Η 30ή Ιουλίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά της Εμπορίας Ανθρώπων, δεν είναι απλώς μια συμβολική υπενθύμιση. Είναι ένα κάλεσμα σε δράση για ένα από τα πιο επίμονα και αθέατα εγκλήματα της εποχής μας: την εκμετάλλευση ανθρώπων με σκοπό το κέρδος.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς για το 2024, καταγράφηκαν 465 υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων. Κι αυτό δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Σχεδόν 6 στα 10 θύματα είναι γυναίκες – κυρίως από αφρικανικές χώρες – και περίπου 2 στα 10 παιδιά.

Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η εργασιακή εκμετάλλευση ξεπέρασε για πρώτη φορά τη σεξουαλική, ως η συχνότερη μορφή εμπορίας. Η πλειονότητα των περιπτώσεων αφορούσε εκμετάλλευση στον τομέα της οικιακής εργασίας, με την εκμετάλλευση στον αγροτικό τομέα να ακολουθεί.

Η εμπορία ανθρώπων δεν είναι πάντα ορατή. Δεν αφορά μόνο εγκλήματα σκοτεινών δικτύων σε μακρινές περιοχές. Είναι δίπλα μας: στις γυναίκες που φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς μας, στους εργάτες γης που μένουν απλήρωτοι, στις οικιακές βοηθούς και τις νταντάδες των παιδιών μας που δουλεύουν χωρίς ρεπό και υπερωρίες.

Κοινή πρακτική αποτελεί οι δράστες να παρακρατούν τα διαβατήρια ή τα νομιμοποιητικά έγγραφα των θυμάτων, ώστε να τα κρατούν «δέσμια» – χωρίς ταυτότητα και δυνατότητα διαφυγής. Η παρακράτηση εγγράφων είναι μια σιωπηλή αλλά βαθιά εκφοβιστική μορφή ελέγχου.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ένα θύμα εμπορίας ανθρώπων πολύ σπάνια θα εμφανιστεί από μόνο του να ζητήσει βοήθεια. Ο φόβος, οι απειλές και η βαθιά δυσπιστία προς τις Αρχές διαμορφώνουν ένα ασφυκτικό περιβάλλον που αποτρέπει τα θύματα από το να μιλήσουν.

Πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά, να ακούμε, να παρατηρούμε, να αναγνωρίζουμε σημάδια εξαναγκασμού ή φόβου – γιατί η σιωπή δεν σημαίνει συναίνεση.

Η εμπορία και η εκμετάλλευση ανθρώπων ευδοκιμούν εκεί όπου κυριαρχούν η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να χτίσουμε πιο συνεκτικές κοινωνίες, με λιγότερες ανισότητες και μεγαλύτερη εργασιακή ασφάλεια – ώστε κανείς να μη μένει χωρίς στήριξη και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.

Παράλληλα, απαιτείται η ουσιαστική ενδυνάμωση των ευάλωτων ατόμων μέσω της ενημέρωσής τους για τις μεθόδους που χρησιμοποιούν τα κυκλώματα εκμετάλλευσης, ώστε να μπορούν να αναγνωρίσουν και να αποφύγουν πιθανούς κινδύνους.

Το ίδιο απαραίτητη είναι και η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου πληθυσμού: να γνωρίζει τι είναι η εμπορία ανθρώπων, ποιες είναι οι ενδείξεις που μπορεί να μαρτυρούν ένα θύμα, αλλά και πώς μπορεί να συμβάλει – είτε αναφέροντας περιστατικά, είτε στηρίζοντας δράσεις πρόληψης και προστασίας.

Η εμπορία ανθρώπων δεν είναι ένα περιθωριακό φαινόμενο. Είναι ένα οργανωμένο έγκλημα που εκμεταλλεύεται τη σιωπή μας. Η πιο απλή αλλά ουσιαστική μας πράξη είναι να κοιτάξουμε πίσω από τις κλειστές πόρτες, να δούμε ποιοι καθαρίζουν, ποιοι φροντίζουν, ποιοι εργάζονται αδιάκοπα και αόρατα. Και να σπάσουμε τη σιωπή.

Η κυρία Μαριλύν Πολένα είναι γενική διευθύντρια και η κυρία Φαίη Κουτζούκου είναι αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του SolidarityNow. Το SolidarityNow υποστηρίζει θύματα εμπορίας ολιστικά, με σεβασμό στην προσωπική διαδρομή του κάθε ατόμου και στόχο την προστασία και ενδυνάμωσή του. Πρόσφατα εξέδωσε τον Οδηγό «Εμπορία Ανθρώπων: Εννοιολόγηση, εντοπισμός και προστασία θυμάτων».
Για περισσότερα: www.solidaritynow.org.