Ο πάπας Φραγκίσκος απεβίωσε, σε ηλικία 88 ετών, όπως ανακοινώθηκε επίσημα από το Βατικανό.

Ο Πάπας Φραγκίσκος, κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο έμεινε στην κορυφή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του ανεξάρτητου κράτους – πόλεως του Βατικανού για 12 χρόνια, καθώς εξελέγη στις 13 Μαρτίου του 2013.

Λίγες ημέρες αργότερα, «ΤΟ ΒΗΜΑ» και οι Ειρήνη Μητροπούλου και Ελισάβετ Παστρικού, επικοινώνησαν με ανθρώπους που γνώριζαν τα εσωτερικά του Βατικανού και τον ίδιο τουν Πάπα Φραγκίσκο και συνέθεσαν το πορτραίτο του.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.3.2013, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι προσδοκίες

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 17ης Μαρτίου 2013.

«Πάπας Φραγκίσκος Α’: ένας ποντίφικας από τον Νέο Κόσμο. Αποστολή του; Να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στον κόσμο της ανεπτυγμένης Δύσης, απ’ όπου κατάγεται, ως απόγονος ιταλών μεταναστών που σπούδασε στη Γερμανία, και τον αναπτυσσόμενο κόσμο, καθώς γεννήθηκε στην Αργεντινή και δρούσε εκεί όλη του τη ζωή ως την εκλογή του την περασμένη Τετάρτη.

»Καλείται να βάλει τέλος στη διαφθορά και στην ηθική κρίση που μαστίζει 20 χρόνια τώρα την Καθολική Εκκλησία. Ο Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Αϊρες θεωρείται προστάτης των φτωχών και των καταφρονεμένων της Λατινικής Αμερικής, εκεί όπου ο καθολικισμός γνωρίζει δυναμική άνθηση.

»»Η εμπιστοσύνη των πιστών έχει πέσει σε ιστορικό χαμηλό. Πρώτο καθήκον του νέου Πάπα είναι να επουλώσει αυτό το τραύμα» λέει στο «Βήμα» ο αιδεσιμότατος Τζέιμς Γουάις, καθηγητής Θεολογίας στο Boston College και ειδικός στην Εκκλησιαστική Ιστορία.Το λέει και το όνομα. Ποντίφικας (Pontifex Maximus στα λατινικά) σημαίνει, στην κυριολεξία, Μέγας Γεφυροποιός. Αυτή είναι η πρόκληση για τον αργεντινό Πάπα, να φέρει δύο κόσμους πιο κοντά. Ακόμη και το βιογραφικό του γεφυρώνει: ο Μπεργκόλιο είναι Λατινοαμερικανός, παιδί ιταλών μεταναστών πρώτης γενιάς, γιος φτωχού σιδηροδρομικού υπαλλήλου, και σπούδασε σε δυτικό πανεπιστήμιο, στη Γερμανία, αλλά έζησε ως τώρα στην Αργεντινή.

Ενωτικός

»»Είναι αναμφίβολα ενωτικός. Και διότι ο καθολικισμός είναι παγκόσμιος και γιατί οι πρόγονοί του είναι Ιταλοί και ο ίδιος συνηθισμένος να συναναστρέφεται ανθρώπους κάθε κοινωνικής τάξης, καταγωγής, ακόμη και θρησκείας» λέει στο «Βήμα» ο Μάρκο Τοζάτι, συντάκτης Βατικανού στην εφημερίδα «La Stampa».

»Η εκλογή του ρίχνει το βάρος στην πλευρά του κόσμου όπου ο καθολικισμός γνωρίζει ανάπτυξη (το 43% των πιστών ζει στη Λατινική Αμερική). Είναι σαφώς μια ιστορική στροφή. Ο νέος Πάπας είναι ο πρώτος μη Ευρωπαίος εδώ και 1.000 χρόνια, ο πρώτος με τόσο βαθιές ρίζες στη βιομηχανική, εργατική τάξη. Εχει στιβαρό κοινωνικό έργο, υπέρ φτωχών, ασθενών και κατατρεγμένων, και ζούσε ως τώρα με μεγάλη απλότητα και ταπεινότητα.

Τα πιστεύω του

»Προτού μετακομίσει στο Βατικανό έμενε σε μικρό διαμέρισμα, έπαιρνε το λεωφορείο και μαγείρευε μόνος του. Ως συντηρητικός Ιησουίτης καταδικάζει τις αμβλώσεις, την ευθανασία και τις ενώσεις των γκέι. Τις ίδιες θέσεις γι’ αυτά τα ζητήματα είχαν όμως και οι 115 καρδινάλιοι αυτού του κονκλαβίου. Αλλά σε αντίθεση με πάρα πολλούς από αυτούς ο 76χρονος Φραγκίσκος είναι προοδευτικός σε ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Καταγγέλλει το χάσμα της ανισότητας και καταφέρεται κατά των προνομίων της ελίτ των κληρικών. Χαρακτηρίζει υποκριτές όσους ζουν στην πολυτέλεια και στην υπεροψία, έχοντας ξεχάσει ότι «ο Ιησούς έπλενε τα πόδια λεπρών και συνέτρωγε με πόρνες».

»Μεγάλη εντύπωση είχε κάνει το 2001, όταν επισκέφθηκε νοσοκομείο όπου έπλυνε και φίλησε τα πόδια 12 ασθενών με AIDS. Διδάσκει την ανθρωπιά και τη συμπόνια, και έχει εκφράσει αμφιβολίες για την πολιτική της ελεύθερης αγοράς, που αυξάνει τις ανισότητες.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.3.2013, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Προοδευτικός ή όχι;

»»Είναι προοδευτικός ο Μπεργκόλιο; Σίγουρα όχι. Επικρίνει το ΔΝΤ και τον νεοφιλελευθερισμό; Ναι. Εχει κοινωνικό έργο; Πολύ μεγάλο» ήταν από τα πρώτα σχόλια του περιοδικού «National Catholic Reporter».

»Η εκλογή του αντιμετωπίστηκε με αισιοδοξία από τους σχολιαστές. Το μόνο αρνητικό που ακούγεται; Δεν στηλίτευσε δημοσίως τη στρατιωτική δικτατορία στην Αργεντινή (1976-1983), όταν τα θύματα και οι συγγενείς τους διηγούνταν συχνά, από πρώτο χέρι, ιστορίες από βασανιστήρια, εκτελέσεις και απαγωγές σε ιερείς τους οποίους ο ίδιος επέβλεπε, ως επικεφαλής του Τάγματος των Ιησουιτών.

»Η Καθολική Εκκλησία της Αργεντινής ζήτησε πάντως επισήμως συγγνώμη για τη συνενοχή με τη χούντα, το 2000. Η σπαρτιάτικη ζωή του και η ταπεινοφροσύνη του συνδέονται κατά πολλούς με τη συμπόνια προς τον λαό της Αργεντινής, ο οποίος υπέφερε πολλά δεινά ύστερα από τη χρεοκοπία του 2001.

Εγκάρδιος

»Σε σχέση με τον παραιτηθέντα Γερμανό Βενέδικτο ΙΣτ’ είναι πιο εγκάρδιος άνθρωπος. Αν και έχει σπουδάσει Θεολογία και Χημεία, δεν έχει την αυστηρή εικόνα του λόγιου και απόμακρου καθηγητή. Εκτιμά την ευθύτητα και τις αγαθές σχέσεις. Οσοι τον ξέρουν λένε ότι θα επιχειρήσει να αλλάξει την κουλτούρα της ίντριγκας, της μυστικοπάθειας και των παρασκηνιακών συγκρούσεων μέσα στο Βατικανό.

»Και με τα σκάνδαλα τι θα γίνει; Θα επιτύχει ο νέος Πάπας την κάθαρση, ηθική και οικονομική, που είναι μόνιμο αίτημα εκατομμυρίων πιστών σε όλον τον κόσμο; Ειδικοί λένε ότι τίποτε δεν θα αλλάξει πραγματικά αν ο Φραγκίσκος δεν μεταρρυθμίσει την Κουρία (Curia), τη γραφειοκρατία του Βατικανού, που θεωρείται η σφηκοφωλιά της αδιαφάνειας και της διαφθοράς.

Μεταρρυθμίσεις

»»Μεταρρύθμιση θα γίνει μόνο αν ο νέος Πάπας επιλέξει ομάδα δικών του στενών συνεργατών, οι οποίοι θα συμμερίζονται με ειλικρίνεια το όραμά του και θα το εφαρμόσουν πιστά –για το καλό της Εκκλησίας και όχι για προσωπικά συμφέροντα» λέει στο «Βήμα» ο Σαγιάντας Φερνάντο, καθηγητής Θεολογίας στο Universita Pontificia Salesiana, στη Ρώμη.

»Δεν είναι μόνο το διαχρονικό σκάνδαλο της παιδεραστίας από ιερείς. Λέγεται ότι πίσω από την παραίτηση του Βενέδικτου βρίσκονται δύο καυτές εκθέσεις, οι οποίες αποκάλυψαν μυστικό δίκτυο ομοφυλοφίλων και λαθροχειρίες στην Τράπεζα του Βατικανού. Ο Βενέδικτος έχει πει ότι θα παραδώσει ο ίδιος τα απόρρητα έγγραφα στον διάδοχό του, με την ελπίδα ότι θα είναι αρκετά «δυνατός και άγιος» ώστε να φέρει την κάθαρση. Αμήν.Πολ Μάρεϊ, διευθυντής του Κέντρου Καθολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Ντάραμ στη Βρετανία

«Θα του αντισταθούν, αλλά μπορεί να κάνει το θαύμα»

»Ο διευθυντής του Κέντρου Καθολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Ντάραμ στη Βρετανία Πολ Μάρεϊ μιλάει στο «Βήμα» και εξηγεί γιατί κατά τη γνώμη του ο νέος Πάπας διαθέτει όχι μόνο την πρόθεση, αλλά και τα εφόδια για να δώσει νέα πνοή στην Καθολική Εκκλησία.

Θα μπορέσει ο νέος Πάπας να αντιμετωπίσει τα σκάνδαλα που πλήττουν την Καθολική Εκκλησία;

»»Ενα κοινό που έχουν όλα αυτά τα προβλήματα είναι οι αποτυχίες σε σειρά ζητημάτων όπως η διαφάνεια, η συνεννόηση μεταξύ εκκλησιαστικών θεσμών, η χρήση συμβουλών από ειδικούς, η απόδοση ευθυνών, αλλά και η οργανωτική και ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας στο Βατικανό. Ολοι οι παράγοντες της πολύπλοκης εξίσωσης έχουν αποκαλυφθεί πια.

»Το ενδιαφέρον με αυτή την ευφάνταστη και αναπάντεχη επιλογή Πάπα είναι ότι είναι δογματικά και ηθικά συντηρητικός, αλλά παράλληλα έχει μιλήσει ανοιχτά για την ανάγκη σημαντικών μεταρρυθμίσεων στους κόλπους της Εκκλησίας. Εχει την ελευθερία, το σθένος και την εμπειρία να δράσει προς αυτή την κατεύθυνση. Ας μην ξεχνάμε ότι τα σοβαρότερα ζητήματα δεν εκτυλίσσονται μέσα σε κρεβατοκάμαρες, αλλά σε αίθουσες διοικητικών συμβουλίων.

»Το ότι θα συναντήσει αντίσταση στην προσπάθειά του είναι εγγυημένο. Ομως έχει το πλεονέκτημα ότι ως τώρα παρέμεινε μακριά από το διοικητικό κατεστημένο του Βατικανού και συνεπώς δεν του λείπει το όραμα ούτε η διορατικότητα για τις όποιες αδυναμίες. Είναι όμως και έμπειρος και πληροφορημένος για τον τρόπο λειτουργίας της Κουρίας, καθώς έχει συμμετάσχει σε πολλά παπικά συμβούλια. Αν επιλέξει σοφά και δίκαια τον πρωθυπουργό του και τους βασικούς του συνεργάτες μπορεί να φτιάξει μια ομάδα που θα κάνει το θαύμα. Η θητεία του αναμένεται αν μη τι άλλο ελπιδοφόρα».

Ανανέωση

Εχει τη δυνατότητα να ανανεώσει το μήνυμα της Καθολικής Εκκλησίας και να απευθυνθεί σε μεγαλύτερο κοινό;

»»Ενα από τα ωραιότερα στοιχεία των πρώτων στιγμών του Φραγκίσκου ως Πάπα ήταν η φυσικότητά του, δεν είχε κανένα στοιχείο πομπώδους επίδειξης ή τυποποίησης. Χαιρέτισε τους πιστούς από τον εξώστη στην πλατεία του Αγίου Πέτρου σαν να ήταν φίλοι με ένα απλό «Καλησπέρα», αστειεύτηκε με την επιλογή του και προτού ευλογήσει το πλήθος ζήτησε από εκείνο να τον ευλογήσει. Ενας τόσο ταπεινός, ικανός και βεβαίως επικοινωνιακά προικισμένος άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αγγίξει τις μάζες και να φτάσει πολύ μακριά. Το όνομα που διάλεξε, που παραπέμπει στον πολύ αγαπητό Αγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, υπέρμαχο των φτωχών και της ταπεινότητας, αλλά και στον ιησουίτη Αγιο Φραγκίσκο, τον μέγα ιεραπόστολο, είναι ενδεικτικό για το πώς θα κινηθεί».

Θα λειτουργήσει ως γεφυροποιός δύο κόσμων;

»»Το ελπίζω. Ο Φραγκίσκος είναι πολίτης του κόσμου. Δεν έχει μόνο ιταλικό αίμα, έχει και την προσωπική εμπειρία των μεταναστών πρώτης γενιάς. Η μετανάστευση, με ό,τι συνεπάγεται, είναι από τα σημαντικότερα ζητήματα της εποχής μας. Ο πατέρας του ήταν ένας απλός σιδηροδρομικός υπάλληλος και είναι μόλις ο τρίτος από 266 Πάπες που προέρχεται ξεκάθαρα από την εργατική τάξη. Συμβολίζει τα άτομα που υπερβαίνουν τις δυνάμεις τους για να διαπρέψουν, αλλά δεν κάνουν χρήση των προνομίων που κερδίζουν, για παράδειγμα απορρίπτει τον σοφέρ και κυκλοφορεί με το λεωφορείο. Ο Φραγκίσκος δεν γεφυρώνει μόνο γεωγραφικά δύο κόσμους, αλλά και οικονομικοπολιτικά, ενώ ως ιησουίτης ενστερνίζεται τη δέσμευση του τάγματός του να παίρνει το μέρος του περιθωριοποιημένου».