Καθώς η Ευρώπη διανύει μια εποχή γεωπολιτικής αβεβαιότητας, ενεργειακής μετάβασης και βιομηχανικού μετασχηματισμού, η ευρωπαϊκή ναυτιλία συνεχίζει να ενισχύει την ευημερία της ηπείρου.
Η στρατηγική σημασία της ευρωπαϊκής ναυτιλίας δεν ήταν ποτέ σαφέστερη και οι αποφάσεις που λαμβάνουμε τώρα θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο όχι μόνο για την ενεργειακή μετάβαση του τομέα, αλλά και για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή ναυτιλία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ασφάλειας της Ευρώπης σε θέματα ενέργειας, τροφίμων και εφοδιαστικής αλυσίδας, καθιστώντας τη στρατηγικό πλεονέκτημα για την ήπειρο. Για να διατηρηθεί αυτός ο ρόλος, η ευρωπαϊκή ναυτιλία πρέπει να παραμείνει διεθνώς ανταγωνιστική και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα γίνουν επενδύσεις.
Η ναυτιλία στηρίζει σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής – από την ενέργεια που καταναλώνουμε, τα τηλέφωνα που χρησιμοποιούμε, τα τρόφιμα που έχουμε –, η ναυτιλία εξασφαλίζει τη διακίνηση αγαθών που κρατούν τα νοικοκυριά, τις βιομηχανίες και τις οικονομίες σε λειτουργία. Ωστόσο, η σημασία της δεν αναγνωρίζεται πάντα.
Η ευρωπαϊκή ναυτιλία είναι μια ιστορία επιτυχίας. Αντιπροσωπεύει το 35% του παγκόσμιου στόλου όταν η ΕΕ αποτελεί το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το 76% του εξωτερικού εμπορίου της ΕΕ διακινείται διά θαλάσσης. Και δεν πρόκειται μόνο για το εμπόριο – η ναυτιλία είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Σχεδόν το ήμισυ των εισαγωγών φυσικού αερίου και σχεδόν το 90% των εισαγωγών αργού πετρελαίου στην ΕΕ μεταφέρονται διά θαλάσσης.
Ο ευρωπαϊκός ναυτιλιακός στόλος αντιπροσωπεύει το 26% των πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου, το 35% των δεξαμενοπλοίων και το 20% των πλοίων μεταφοράς υγραερίου διεθνώς. Το 25% του παγκόσμιου υπεράκτιου στόλου – που είναι απαραίτητος για τη μετάβαση της ηπείρου στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – είναι επίσης ευρωπαϊκός.
Αν και ο ευρωπαϊκός στόλος συνεχίζει να αυξάνεται, άλλες περιοχές αναπτύσσονται ταχύτερα. Μια νέα μελέτη που παρουσιάστηκε στο European Shipping Summit στις 19-20 Μαρτίου από την Deloitte υπογράμμισε ότι για να διατηρήσει η Ευρώπη τη ναυτιλία ως γεωπολιτικό πλεονέκτημα, πρέπει να διατηρήσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητά της και τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά πρέπει επίσης να επενδύσουμε στις συνεργασίες, στην ενεργειακή μετάβαση και στους ανθρώπους.
Φέτος παρατηρήθηκε αυξανόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα και αναστάτωση, με τον κίνδυνο εμπορικών πολέμων και προστατευτικών μέτρων να ελλοχεύει. Η Ευρώπη βασίζεται στο εμπόριο πολύ περισσότερο από την Κίνα και τις ΗΠΑ. Το ανοικτό εμπόριο έχει ωφελήσει σε τεράστιο βαθμό την ευρωπαϊκή οικονομία. Η επένδυση στις εμπορικές εταιρικές σχέσεις και το ανοικτό εμπόριο είναι το κλειδί για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της ασφάλειας της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των στρατηγικών τομέων είναι απαραίτητη.
Η πρόσφατη ανακοίνωση για την καθαρή βιομηχανική συμφωνία (Clean Industrial Deal) συνδυάζει τους στόχους της ανταγωνιστικότητας και της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές ως θέμα ασφάλειας. Η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει δεσμευτεί πλήρως για την απαλλαγή από τον άνθρακα, ώστε να επιτύχουμε τους κλιματικούς μας στόχους τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η επένδυση στη βιομηχανική ικανότητα στην Ευρώπη για καθαρά καύσιμα και καθαρές τεχνολογίες για τη ναυτιλία όχι μόνο θα βοηθήσει τον τομέα να απαλλαγεί από τον άνθρακα, αλλά μπορεί επίσης να αποτελέσει ευκαιρία για την Ευρώπη. Μπορεί επίσης να δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ολόκληρο το ναυτιλιακό βιομηχανικό σύμπλεγμα, σε μια εποχή όπου η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία θα αναζητεί λύσεις για την επίτευξη των στόχων του ΙΜΟ για καθαρές μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου έως το 2050. Ως πρώτο βήμα, πρέπει να αξιοποιήσουμε τις δημόσιες επενδύσεις. Μόνο η ναυτιλία αναμένεται να αποφέρει κατά μέσο όρο 9 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ (ETS) της ΕΕ. Τα έσοδα που παράγονται στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να επενδυθούν στην παραγωγή καθαρών καυσίμων και στην κατασκευή καθαρών τεχνολογιών στην Ευρώπη. Ενώ οι δημόσιες επενδύσεις είναι καθοριστικής σημασίας, δεν αρκούν. Περισσότερες ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις πρέπει επίσης να καταστούν προσιτές στις ναυτιλιακές εταιρείες. Τα τελευταία 15 χρόνια οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν μειώσει τη χρηματοδότηση πλοίων λόγω των ολοένα και πιο αυστηρών «κανονισμών της Βασιλείας». Ως εκ τούτου, χρειαζόμαστε προσαρμογές στους «κανόνες της Βασιλείας» για να μπορέσουν οι τράπεζες να υποστηρίξουν την πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας και πρέπει να κινητοποιήσουμε τις κεφαλαιαγορές για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας.
Η Clean Industrial Deal αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία όχι μόνο για τη βελτίωση της προσφοράς, αλλά και για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής ικανότητας και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαίων προμηθευτών, σε μια εποχή όπου η ναυτιλιακή βιομηχανία προσανατολίζεται προς τους διεθνείς στόχους της για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Τέλος, μια επιτυχημένη μετάβαση δεν αφορά μόνο τις επενδύσεις και τους κανονισμούς, αλλά και τους ανθρώπους. Η μετάβαση σε καθαρά καύσιμα και η ψηφιοποίηση σημαίνει ότι 800.000 ναυτικοί θα χρειαστούν επανεκπαίδευση ή αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2030. Μόνο στην Ευρώπη, 250.000 ναυτικοί πρέπει να εκπαιδευτούν την επόμενη δεκαετία. Αλλά η εκπαίδευση από μόνη της δεν είναι αρκετή. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ναυτιλία παραμένει ελκυστική για διαφορετικά ταλέντα. Η ποικιλομορφία φέρνει νέες δεξιότητες, φρέσκες ιδέες και καλύτερη ηγεσία. Προωθεί την καινοτομία και καθιστά τον εργασιακό χώρο πιο περιεκτικό, βοηθώντας τον τομέα της ναυτιλίας να παραμείνει ανταγωνιστικός. Για να το υποστηρίξουμε αυτό, πρέπει να ενισχύσουμε τη συνεργασία μεταξύ των ηγετών του κλάδου, των σχολών και των οργανώσεων που προωθούν τη διαφορετικότητα και την ισότητα των φύλων.
Το τρέχον έτος σηματοδοτεί την 60ή επέτειο της European Shipowners | ECSA, ένα ορόσημο που αντικατοπτρίζει δεκαετίες συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαίων εφοπλιστών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Για 60 χρόνια, η European Shipowners | ECSA εργάζεται δίπλα-δίπλα με τους φορείς χάραξης πολιτικής και τους ενδιαφερόμενους φορείς, διαμορφώνοντας το μέλλον της ευρωπαϊκής ναυτιλίας. Η ιστορία μας ξεκίνησε πριν από πολύ καιρό και σήμερα συνεχίζεται – με νέες προκλήσεις, νέες ευκαιρίες και κοινή δέσμευση για έναν ισχυρότερο, πιο βιώσιμο ναυτιλιακό τομέα.
*Η κυρία Karin Orsel είναι πρόεδρος της European Shipowners | ECSA.
