«Ως δήμαρχος του Αμμάν είμαι αποφασισμένος να μειώσω τη χρήση καπνού σε μια χώρα όπου περισσότεροι από τους μισούς άνδρες είναι καπνιστές» αναφέρει ο δήμαρχος της πρωτεύουσας της Ιορδανίας Γιουσέφ Σαουαρμπέχ στον βρετανικό «Guardian». Οπως υποστηρίζει, σήμερα η πόλη είναι ένας διεθνής επιχειρηματικός και οικονομικός κόμβος, προορισμός τέχνης και πολιτισμού, τουριστικός πόλος έλξης με ακμάζουσα νυχτερινή ζωή. Την ίδια ώρα, ο δήμαρχος θέλει να καταστήσει το Αμμάν πρότυπο για κάτι άλλο: να το απαλλάξει από τους… καπνούς των τσιγάρων.
Το ποσοστό καπνιστών σε άνδρες χαμηλών εισοδημάτων στην Ιορδανία καταγράφει αυξητική τάση. Υπολογίζεται ότι το 57% των ανδρών που κερδίζουν 100-250 δηνάρια κάθε μήνα καπνίζει τακτικά, ξοδεύοντας μέχρι και το ήμισυ του εισοδήματός του σε τσιγάρα. Συνολικά, περισσότεροι από τους μισούς άνδρες στην Ιορδανία καπνίζουν τακτικά και πρόκειται για το χειρότερο ποσοστό στη Μέση Ανατολή.
Η χρήση του ναργιλέ έχει επίσης αυξηθεί σημαντικά στην Ιορδανία, κάτι που δεν συναντά κανείς μόνο στη διάρκεια της νυχτερινής ζωής, αλλά και στις ώρες του μεσημεριανού γεύματος ή των διαλειμμάτων για καφέ. Πολλοί έφηβοι καπνίζουν ναργιλέ, το 26,7% είναι ηλικίας 13 με 15 ετών, στοιχείο άκρως ανησυχητικό, ενώ πολλοί δεν αντιλαμβάνονται ότι ο κίνδυνος για την υγεία είναι συγκρίσιμος με τα κανονικά τσιγάρα.
Πρόσθετες έρευνες δείχνουν ότι ενώ τα αγόρια είναι πιο πιθανό να αρχίσουν να καπνίζουν στην έβδομη τάξη του σχολείου από ό,τι τα κορίτσια, οι συνομήλικές τους είναι πιο πιθανό να αρχίσουν να χρησιμοποιούν ναργιλέ. Οπως σε πολλά μέρη του κόσμου, ο κύριος λόγος που οι έφηβοι στην Ιορδανία ξεκινούν το κάπνισμα είναι «η πίεση» από τους συμμαθητές ή ενδεχομένως τα μέλη της οικογένειας που είναι καπνιστές.
Νόμοι που δεν εφαρμόζονται
Η αύξηση των ποσοστών των καπνιστών σημειώνεται την ώρα που η χώρα προσπαθεί να περάσει νόμους απαγόρευσης για το κάπνισμα. Η σημερινή εθνική νομοθεσία, η οποία μετράει δέκα έτη, απαγορεύει το κάπνισμα σε νοσοκομεία, σχολεία, κινηματογράφους, βιβλιοθήκες, μουσεία, κυβερνητικά κτίρια και δημόσια μέσα μεταφοράς, ενώ δίνει στον υπουργό Υγείας την ευχέρεια να καθορίσει άλλα σημεία όπου επιτρέπεται ελεύθερα το κάπνισμα.
Ωστόσο, η εφαρμογή και η επιβολή του νόμου είναι οι βασικές προκλήσεις για τις αρχές του Αμμάν, όπως αναφέρει ο δήμαρχος. Το κάπνισμα θεωρείται σε πολλά μέρη ένδειξη ανδρισμού. Συχνά ηλικιωμένοι Βεδουίνοι βρίσκονται σε δημόσιους χώρους στρίβοντας τα τσιγάρα τους και καπνίζοντας ανενόχλητοι, άλλοτε πάλι οι νομοθέτες κάνουν πίσω στην εφαρμογή.
Συχνά μπορεί να τους δει κανείς να καπνίζουν μέσα στο κοινοβούλιο, όπως και τους υπουργούς στα γραφεία τους, παραβιάζοντας τον νόμο. Πολλοί πολιτικοί κάπνιζαν την ώρα που ψήφιζαν νόμους για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους!
Τα τσιγάρα χαμηλού κόστους έχουν παίξει καταλυτικό ρόλο και η Ιορδανία προσπαθεί να αλλάξει τα πράγματα, πέρυσι για παράδειγμα αύξησε σημαντικά τους φόρους. Μολονότι η κουλτούρα του καπνίσματος στη χώρα είναι ανθεκτική, σιγά-σιγά ενήλικοι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους του παθητικού καπνίσματος και του εθισμού στα τσιγάρα. Οι σχετικές εκστρατείες που δείχνουν ότι το παθητικό κάπνισμα προκαλεί πρόωρες γεννήσεις, καρκίνο και καρδιαγγειακές και αναπνευστικές νόσους ενισχύει την προσπάθεια να αφήσουν πίσω την κακή συνήθεια.
