώσπου να ρυθμίσουν σωστά τον ατομικό τους υπολογιστή και αρκετοί θα γίνουν ακόμη πιο πλούσιοι από το «σφάλμα της χιλιετίας». Το Υ2Κ ή Millennium Bag μάς απειλεί με τις ανυπολόγιστες ακόμη συνέπειές του καθώς φθάνουμε στην καθοριστική ημερομηνία: Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 1999
Βλέποντας τους πελάτες των υπερμπακάλικων να ψωνίζουν ειρηνικά και να σπρώχνουν με αργές κινήσεις τα κατάφορτα καρότσια τους προσπαθώ να μαντέψω την ημερομηνία. Τότε που θα καυγαδίζουν για μια κούτα εμφιαλωμένα νερά ή για μια δωδεκάδα κεριά ενώ τα ράφια θα τους κοιτούν γυμνά και απορημένα. Ή μήπως θα φθάσουμε ως τον χαμό σαν τους επιβάτες του Τιτανικού και από το φως θα χαθούμε στο σκοτάδι χωρίς να μπορέσει κάποιος να κάνει κάτι για εμάς;
Σενάρια φαντασίας αλλά πόσο επιστημονικής; Μακάριοι οι πτωχοί γιατί αντίθετα οι πλούσιοι έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται, με σκοπό να μετριάσουν τις συνέπειες του ολέθριου λάθους που διεπράχθη πριν από 40 χρόνια για πρώτη φορά και να πλουτίσουν από αυτές. Τις συνέπειες μιας επιπολαιότητας που έχει τις ρίζες της στην αγωνιώδη προσπάθεια εξοικονόμησης και της τελευταίας διαθέσιμης γωνιάς μέσα στη μνήμη.
Στα πρώτα εκείνα τερατώδη υπολογιστικά μηχανήματα της ΙΒΜ θέλησαν να εξοικονομήσουν δύο οκτάδες θέσεων, αφού κάθε χαρακτήρας χρειάζεται οκτώ στοιχειώδεις θέσεις μνήμης για να αποθηκευθεί. Και αποφάσισαν να αποφύγουν ως αυτονόητα τα ψηφία 1 και 9 όταν θα χρειαζόταν να αναφέρονται στα έτη. Αφού ζούμε στον 20ό αιώνα, οι ημερομηνίες του μπορούν να περιέχουν κάλλιστα μόνο δύο ψηφία για το έτος και πάλι να ξέρουμε για τι μιλάμε. Σκέτο 40 και 1940 συμφωνούμε να είναι το ίδιο πράγμα. Ολα τα υπολογιστικά μηχανήματα θα αρκούνται σε πράξεις μόνο με τα δύο τελευταία ψηφία.
Αυτό πέρασε έτσι παρ’ όλες τις φωνές μερικών συνετών αναλυτών επειδή ήταν αφόρητη η πίεση του αμερικανικού Πενταγώνου, που δεν τολμούσε να προχωρήσει στην παραμικρή αλλαγή κάποιων θηριωδών προγραμμάτων αρκετών εκατομμυρίων δραχμών για πυραύλους στραμμένους εναντίον της τότε Σοβιετικής Ενωσης. Οταν όμως το 1993 οι ίδιοι τρόφιμοι του Πενταγώνου δοκίμασαν τα μηχανήματά τους όπως θα δούλευαν στην αφάνταστα (!) μακρινή ημερομηνία της 1ης Ιανουαρίου του 2000, έντρομοι διαπίστωσαν ότι το σύστημα προειδοποίησης των διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων γινόταν άχρηστο.
Ετσι πρώτη η ΙΒΜ, αργότερα ο πολύς Μπιλ Γκέιτς, που άλλα έλεγε τη μία χρονιά για να τα αναιρέσει την επομένη, και τελικά ο ίδιος ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών παραδέχονταν με τον τρόπο τους ότι εδώ όχι μόνο διεπράχθη σημαντικό σφάλμα αγνοώντας το ενδεικτικό του αιώνα αλλά και ότι η διόρθωση θα απαιτήσει το απίστευτα μεγάλο ποσό των 450 τρισεκατομμυρίων δραχμών. Οσο βγαίνει δηλαδή αν αθροίσεις πόσο κόστισε ο πόλεμος στο Βιετνάμ, ο σεισμός στο Λος Αντζελες το 1994 και ο σεισμός στο Κόμπε της Ιαπωνίας το 1995. Περιττό να προσθέσουμε ότι σήμερα που έχουμε φθάσει ελάχιστους μήνες πριν από την κρίσιμη ημερομηνία, το Internet έχει πάρει φωτιά.
Το σήμα των μπελάδων
Οι απανταχού αγγλομαθείς προτιμούν αντί για όποιον άλλον τίτλο εργασίας σχετικά με το θέμα να χρησιμοποιούν τα γράμματα Υ (από τη λέξη Year που σημαίνει χρονιά) και Κ (που αντικαθιστά τα τρία μηδενικά δηλώνοντας τις χιλιάδες ενός αριθμού, όπως γίνεται και με το 1 Kbyte = 1.000 byte). Προσοχή, δεν πρέπει το σφάλμα του Υ2Κ να το αποκαλούμε ιό του 2000 ή οτιδήποτε άλλο παρόμοιο και όταν το αναφέρουμε να κολλάμε από δίπλα τα σχετικά με τους ιούς. Διότι ο ιός είναι ένα πρόγραμμα που κατασκευάζεται και έχει σκοπό να πλήξει την ομαλή εκτέλεση των άλλων, των δικών μας προγραμμάτων. Το Υ2Κ είναι ένα ΛΑΘΟΣ και μάλιστα ακούσιο.
Το σήμα λοιπόν Υ2Κ έχει καταντήσει να σημαίνει μπελάδες όπου εμφανίζεται, είτε στα έντυπα είτε στις ηλεκτρονικές οθόνες. Διότι αντίθετα από ό,τι πιστεύουν μερικοί το πρόβλημα δεν εμφανίζεται μόνο σε κάποια παλιά προγράμματα. Δεν είναι δηλαδή μόνο θέμα software αλλά υπάρχουν και υπολογιστικά μηχανήματα της μεγάλης οικογένειας των PC έτοιμα να μας προδώσουν, αν δεν το έχουν κάνει ήδη, τα μεσάνυχτα της επόμενης Πρωτοχρονιάς που πέφτει Σάββατο. Το BIOS και το σύστημα RTC (Real Time Clock) μπορούν δυστυχώς να δημιουργήσουν προβλήματα σε εκατομμύρια κομπιούτερ αγορασμένα ακόμη και πριν από δύο χρόνια.
Το Βασικό Σύστημα Εισόδου Εξόδου (BIOS) βρισκόταν πάντα κλεισμένο σε ένα μικρό τσιπ, γερά αγκιστρωμένο στη λεγόμενη μητρική πλάκα (Motherboard), εκεί όπου τοποθετούνται τα βασικότερα ολοκληρωμένα κυκλώματα ενός κομπιούτερ. Είναι από τα πιο απαραίτητα κομμάτια, αφού επιτρέπει την επικοινωνία μέσα στο μηχάνημα διαφορετικών εξαρτημάτων από διαφορετικούς κατασκευαστές. Συνήθως το BIOS χρειάζεται ενημέρωση και αναβάθμιση μόνο όταν προσθέτουμε στο υπολογιστικό μας σύστημα ένα εντελώς καινούργιο εξάρτημα τελευταίου σχεδιασμού. Οπως, για παράδειγμα, τώρα που σκεπτόμαστε να εγκαταστήσουμε οδηγό για δίσκους DVD.
Και τι σχέση μπορεί να έχει το BIOS με την ημερομηνία ή ακόμη χειρότερα με το σφάλμα του έτους 2000; Στα PC ο χρόνος δεν σταματά να αφήνει τα ίχνη του, ακόμη και όταν είναι κλειστός ο διακόπτης. Με τη βοήθεια κάποιας μικροσκοπικής μπαταρίας το Ρολόι Πραγματικού Χρόνου (RTC) συνεχίζει να δουλεύει. Ανοίγοντας το μηχάνημα, ένα δεύτερο ρολόι, το Ρολόι του Συστήματος, πιάνει τον χρόνο που δείχνει το RTC εκείνη τη στιγμή και απλώς προσθέτει σε αυτόν όσα δευτερόλεπτα περνούν από τότε. Αυτό συνεχίζεται ώσπου να κλείσουμε πάλι την παροχή του ρεύματος. Ομως το Ρολόι Πραγματικού Χρόνου περιέχει πληροφορίες για το έτος που διανύουμε και μόνον. Τον αιώνα τον έχουν αποθηκεύσει οι κατασκευαστές στο BIOS σε θέσεις της μνήμης CMOS RAM. Ο συνδυασμός και η συνεργασία των δύο μπορεί να δώσει και τα τέσσερα ψηφία, τα χαρακτηριστικά δηλαδή μιας χρονιάς.
Κάθε BIOS κατασκευασμένο μετά το 1997 είναι σχεδόν βέβαιο ότι μπορεί όταν έλθει η ώρα να αλλάξει ένδειξη και να περάσει στον επόμενο αιώνα, γιατί το 1997 είχε πλέον χτυπήσει ο συναγερμός. Τα παλαιότερα όμως συστήματα χρειάζεται να περάσουν από έλεγχο, οπότε έτσι κάπως αρχίζει το πραγματικό χάος.
Για παράδειγμα, εδώ στην Ελλάδα ποιος έχει χρεωθεί διάφορα PC που βρίσκονται σκορπισμένα στις δημόσιες και ημιδημόσιες υπηρεσίες; Ποιος θα ψάξει όλα αυτά τα μηχανήματα που υπηρετούν υπάκουα και αξιόπιστα όλους μας για τις δυνατότητές τους εκείνη τη νύχτα της 31ης Δεκεμβρίου 1999; Δεν πρόκειται για δουλειά τού ενός λεπτού. Πρέπει να βρεθεί το ανάλογο BIOS ενός από τους τρεις βασικούς κατασκευαστές παγκοσμίως, τι προτείνεται για την αναβάθμισή του και παράλληλα να γίνουν οι προσθήκες των απαραίτητων διορθωτικών προγραμμάτων ή, αν αυτό δεν βοηθάει, πρέπει να αντικατασταθούν τα τσιπ των μηχανημάτων με τα ολοκληρωμένα κυκλώματα.
Οι μικροπονηριές
Και όταν έχω κάνει τις αλλαγές που πρέπει στα κυκλώματα μπορώ να περιμένω ήσυχος την ξεχωριστή εκείνη βραδιά της καταραμένης Πρωτοχρονιάς, όπως τη θεωρούν μερικοί θρησκόληπτοι; Οταν ο Θεός θα παίρνει εκδίκηση για την όποια τεχνολογία που άρχισε να του μπαίνει στη μύτη εγώ θα μπορώ να ανοίξω το κομπιουτεράκι μου και να κάνω ό,τι έκανα τις προηγούμενες ημέρες;
Φυσικά όχι. Και Pentium 450 να διαθέτεις του κουτιού με το BIOS και το RTC, υπάρχουν διάφορα προγράμματα που μπορεί να μην αντέξουν τη δοκιμασία. Το πρόβλημα δηλαδή είναι διπλό. Εκτείνεται από το hardware και φθάνει ως το sofware. Επιπλέον, κινδυνεύουν συσκευές φαξ ή εκτυπωτές με διάφορα προγράμματα στο εσωτερικό τους. Αν δεν εφοδιασθούν με το κατάλληλο πρόγραμμα-μπάλωμα από τον κατασκευαστή τους, θα δείχνουν για τρέχουσα χρονιά το 1900 αντί το 2000. Για κάθε πρόγραμμα που κυκλοφορεί στην αγορά υπάρχει πιθανότητα να παρουσιασθεί πρόβλημα αν δεν ελεγχθεί καλά για κάποιο χρονικό διάστημα. Μια ελάχιστα παρήγορη προοπτική που γίνεται ανατριχιαστική όταν διαπιστώνεις ότι μπλέκονται και μερικά από τα πιο διάσημα κοινόχρηστα πακέτα λογισμικού.
Στο Microsoft-Excel 5.0/7.0 ή στο Lotus 1-2-3 το νούμερο 24, όταν πρόκειται για έτος, θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει το 1924. Αλλά το Excel 97 της ίδιας εταιρείας με ένα τεράστιο άλμα στον χρόνο προσγειώνεται στο 2024.
Περνώντας στοιχεία από παλαιότερα σε νεότερα φύλλα λογισμού (spreadsheets), οι δυστυχείς καταναλωτές και χειριστές των πακέτων είχαν σοβαρές και δυσάρεστες εκπλήξεις. Πολύ περισσότερο γίνονται δυσάρεστα όλα αυτά όταν μερικές εταιρείες έχουν θέσει και χρονικό όριο, συνήθως το 1997. Αρνούνται τώρα να δεχθούν για έλεγχο δικά τους προϊόντα παλαιότερων ημερομηνιών για να διαπιστωθεί αν ξεπερνούν το εμπόδιο του Υ2Κ.
Το FrontPage 97, όπως έγραψε το PC NOVICE, αναφερόταν στην τοποθεσία της Microsoft (www.microsoft. com/technet/topics/year2K/product/product. htm) που δεν σε εξασφαλίζει από τις αναταράξεις που προκαλεί μια αλλαγή αιώνα και η καλύτερη λύση (ή μήπως η μόνη;) είναι να περάσεις στο FrontPage 98. Δηλαδή, πέτα το για να πάρεις άλλο τελικά, μια πρόταση με την οποία κανείς πελάτης δεν ενθουσιάζεται.
Εννοείται ότι το χειρότερο ξύπνημα κάποια ημέρα του 2000 επιφυλάσσεται σε όσους θα έχουν αποθηκεύσει κάπου αντίγραφα αρχείων (back-up files) και θα διαπιστώσουν ότι εξαιτίας της αλλαγής του χρόνου δεν μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν.
«Είμαι ένας από τους ενόχους. Από αυτούς που δημιούργησαν το πρόβλημα. Συνήθιζα να γράφω προγράμματα στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 και ήμουν τόσο υπερήφανος που μπορούσα να στριμώξω τα πράγματα και να εξοικονομήσω λίγο χώρο περισσότερο στη μνήμη. Να μη χρειάζομαι συνέχεια αυτό το 19 στη χρονολογία. Ποτέ δεν μας πέρασε από το μυαλό ότι αυτά τα προγράμματα θα μπορούσαν να κρατήσουν περισσότερο από λίγα χρονάκια».
Ποιος κάνει σήμερα αυτή την ανάλαφρη αυτοκριτική για τις πράξεις τού χθες; Μα ένας διάσημος της παγκόσμιας σκηνής καταθέτοντας μόλις πριν από έναν χρόνο στο Κογκρέσο για το θέμα του Υ2Κ. Ο Αλαν Γκρίνσπαν, ο άνθρωπος που κάποιες ημέρες του χρόνου κάνει τον κόσμο να κρέμεται από τα χείλη του για τις εισηγήσεις του στον πλανητάρχη όλων μας. Ενας κόσμος χωρισμένος στα δύο όταν πρόκειται για το Υ2Κ. Κάποιοι είτε ανύποπτοι για το τι σημαίνει όλη αυτή η ιστορία είτε αδιάφοροι ή τέλος υπερσίγουροι για το ότι πρόκειται περί υπερβολής που όμως αρέσει στα Μέσα (της δήθεν) Ενημέρωσης σηκώνουν τους ώμους και αρνούνται να ασχοληθούν.
Πρέπει να ανησυχούμε;
Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά. Εκεί έχουν πάρει θέση όλοι όσοι πιστεύουν ότι πρόκειται για πραγματική απόπειρα κατά της ζωής μας. Αυτούς τους αγαπούν υπερβολικά τα Μέσα και τους προβάλλουν επειδή το άγχος τούς παρακινεί σε θεαματικές πράξεις απόγνωσης. Φεύγουν από τις πόλεις, αυτοαπομονώνονται στην ύπαιθρο, συγκεντρώνουν από τώρα τροφές, καύσιμα, όπλα (υποθέτω για να κρατήσουν μακριά ως κατέχοντες τους απελπισμένους μη κατέχοντες). Μια ματιά σε κάποιες διευθύνσεις όπως: www. y2k.women.com ήwww.kassandra.project.org και ο καθένας αρχίζει να αισθάνεται ανασφάλεια.
Αραγε αυτοί που έχουν πάρει την κατάσταση στα χέρια τους θα έχουν φροντίσει να ελέγξουν τα πάντα; Κάποιες έρευνες πάντως που έγιναν ήδη δείχνουν κάτι ανησυχητικό για τον μέσο άνθρωπο. Στην καλύτερη μοίρα βρίσκονται οι τράπεζες που προσπάθησαν από πολύ νωρίς να κάνουν κάτι για να διορθώσουν το λάθος στα προγράμματά τους. Στη χειρότερη όμως μοίρα βρίσκονται οι αεροπορικές εταιρείες (αν και είχαν πάρει νωρίς τα πρώτα μηνύματα όταν έβγαιναν λάθος οι ημερομηνίες αλλαγής των εξαρτημάτων στα αεροπλάνα) και το σύστημα Υγείας. Τα ιατρικά μηχανήματα έχουν περάσει από τους λιγότερους ελέγχους και κάτι τέτοιο θεωρείται ανησυχητικό. Χωρίς να φθάσουμε να κάνουμε σενάρια για μηχανήματα της εντατικής θεραπείας που τρελαίνονται, σίγουρα δεν νοιάστηκαν και πολύ οι υπεύθυνοι για να τα ελέγξουν.
Ξεκινώντας από το δικό μας μικρό απλό μηχάνημα και περνώντας στους κομπιούτερ που ελέγχουν ολόκληρους τομείς της συλλογικής μας ζωής δεν μπορούν να πουν με σιγουριά «ησυχάστε, δεν τρέχει τίποτα». Πολλά πράγματα εξαρτώνται από την ευσυνειδησία πολλών επίσης ατόμων και μόνο ύστερα από τη βραδιά της πιθανολογούμενης κρίσης θα ξέρουμε πόσο σωστά αντέδρασαν όλοι.
