Το γεγονός ότι η προσεχής εκλογική αναμέτρηση θα διεξαχθεί με το σύστημα της απλής αναλογικής, σε συνδυασμό με κινήσεις που φέρονται να έχουν γίνει στο παρασκήνιο, όπως η φημολογούμενη συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα, με τον πρώην πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου, έχουν αναζωπυρώσει τις συζητήσεις σχετικά με το μετεκλογικό σενάριο σχηματισμού «κυβέρνησης των ηττημένων».
Το σενάριο αυτό «ξορκίζει» και παράλληλα το εμφανίζει ως «φόβητρο» για τους κεντρώους ψηφοφόρους ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης: «Ο κ. Τσίπρας μάς είπε ότι δεν θα κάνει κυβέρνηση ηττημένων. Δεν πιστεύω τίποτα από όσα λέει ο κ. Τσίπρας. Δεν τον πιστεύω όταν λέει ότι δεν θα το διερευνήσει» ανέφερε σε πρόσφατη ομιλία του, θέλοντας να συσπειρώσει το κομματικό του ακροατήριο και να προλάβει το πιθανό φαινόμενο της «χαλαρής ψήφου». Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι το επικοινωνιακό επιτελείο της Νέας Δημοκρατίας θα συνεχίσει να προβάλει την πιθανότητα αυτή θεωρώντας ότι θα μετακινήσει κρίσιμο κομμάτι ψηφοφόρων του κέντρου στην εκλογική της κοίτη.
«Όποιος συγκροτεί κυβέρνηση είναι ο νικητής»
Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί ο πρόεδρος του να συνεχίζει να αρνείται την πιθανότητα να επιδιώξει μετεκλογικά το σχηματισμό μιας «κυβέρνησης των ηττημένων», τα στελέχη όμως του κόμματος κρατάνε το ενδεχόμενο ανοιχτό: ο πρώην υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και προβεβλημένο στέλεχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Πάνος Σκουρλέτης, ανέφερε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του: «Προσωπική μου άποψη είναι, και αυτό εισηγούμαι και στο κόμμα μου, πως εάν οι συσχετισμοί είναι τέτοιοι και το επιτρέψουνε, εάν υπάρχει το άθροισμα των εδρών, θα συγκροτήσουμε κυβέρνηση. Και με αυτή την έννοια, προφανώς όποιος συγκροτεί κυβέρνηση είναι ο νικητής».
Πόσο πιθανό είναι όμως ένα τέτοιο σενάριο; Υπάρχουν ρεαλιστικές πιθανότητες να συμβεί και ποιες προϋποθέσεις θα πρέπει να συντρέχουν;
Ο αριθμός των κομμάτων της νέας Βουλής- Το ποσοστό των κομμάτων που μένουν εκτός
Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας σχετικά με το εάν θα ήταν εφικτό να προκύψει μετά τις εκλογές μια «κυβέρνηση των ηττημένων» αφορά τον αριθμό των κομμάτων που θα καταφέρουν να εισέρθουν στη Βουλή αλλά και το άθροισμα του ποσοστών των κομμάτων που θα μείνουν εκτός.
Αυτό συμβαίνει διότι μπορεί το σύστημα που θα εφαρμοστεί στην προσεχή εκλογική αναμέτρηση να είναι αυτό της απλής αναλογικής αλλά συνεχίζει να υφίσταται το όριο του 3% για να εισέλθει ένα κόμμα στη Βουλή. Έτσι λοιπόν, για τον υπολογισμό των εδρών θα αφαιρεθεί το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής. Αν για παράδειγμα είναι 10% το ποσοστό αυτό των κομμάτων που δεν θα φτάσουν το 3%, τότε τα υπόλοιπα κόμματα που θα συγκεντρώσουν το 90% θα μοιραστούν το 100% των εδρών, συνεπώς θα μοιραστούν κάτι περισσότερο από αυτό που πραγματικά θα τους αναλογούσε.
Τα πιο πιθανά σενάρια
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων και κατανέμοντας, ως υπόθεση εργασίας, το ποσοστό των αναποφάσιστων αναλογικά σε κάθε κόμμα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πιο πιθανό σενάριο είναι εκείνο της πεντακομματικής Βουλής.
Στις εκλογές με απλή αναλογική και πεντακομματική Βουλή, όπου υπολογίζεται σε 10,4% το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, πέραν της Νέας Δημοκρατίας, η οποία θα συγκέντρωνε 126 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ θα συγκέντρωνε 97, το ΠΑΣΟΚ 44, το ΚΚΕ 18 ενώ η Ελληνική Λύση θα έμπαινε και αυτή στη Βουλή με 15 έδρες.
Κομβικός ο ρόλος του ΚΚΕ
Βλέπουμε λοιπόν ότι σε αυτήν την περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ συγκεντρώνουν αθροιστικά 141 έδρες. Δέκα λιγότερες από τις απαραίτητες για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Κυβέρνηση λοιπόν χωρίς τη συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας θα μπορούσε να υπάρξει μόνο εάν στον προοδευτικό συνασπισμό προσχωρούσε και το ΚΚΕ, είτε με ψήφο εμπιστοσύνης είτε με τη λεγόμενη «ψήφο ανοχής» (την εσκεμμένη αποχή δηλαδή των βουλευτών του στη συνεδρίαση για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης, ώστε να υπάρξει πλειοψηφία επί των παρόντων βουλευτών).
Σε εξακομματική Βουλή, με το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων να υπολογίζεται μειωμένο στο 7,1%, η εικόνα είναι παρόμοια: ΣΥΡΙΖΑ με ΠΑΣΟΚ και ΜέΡΑ25, που πιθανώς θα ήταν το έκτο κόμμα, περιορίζονται αθροιστικά στις 146 έδρες, με 93, 42 και 11 βουλευτές αντίστοιχα. Το ΚΚΕ και πάλι θα μπορούσε να δώσει τη λύση καθώς θα διατηρούσε τους 18 βουλευτές του.
Τα λιγότερο πιθανά σενάρια επτακομματικής και τετρακομματικής Βουλής
Όσον αφορά το σενάριο, το οποίο αυτή τη στιγμή δεν μοιάζει ιδιαίτερα πιθανό, να προκύψει επτακομματική βουλή από τις εκλογές που θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής, γίνεται ακόμα πιο δύσκολο το σενάριο μιας «κυβέρνησης των ηττημένων».
Αυτό συμβαίνει διότι το έβδομο κόμμα που θα εισέλθει στη Βουλή θα «κλέψει» έδρες από τα υπόλοιπα. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση το έβδομο κόμμα να θέλει να συμμετάσχει στον κυβερνητικό συνασπισμό των «ηττημένων». Σε εκείνη την περίπτωση ίσως τα «κουκιά» να έβγαιναν, αλλά το συγκεκριμένο σενάριο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ρεαλιστικό επί του παρόντος.
Τέλος, υπάρχει και το ενδεχόμενο τόσο η Ελληνική Λύση όσο και το ΜέΡΑ25 να μείνουν εκτός Βουλής. Σε αυτήν την περίπτωση θα υπάρξει μια τετρακομματική βουλή, με αυξημένο το ποσοστό των κομμάτων εκτός Βουλής.
Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι τα κόμματα που θα εισέλθουν σε αυτή θα μοιραστούν μεγαλύτερα κομμάτια από την ίδια πίτα, εκείνη των 300 εδρών. Και πάλι όμως, από τη στιγμή που οι 15 έδρες που θα προκύψουν θα μοιραστούν αναλογικά στα τέσσερα κόμματα που θα εισέλθουν στην Βουλή, δεν φτάνουν, έστω και οριακά, για να δώσουν την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία σε πιθανό συνασπισμό ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ, τουλάχιστον με τα ποσοστά που καταγράφουν αυτήν την περίοδο. Η συμμετοχή του ΚΚΕ θα ήταν και πάλι απαραίτητη.
Η ενισχυμένη αναλογική «σκοτώνει» την «κυβέρνηση των ηττημένων»
Φυσικά, όλα τα παραπάνω ισχύουν μόνο για την πρώτη εκλογική αναμέτρηση που θα λάβει χώρα μέσα στο 2023. Όπως είναι γνωστό, εάν δεν προκύψει κυβέρνηση ,οι δεύτερες εκλογές θα διεξαχθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Αυτό σημαίνει πως το σενάριο του σχηματισμού «κυβέρνησης των ηττημένων» απομακρύνεται οριστικά καθώς το μπόνους των εδρών που θα πάρει το πρώτο κόμμα είναι τέτοιο που δεν επιτρέπει στους υπόλοιπους ούτε να πλησιάσουν τον μαγικό αριθμό 151.
Εν προκειμένω, ακόμα και η συμμετοχή του ΚΚΕ σε έναν συνασπισμό με τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ αλλά και το ΜέΡΑ25, εάν το τελευταίο κατόρθωνε να σπάσει το φράγμα του 3%, δεν θα ήταν αρκετή για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
