Διακόσια σαράντα επτά γραμμάρια μαύρης σκόνης ανάμεικτης με εξίσου σκουρόχρωμες και ακανόνιστου σχήματος πέτρες είναι μια συγκομιδή υλικού που έχει κάνει τη NASA να υπερηφανεύεται ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες. Εχοντας επιτύχει στη διάρκεια της πολύχρονης πορείας του το σκάφος που τα μετέφερε και κάποιες κορυφαίες επιδόσεις, τόσο άξιες ώστε να μπορέσουν να καταχωριστούν και στο βιβλίο Γκίνες.

Το σκάφος «OSIRIS-REx» που πήγε μέχρι τον αστεροειδή Μπενού και έφερε πίσω στη Γη τα δείγματα μετά από μια επαφή μόλις 5-10 δευτερολέπτων με την επιφάνεια του αστεροειδούς, κατάφερε πρώτα να βρεθεί σε τροχιά γύρω από το μικρότερο έως τώρα διαστημικό σώμα. Και αυτή η τροχιά να εκτελείται στη μικρότερη από ποτέ άλλοτε απόσταση από την επιφάνεια ενός διαστημικού σώματος. Δυο σπουδαία τεχνικά επιτεύγματα, μετρήσιμα, άξια και για το βιβλίο Γκίνες, χωρίς να σταματάει βέβαια εκεί ο θαυμασμός μας για τα όσα πέτυχε η αποστολή του «OSIRIS-REx».

7 χρόνια

ήταν η διάρκεια του ταξιδιού του «OSIRIS-REx» από τη Γη έως τον αστεροειδή και την επιστροφή

Ανυπομονησία

Το πιο σημαντικό είναι τα όσα περιμένουμε να αποκρυπτογραφήσουν οι ειδικοί επιστήμονες από αυτά τα γραμμάρια ενός υλικού που όπως πιστεύουν προϋπήρξε του σχηματισμού της Γης αφού η ηλικία του υπολογίζεται κοντά στα 4-4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Σαν παιδιά που έχουν πάρει ένα πανάκριβο δώρο και ανοίγουν υπερβολικά προσεκτικά το πακέτο, με ίσες ποσότητες υπομονής αλλά και λαχτάρας, προχωρούν οι εντεταλμένοι επιστήμονες στο άνοιγμα των διαδοχικών περιβλημάτων. Θα περάσουν έξι μήνες μέχρι να ανακοινωθούν όλα τα στοιχεία τα σχετικά με το περιεχόμενο. Ομως η κάπως βίαιη διαδικασία της σχεδόν αστραπιαίας δειγματοληψίας συνέτεινε στο να χυθούν έξω από τον ερμητικά κλειστό αυτή τη στιγμή χώρο τού κυρίως δείγματος αρκετά ψήγματα από το έδαφος του αστεροειδούς,

2 χρόνια

περιφερόταν γύρω από τον αστεροειδή μέχρι να επιλεγεί η κατάλληλη θέση και η πιο ασφαλής τροχιά μέχρι την επιφάνεια για την επαφή

Αρχική καταγραφή

Αυτά πέρασαν ήδη από μια πρώτη εξέταση γιατί κάποια από τα… παιδιά-επιστήμονες περίμεναν χρόνια αυτή τη στιγμή. Αλλωστε και κάποιος υψηλότατος αξιωματούχος της NASA, κατά τη διάρκεια των ανακοινώσεων δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το δίδυμο των λέξεων «playground-space», δηλαδή χώρος παιχνιδιού και Διάστημα.

Προς το παρόν, μιας μικρής ποσότητας που εξετάστηκε τα συστατικά της χωρίστηκαν σε τέσσερις κατηγορίες:

α) Νηματοειδείς σχηματισμοί με πηλώδη σύσταση και μόρια νερού σε κρυσταλλική μορφή εγκλωβισμένα στο εσωτερικό τους,

β) Επίπεδοι σχηματισμοί με κύριο συστατικό το ορυκτό θείο,

γ) Μικροσκοπικά πλακίδια με κύριο συστατικό οξείδια του σιδήρου και

δ) Πιο ογκώδεις σχηματισμοί, κάπως σαν μικροσκοπικές φράουλες, πάλι με κύριο συστατικό οξείδια του σιδήρου.

5-10 δευτερόλεπτα

κράτησε η επαφή με την επιφάνεια για τη λήψη των δειγμάτων

Πρώτες διαπιστώσεις

Τώρα τι δείχνουν αυτά τα συστατικά στους επιστήμονες σε μια πρώτη και πρόχειρη ανάγνωση; Οτι μόρια νερού έφθασαν στη Γη και από πολυάριθμους αστεροειδείς ή θραύσματά τους που κάποτε προσγειώθηκαν στην επιφάνειά της. Τα σουλφίδια, με κύριο συστατικό το θειάφι, θεωρούνται βασικός παράγοντας στην εξέλιξη άμορφης ύλης σε πλανητικό υλικό και θεωρείται μεγάλης σημασίας για τη δόμηση βιολογικού υλικού. \

Δύο από τα αμινοξέα που συνθέτουν τις πρωτεΐνες μας χρησιμοποιούν το θείο για τη δημιουργία των απαραίτητων συνδέσμων μεταξύ τους. Τα σωματίδια στο σχήμα της φράουλας δεν είναι και αυτά άγνωστα στους επιστήμονες. Είναι χαρακτηριστικοί σχηματισμοί σε μετεωρίτες (Τύπου 1), που είναι οι πιο πλούσιοι σε νερό. Οπως είπε κάποιος από τους εμπειρογνώμονες που είδαν πρώτοι αυτό το υλικό, όταν άρχιζε να σχηματίζεται το δικό μας ηλιακό σύστημα το περιβάλλον όπου λάβαιναν χώρα οι πρώτες συσσωματώσεις υλικών ήταν ιδιαίτερα υγρό. Οσο για τα μικροσκοπικά πλακίδια με σύσταση κυρίως από οξείδια του σιδήρου, αναγνωρίζονται ως σχηματισμοί που δρουν ως καταλύτες για ορισμένες αντιδράσεις πάνω στην επιφάνειά τους.

Από το Ινστιτούτο Carnegie, που έλαβε μέρος σε αυτές τις πρώτες εξετάσεις, οι άνθρωποι είπαν ότι τα πρώτα δείγματα περιείχαν 4,7% άνθρακα. Και αυτή η περιεκτικότητα σε άνθρακα είναι η υψηλότερη που έχει ποτέ ανιχνευθεί σε δείγματα από το Διάστημα. Κάτι που έχει τη σημασία του, διότι ο άνθρακας είναι το πλέον βασικό συστατικό σε όσα μόρια συνθέτουν τους ζωντανούς οργανισμούς. Οταν θα πάρουν στα χέρια τους τα μεγαλύτερα δείγματα, οι ειδικοί περιμένουν να αποκρυπτογραφήσουν το πώς τα ανόργανα συστατικά στο εσωτερικό τους είναι τοποθετημένα σε σχέση το ένα με το άλλο. Διότι αυτό θα δώσει μια ιδέα για το πώς συμπεριφέρθηκαν χημικά αυτά τα συστατικά όταν επέδρασε και το νερό επάνω τους.

Προχωρώντας από το πλήθος των διάσπαρτων στοιχείων που αναφέρθηκαν πριν σε μια ολοκλήρωση της εικόνας με βάση αυτά, ένας από τους πρωταγωνιστές του όλου εγχειρήματος, ο Ντάντε Λορέτα (Dante Lauretta), καθηγητής Πλανητικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, δήλωσε ότι «ο λόγος που η Γη είναι κατοικήσιμη και έχουμε ωκεανούς, λίμνες, ποτάμια και βροχή είναι επειδή ακριβώς αυτά τα υλικά έφθασαν στη Γη πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου».

247 γραμμάρια

υπολογίζεται ότι θα είναι τελικά το υλικό που έφερε πίσω.

Και η συνέχεια;

Μέσα στους επόμενους έξι μήνες θα ανοιχτεί και ο κυρίως χώρος αποθήκευσης, θα καταρτιστεί ένας κατάλογος που θα περιέχει και το κάθε «ψίχουλο» του δείγματος και μαζί με επιπλέον πληροφορίες θα δοθεί πρόσβαση σε αυτόν σε όλους τους ενδιαφερόμενους επιστήμονες στον κόσμο. Εκείνοι θα υποβάλουν όποιες σχετικές ερωτήσεις θα τους προκύψουν.

Επίσης θα κάνουν προτάσεις για πειράματα με το υλικό και την ποσότητα που θα χρειαζόταν. Μια επιτροπή θα αξιολογήσει τις προτάσεις και θα δώσει σε κάποιους τυχερούς υλικό. Φυσικά οι ποσότητες θα είναι απίστευτα μικρές αφού έχει αποφασιστεί πως κάτι θα δοθεί σε Ιάπωνες και Καναδούς που βοήθησαν στην προετοιμασία της αποστολής, μια ποσότητα θα γίνει «εκθέματα» και θέλουν επίσης να κρατήσουν το 70% για να φυλαχτεί ως «προίκα» σε επόμενες γενεές ερευνητών-επιστημόνων που θα έχουν επινοήσει καινούργιες, άγνωστες σήμερα μεθόδους ώστε να αξιοποιήσουν καλύτερα τα δείγματα!

Ενα όνειρο από το 2004

Οι αστεροειδείς κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες. Η S-class περιλαμβάνει εκείνους των οποίων το υλικό είναι πυριτικό (Si) και η C-class εκείνους που το υλικό τους είναι περισσότερο ανθρακικό. Ο Μπένου είναι τύπου b, ανήκει δηλαδή σε μια ιδιαίτερη υποκατηγορία των C-class. Αυτό που χρειαζόταν για την έρευνα ήταν ένα υλικό από τους αστεροειδείς που να μην έχει περάσει «γυμνό» από τη διαδικασία της τριβής με τη γήινη ατμόσφαιρα και της επαφής με γήινα συστατικά, οπότε μολύνεται από διάφορες άλλες ουσίες.

Μία ομάδα επιστημόνων είχε προτείνει στη NASA την επίσκεψη σε αυτόν από το 2004. Η πρόταση τότε απορρίφθηκε, το 2007 απορρίφθηκε ξανά και το 2011 εγκρίνεται. Πέντε μήνες μετά την έγκριση πεθαίνει ένας από τους ανθρώπους που εξέτασαν τις λεπτομέρειες του σχεδίου αφήνοντας στον δρα Λορέτα την «εντολή»: «Να είσαι εσύ που θα ολοκληρώσεις αυτό το όνειρο».

Ενα όνειρο που έχει ως τελικό σκοπό να δείξει αν κάποια υλικά, απαραίτητα για τη δημιουργία ζωής όπως την ξέρουμε στη Γη, ήλθαν από αλλού. Σήμερα, μετά από επτά χρόνια ταξίδι το υλικό έχει φθάσει στη Γη. Στο ειδικά για αυτόν τον σκοπό κατασκευασμένο κτίριο 31 σε συνθήκες πρωτοφανών μέτρων προστασίας από το γήινο περιβάλλον έχουν αρχίσει να επεξεργάζονται τον θησαυρό (15 ημέρες χρειάστηκαν μόνον για να ανοίξουν το πρώτο προστατευτικό περίβλημα).