Αποτελούν την πλέον σύγχρονη διεθνή τάση για τις αστικές μετακινήσεις εξασφαλίζοντας ευελιξία, αυτονομία και διασκέδαση. Η παιχνιδιάρικη νότα που έχουν δώσει τα ηλεκτρικά πατίνια στις μεγαλύτερες πόλεις διεθνώς, και πρόσφατα στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, έτυχε ένθερμης υποδοχής αλλά έπιασε τους πάντες απροετοίμαστους. Η Ευρώπη τρέχει για τη διαμόρφωση κανονισμών, που αναμένεται μέσα στην εβδομάδα να σχηματοποιηθούν, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται πίσω σε κουλτούρα και υποδομές ακόμα και για το πιο διαδεδομένο μέσο μικροκινητικότητας που δεν είναι άλλο από το ποδήλατο.

Ως πρωτεύουσα της μικροκινητικότητας στην Ευρώπη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το Παρίσι, που διαθέτει διεθνώς τον 3ο μεγαλύτερο στόλο 20.000 κοινόχρηστων ποδηλάτων, με 1.800 σταθμούς ενοικίασης ποδηλάτων και πάνω από 85.000 διαδρομές ημερησίως. Η πόλη κινείται όμως από τα μέσα του 2017 στους ρυθμούς των ηλεκτρικών πατινιών που κατακλύζουν το κέντρο. Τα 15.000 e-scooters που κυκλοφορούν σήμερα αναμένεται να φτάσουν τον Δεκέμβριο στις 40.000.

20% αύξηση στα ατυχήματα
στο Παρίσι

Οπως δείχνει μελέτη της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών για τη χρήση των μέσων μικροκινητικότητας στο αστικό περιβάλλον, με περισσότερες από 41 εκατ. καθημερινές μετακινήσεις για τους κατοίκους και πάνω από 35 εκατ. τουρίστες ετησίως, τα e-scooters άλλαξαν τα δεδομένα στο Παρίσι. Μέχρι σήμερα το περπάτημα και όχι το ΙΧ «συμπλήρωνε» το εκτενές δίκτυο μετρό, αλλά τώρα αντικαθίσταται από τα ηλεκτρικά πατίνια.

Μάλιστα, για το 2018, τα ατυχήματα εντός Παρισιού στα οποία ενεπλάκη e-scooter παρουσίασαν αύξηση της τάξεως του 20% ως απόρροια της αλματώδους ανάπτυξης. Παρά το νομοθετικό κενό, που αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο, το Παρίσι για να αντιμετωπίσει την «επέλαση» αξιοποίησε την υφιστάμενη κουλτούρα του ποδηλάτου.

Πατίνι, όπως ποδήλατο

Στη γαλλική πρωτεύουσα δραστηριοποιούνται ήδη 10 εταιρείες ενοικίασης e-scooters. Για μια μόνο εταιρεία, οι μετακινήσεις από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο του 2018 ανήλθαν σε 1 εκατ., ενώ στο τέλος του έτους είχαν υπερτριπλασιαστεί στα 3,2 εκατ. Μπροστά στη νέα πραγματικότητα που τους έπιασε όλους στον ύπνο, η πιο πρόσφορη λύση ήταν τα πατίνια να αντιμετωπιστούν όπως τα ποδήλατα.

Αυτά μπορούν να κυκλοφορούν επάνω στα πεζοδρόμια αν δεν υπερβαίνουν σε ταχύτητα τα 6 χλμ./ώρα. Διαφορετικά οι αναβάτες είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν τον ποδηλατόδρομο, επί του οποίου δεν επιτρέπεται να υπερβούν τα 25 χλμ./ώρα. Με ηλεκτρικό ποδήλατο μπορεί ο χρήστης να βγει στην κανονική κυκλοφορία, αλλά για να υπερβεί τα 25 χλμ./ώρα θα πρέπει να διαθέτει πινακίδες, άδεια κυκλοφορίας και να φοράει κράνος.

Πρόστιμα και φόρος από τον δήμο του Παρισιού

Οπως περιέγραψε η επίκουρη καθηγήτρια κυρία Ζωή Χριστοφόρου, παρουσιάζοντας τη μελέτη σε εσπερίδα του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων για τη μικροκινητικότητα, ο δήμος του Παρισιού προκειμένου να «απαντήσει» στις εύλογες ανησυχίες πήρε ήδη μέτρα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. Αρχικά, ενέτεινε την αστυνόμευση και επιβάλλει πρόστιμα ύψους 135 ευρώ για κυκλοφορία επί πεζοδρομίου και 35 ευρώ για ακατάλληλη στάθμευση, ενώ αποσύρει με γερανό τα παρανόμως σταθμευμένα πατίνια.

Ξεκίνησε τη χωροθέτηση 2.500 θέσεων στάθμευσης για τους κοινόχρηστους στόλους e-scooters και προκειμένου να περιορίσει την ανεξέλεγκτη εξάπλωση αποφάσισε την επιβολή φόρου ανά πατίνι, δεδομένου ότι καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο, ύψους 50-80 ευρώ ετησίως ανάλογα με το μέγεθος του στόλου.

Ο «γαλλικός» νόμος

Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αναμένεται να τεθεί σε ισχύ νομοθετικό πλαίσιο για τα ηλεκτρικά πατίνια βάσει των ευρωπαϊκών τάσεων. Η χρήση του πεζοδρομίου θα επιτρέπεται αποκλειστικά χωρίς ηλεκτροκίνηση, αποκλείοντας έτσι και τα ηλεκτρικά πατίνια που έχουν «κόφτη» και στα 6 χλμ./ώρα, εκτός εάν οι δημοτικές αρχές ορίσουν διαφορετικά.

Θα επιτρέπεται η κυκλοφορία σε ποδητόδρομους και όπου δεν υπάρχουν επί οδών με όριο τα 50 χλμ./ώρα, αλλά τα ηλεκτρικά πατίνια δεν θα μπορούν να ξεπεράσουν τα 25 χλμ./ώρα. Προβλέπεται καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας αν το όχημα δεν έχει «κόφτη» στα 25 χλμ./ώρα και σε περίπτωση παράβασης ανακοινώθηκε ήδη ότι το πρόστιμο θα ανέρχεται σε 1.500 ευρώ! Η ελάχιστη ηλικία είναι τα 8 έτη, με υποχρεωτική χρήση κράνους ως και τα 12. Συστήματα φωτισμού, φρένων και ηχητικής προειδοποίησης θα είναι υποχρεωτικά, ενώ θα απαγορεύεται η χρήση ακουστικών.

Δεν κουμπώνουν στον ελληνικό ΚΟΚ

Ενθουσιασμός από τη μια, γκρίνια από την άλλη. Αυτή είναι η εικόνα και στην Ελλάδα, όπου τα πρώτα κοινόχρηστα e-scooters έκαναν την εμφάνισή τους στις αρχές του 2019. Η έλλειψη θεσμικού πλαισίου, αλλά και το γεγονός ότι τα ηλεκτρικά πατίνια δεν «κουμπώνουν» στις προβλεπόμενες από τον ΚΟΚ κατηγορίες οχημάτων οδήγησαν σε κόντρες. Η εύλογη ανησυχία για τη συνύπαρξη με οχήματα και πεζούς, αλλά και τραβηγμένα φαινόμενα όπως η εμφάνιση e-scooters στη Λεωφόρο Συγγρού, οδήγησαν τις δύο εταιρείες, Lime και Hive, να κατεβάσουν τον «κόφτη» από τα 25 στα 20 χλμ./ώρα.

Οι συγκοινωνιολόγοι προκρίνουν, μέχρι τη δημιουργία του απαραίτητου ρυθμιστικού πλαισίου, να αντιγράψουμε το Παρίσι αντιμετωπίζοντας τα e-scooters όπως τα ποδήλατα. Ενώ ο ορίζοντας για την κάλυψη του θεσμικού κενού παραμένει ασαφής, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει καταλήξει στο… όνομα. Ο επικρατέστερος όρος για τα μέσα μικροκινητικότητας που θα χρησιμοποιηθεί όποτε έρθει η σχετική ρύθμιση θα είναι Ελαφρά Προσωπικά Ηλεκτρικά Οχήματα (ΕΠΗΟ).

Περιμένοντας την Ευρώπη

Οι μέχρι σήμερα συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο δείχνουν ότι η κατεύθυνση είναι για ταχύτητες κίνησης μέχρι 6 χλμ./ώρα να αντιμετωπίζονται τα ηλεκτρικά πατίνια ως πεζοί. Από εκεί και ως τα 25 χλμ./ώρα να επικρατήσουν οι απαιτήσεις που υπάρχουν για τα μηχανοκίνητα ποδήλατα και από τα 25 χλμ./ώρα και πάνω αυστηροί κανόνες, με πιθανότητα ακόμη και απαγόρευσης. Μέχρι σήμερα, αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο για τα e-scooters διαθέτουν μόνο Νορβηγία και Δανία.

Ανάμεσα στις προτάσεις προς εξέταση, Σουηδία και Γαλλία θέτουν την καθιέρωση άδειας οδήγησης, ενώ άλλα κράτη την πιστοποίηση. Πιο αυστηρή είναι η Βρετανία που τα έχει απαγορεύσει μέχρι να καταλήξει σε θεσμικό πλαίσιο. Γάλλοι, Βέλγοι και Δανοί ρίχνουν το ανώτατο όριο ταχύτητας στα 20 χλμ./ώρα, ενώ οι Γερμανοί συζητούν ακόμη και 18 χλμ./ώρα. Παράλληλα, όσο το φαινόμενο εξαπλώνεται εγείρονται ζητήματα cyber security, προστασίας προσωπικών δεδομένων, αλλά και κατά πόσο είναι τελικά «πράσινα» τα ηλεκτρικά πατίνια τα οποία διαθέτουν μπαταρίες. Είναι χαρακτηριστικό είναι ότι τα κοινόχρηστα e-scooters έχουν όριο ζωής 1-2 μήνες, ενώ ο τρόπος φόρτισής τους παραμένει ως τώρα ασαφής.