Τζόνι Αϊβ: Ο άνθρωπος που από τις οδοντόβουρτσες και τα είδη υγιεινής, σχεδίασε τον κόσμο

Τα τελευταία έξι χρόνια, από την ημέρα δηλαδή που – έπειτα από 27 χρόνια – αποφάσισε να περάσει το κατώφλι της εξόδου της Apple, ο Τζόνι Αϊβ ήταν σχεδόν άφαντος. Και αυτό για άλλους ήταν περίεργο, για πολλούς ανησυχητικό, για κάποιους ακόμη και ύποπτο. Οι διαβαθμίσεις και οι αποχρώσεις της εικασίας αναφορικά με το αντικείμενο εργασίας του 58χρονου σήμερα industrial designer εδράζονταν, αν μη τι άλλο, σε λογική βάση.

Μιλάμε άλλωστε για τον άνθρωπο ο οποίος όρισε κατά κυριολεξία τον τρόπο που ζούμε, επικοινωνούμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο σήμερα, αλλά και για εκείνον που ενσάρκωνε με κάθε ικμάδα του την πνευματική και διανοητική συνέχεια του Στιβ Τζομπς μετά τον θάνατο του τελευταίου το 2011. Η εκκωφαντική ησυχία αναφορικά με τα επόμενα σχέδια του βρετανού σχεδιαστή, τον οποίο η ανθρωπότητα οφείλει να μακαρίζει, μεταξύ πολλών άλλων επιτευγμάτων του, για το iPhone, το iPad, το Apple Watch, τους υπολογιστές iMac και βέβαια το αλήστου μνήμης iPod, γέννησε ακόμα και περιπαικτικά σχόλια.

Credits: AP

Πολλοί ήταν εκείνοι, για παράδειγμα, που τον έψεγαν πως το μοναδικό επίτευγμά του από την ημέρα που αποχώρησε από το ρόστερ της Apple ήταν η λιτή γραμματοσειρά για την απολύτως αφαιρετική ηλεκτρονική σελίδα του LoveFrom, του σχεδιαστικού γραφείου δηλαδή που ίδρυσε στο Σαν Φρανσίσκο μαζί με τον επί δεκαετίες φίλο και πλέον συνεργάτη του αυστραλό designer Μαρκ Νιούσον.

Ακόμα περισσότεροι θεωρούσαν πως τα νέα σχέδια και οι καινούργιες συνεργασίες του, όπως με το ιταλικό luxury brand Moncler, την εταιρεία βραχυχρόνιας μίσθωσης Airbnb αλλά και με την οικογένεια Ανιέλι – ο Τζον Ελκαν, εγγονός και εκλεκτός του Τζιάνι Ανιέλι, ανέθεσε στον Αϊβ τον σχεδιασμό της πρώτης ηλεκτροκίνητης Ferrari, συγκινημένος από τον τρόπο που ο designer εμπνεύστηκε από το κλασικό ρολόι για τη δημιουργία του Apple Watch –, δεν δικαιολογούσαν τη φυγή του από την Apple. Κυρίως δεν στοιχειοθετούσαν υπόθεση πως ο βρετανός σχεδιαστής είχε ακόμα απόθεμα ιδεών που θα μπορούσαν να αλλάξουν ξανά τον κόσμο. Επρόκειτο άραγε για μια σύγχρονη εκδοχή του Προμηθέα, που έδωσε μεν το iPhone στους ανθρώπους, αλλά καταδικάστηκε σε αποστέρηση νέων ρηξικέλευθων πραγμάτων;

Credits: AP

Στα ανοιχτά της OpenAI

Ο Αϊβ δεν θα έμπαινε ποτέ στον κόπο να διαψεύσει τις Κασσάνδρες, που λίγο-πολύ προοικονομούσαν τον παροπλισμό και τη μάλλον πρόωρη συνταξιοδότησή του. Οχι από απαξία ή ελιτισμό. Αλλά λόγω της σχεδόν εκκεντρικής – για έναν κόσμο που σπουδαιολογεί και περιαυτολογεί – επιλογής του να μιλάει μέσω του έργου του. Το μυστήριο αναφορικά με το επόμενο μεγάλο project του λύθηκε πέρυσι το φθινόπωρο.

Οταν δηλαδή η OpenAI ανακοίνωσε τη σύμπραξή της με τη LoveFrom για τη δημιουργία μιας νέας, απροσδιόριστης ακόμα, συσκευής που θα ενσωματώσει και θα αξιοποιεί τις «αρετές» της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η σύμπραξη έγινε ακόμα πιο στενή με την εξαγορά της εταιρείας io, θυγατρικής της LoveFrom, από την OpenAI το καλοκαίρι που μας πέρασε προς 6 δισ. ευρώ και επισφραγίστηκε από τη συνέντευξη που ο Σαμ Αλτμαν (CEO της OpenAI) έκανε στον Αϊβ στο πλαίσιο του πρόσφατου συνεδρίου που διοργάνωσε ο ηγέτης στην κούρσα της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Οχι, κανείς δεν έγινε σοφότερος από τη συζήτηση των δύο ανδρών. Ωστόσο, ήταν τουλάχιστον λυτρωτικό να ακούει κάποιος τον Αϊβ να µιλάει για την άβολη, όπως έχει εξελιχθεί, σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας, την οποία ο ίδιος εν πολλοίς διαμόρφωσε και που τώρα προσπαθεί να αναθεωρήσει δουλεύοντας με την ομάδα πάνω σε 15-20 πρωτότυπα μοντέλα. Πιθανότατα δεν θα πρόκειται για ένα ακόμα κινητό τηλέφωνο, ούτε για γυαλιά AI σαν αυτά που λάνσαρε – με χλιαρή υποδοχή – η Meta, αλλά για μια υβριδική συσκευή στο μέγεθος της παλάμης του χεριού που θα «συνομιλεί» απευθείας με τον χρήστη. Ναι, ακούγεται τόσο φουτουριστικό όσο φάνταζε κάποτε ένα τηλέφωνο χωρίς κουμπιά.

Credits: AP

Για την ιστορία αξίζει να σημειώσουμε πως για τη συνάντηση και τη συνεργασία του Αϊβ με τον Αλτμαν – που, όπως ακριβώς ο Στιβ Τζομπς, εκδιώχθηκε (για βραχύτερο βέβαια διάστημα) από την εταιρεία που δημιούργησε για να επιστρέψει ως μεσσίας – ευθύνεται ένας άλλος tech bro της Σίλικον Βάλεϊ. Ο Μπράιαν Τσέσκι, ιδρυτής της Airbnb, ήταν εκείνος που ενορχήστρωσε τις πρώτες συναντήσεις των δύο επιδραστικών ανδρών, οι οποίες έλαβαν χώρα μεταξύ τυρού και αχλαδιού. Το φαγητό, θα µπορούσε να παρατηρήσει κανείς, έχει κομβικό ρόλο στον τρόπο που ο Αϊβ επικοινωνεί, εξελίσσει και σχηματοποιεί τις ιδέες του. Είναι άλλωστε γνωστό ότι στα χρόνια της συνύπαρξής του στην Apple με τον Στιβ Τζομπς, δηλαδή από το 1996 μέχρι το 2011, οι δυο τους είχαν την απαράβατη ιεροτελεστία να γευματίζουν καθημερινά μαζί.

Το ξεκίνημα και η συνέχεια της διαδρομής

Γεννημένος και μεγαλωμένος στις παρυφές του Ανατολικού Λονδίνου, ο βρετανός industrial designer μπήκε στο ρόστερ της Apple το 1992 ή, αλλιώς, την εποχή που ο Τζομπς ήταν εξοστρακισμένος από την εταιρεία που είχε ιδρύσει. Η μετοίκησή του από τη Μεγάλη Βρετανία στις ΗΠΑ ήταν προϊόν φιλοπεριέργειας για την κοσμογονία που συνέβαινε στο σύμπαν των υπολογιστών εκείνη την εποχή μα και άλλο τόσο απογοήτευσης.

Ο Αϊβ, που μεγάλωσε με την καθοριστική επιρροή του αργυροχόου πατέρα του, ο οποίος του δίδαξε πως καμία ιδέα δεν μπορεί να πάρει σάρκα και οστά εάν πρώτα δεν μπει στο χαρτί, είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στο βιομηχανικό σχέδιο στο Νιούκαστλ, είχε ήδη τις πρώτες του διακρίσεις χάρη σε δύο σχέδιά του, ένα ακουστικό βαρηκοΐας και μια συσκευή τηλεφώνου – αμφότερα έχουν σήμερα μια θέση στις προθήκες του Design Museum του Λονδίνου – και εργαζόταν στο γραφείο Tangerine. Σχεδίαζε τα πάντα. Από οδοντόβουρτσες και φούρνους μικροκυμάτων μέχρι είδη υγιεινής.

Credits: AP Photo/Julie Jacobson, file

Ομως οι αναφορές του στη σχολή Μπάουχαους και η απέριττη αισθητική του δεν συγκινούσαν πάντα τους πελάτες. Ενδεχομένως η απόρριψη του σχεδίου του για μια λεκάνη τουαλέτας και έναν νιπτήρα από την Ideal Standard ήταν εκείνη που επίσπευσε την απόφασή του να αναζητήσει την τύχη του στη Σίλικον Βάλεϊ, τον τόπο δηλαδή που στα επόμενα χρόνια θα εξελισσόταν με κεκτημένη ταχύτητα σε ομφαλό της γης.

Χρειάστηκε βέβαια να περιµένει µάλλον µε στωικότητα επί µία τετραετία προκειμένου να επιβεβαιώσει πως είχε κάνει τη σωστή επιλογή. Τα πρώτα του χρόνια στην Apple ήταν αυτό που περιγράφει ο όρος «πέτρινα». Λίγη έμπνευση, ακόμα λιγότερη τόλμη, καμία διάθεση για καινοτομία. Ο Αϊβ είχε αποφασίσει να αποχωρήσει, όμως η επιστροφή του Τζομπς και η φράση τού τότε διευθυντή του, Τζον Ρουμπινστάιν, πως το αφεντικό της εταιρείας ήταν αποφασισμένο να γράψει Ιστορία, λειτούργησαν ως ανάχωμα.

Credits: AP

Μέσα σε έναν χρόνο ο Βρετανός ανέλαβε τη θέση του αναπληρωτή προέδρου, ενώ η σχεδόν μεταφυσική σχέση που ανέπτυξε με τον Στιβ Τζομπς τού εξασφάλισε μια σειρά προνομίων, όπως για παράδειγμα να είναι ο μοναδικός σχεδιαστής της εταιρείας που διέθετε το δικό του, ιδιωτικό γραφείο. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για ένα άβατο, στο οποίο είχαν πρόσβαση μόνο τα 15 επίλεκτα μέλη της ομάδας του και βέβαια ο ιδρυτής της Apple.

Συνήθιζαν μάλιστα να δουλεύουν πάντα ακούγοντας μουσική techno, ενώ κάθε φορά που o Τζομπς περνούσε το κατώφλι του γραφείου δυνάμωναν ακόμα περισσότερο την ένταση, προκειμένου να μην ακούν τις συνήθως επιτιμητικές κρίσεις του, οι οποίες όμως καθόλου δεν ξάφνιαζαν ή αποθάρρυναν τον Αϊβ. Είχαν άλλωστε, όπως αμφότεροι παραδέχονταν, τον ίδιο τρόπο να βλέπουν και να αντιλαμβάνονται τα πράγματα αλλά και να κατανοούν τα νοήματα πίσω από τις λέξεις.

Το χρίσμα από τον Στιβ Τζομπς

«Η συμβολή του Τζόνι, όχι μόνο στην Apple αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι τεράστια. Είναι ένας εξαιρετικά ευφυής άνθρωπος, με κάθε έννοια του όρου. Κατανοεί σε βάθος τις επιχειρηματικές και τις έννοιες του μάρκετινγκ και αντιλαμβάνεται τα πάντα αμέσως, αστραπιαία. Καταλαβαίνει την ουσία αυτού που κάνουμε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Αν μπορούσα να πω ότι έχω έναν πνευματικό συνεργάτη στην Apple, αυτός είναι ο Τζόνι.

Μαζί σκεφτόμαστε τα περισσότερα από τα προϊόντα μας και στη συνέχεια φέρνουμε και άλλους στην ομάδα, λέγοντας: “Λοιπόν, πώς σας φαίνεται αυτό;”. Εχει την ικανότητα να βλέπει τη μεγάλη εικόνα, αλλά και να προσέχει τις πιο μικρές, σχεδόν ανεπαίσθητες λεπτομέρειες κάθε προϊόντος. Κανείς δεν μπορεί να του πει τι να κάνει ή να τον παραμερίσει» έλεγε για εκείνον ο αείμνηστος Τζομπς.

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη απόδειξη για την άνευ όρων εμπιστοσύνη που έδειχνε στον εξ απορρήτων συνεργάτη του από το γεγονός ότι ο Αϊβ, ο οποίος το 2012 έλαβε τον τίτλο του σερ από τα χέρια της πριγκίπισσας Αννας, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που έκανε κλήση σε iPhone (προς τον Τζομπς) στη διάρκεια της παρουσίασης του τηλεφώνου το φθινόπωρο του 2007 ή από την απόφαση του Τζομπς να του δώσει τη γενική επιστασία για το Apple Park, το οποίο υλοποίησε σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο Foster + Partners και εγκαινιάστηκε το 2017.

Ισως γιατί γνώριζε ότι ο Αϊβ δεν θα μπορούσε να αφήσει τίποτα στην τύχη και θα παρέμενε εστιασμένος σε βαθμό εμμονής και ψυχαναγκασμού ακόμα και στην πιο μικρή ή επουσιώδη λεπτομέρεια. Δεν θα έκανε τίποτα περιττό ή χωρίς λόγο και θα είχε την τόλμη αλλά και το κουράγιο να αποδομήσει οτιδήποτε παρέκκλινε από την αισθητική αξία και το όραμά του.

Credits: AP

Στις σπάνιες συνεντεύξεις του, ο βρετανός σχεδιαστής μοιράζεται καμιά φορά μια σκέψη που τον κατατρώει. Λέει πως, αν είχε τη δυνατότητα, θα ήθελε να επιστρέψει στην παιδική ηλικία του και να σχεδιάσει από την αρχή εκείνο το γεμάτο λάθη δεντρόσπιτο που είχε δημιουργήσει στην αυλή του πατρικού του. Προς το παρόν, βέβαια, έχει αναλάβει εκών άκων μια νέα αποστολή: να αλλάξει για μία ακόμα φορά τον κόσμο. Ακόμα και αν χρειαστεί να αποδομήσει ό,τι έφτιαξε για να τον κάνει κατά τι καλύτερο.