Γραφείο στο νερό

Ο,τι και να κάνει, υπογράφει ως εικαστικός. Ο Ολαφουρ Ελίασον είναι όμως πολλά περισσότερα, όπως ο μάγος του φωτός ή ο δαμαστής των φυσικών φαινομένων. Κανείς δεν μπορεί να του αμφισβητήσει την πατρότητα έργων που ακροβατούν με τολμηρή χάρη στην κόψη της τέχνης, του happening και της αρχιτεκτονικής και καθοδηγούνται σχεδόν πάντα από μια καλοχωνεμένη οικολογική ευαισθησία. Γι’ αυτό και η δουλειά του κερδίζει πάντα τα πρωτοσέλιδα. Οπως όταν στρίμωξε έναν μελαγχολικό ήλιο στο αχανές Turbine Hall της Tate Modern και πρόσφερε μια απόκοσμη εμπειρία σε ορδές επισκεπτών απ’ όλον τον κόσμο. Ή όταν μετέφερε δώδεκα τεράστια κομμάτια πάγου από παγόβουνα της Γροιλανδίας στην πλατεία μπροστά από το Πάνθεον των Παρισίων με στόχο να διαδώσει ένα εκκωφαντικό μήνυμα για την κλιματική αλλαγή στους εκπροσώπους των κρατών που συμμετείχαν στη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα (COP 21) το 2015. Παράλληλα, δεν είναι λίγοι οι αρχιτέκτονες που αποζητούν την ονειρική και ενίοτε φαντασμαγορική οπτική του και φτάνουν να κατακτήσουν μαζί του ύψιστες αρχιτεκτονικές διακρίσεις, όπως το βραβείο Mies van der Rohe, όπως για παράδειγμα συνέβη στο δανέζικο γραφείο Henning Larsen Architects με το Μέγαρο Μουσικής Harpa στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας.

Και να λοιπόν που ήρθε η ώρα να δημιουργήσει ένα ολόδικό του κτίριο, ένα ατόφιο προϊόν του Studio Olafur Eliasson, σε στενή συνεργασία με τον επικεφαλής του γραφείου του, τον γερμανό αρχιτέκτονα Σεμπάστιαν Μπέμαν. Πρόκειται για τα γραφεία μιας εταιρείας επενδύσεων ονόματι Kirk Kapital στην πόλη Βέιλε της Δανίας, στις παρυφές ενός φιόρδ, στο νότιο τμήμα της χερσονήσου της Γιουτλάνδης. Το Fjordenhus ή Fjord House ή Σπίτι στο Φιόρδ θυμίζει κάστρο που αναδύεται από τη θάλασσα έτοιμο να σηκώσει το μικρό γεφυράκι που το ενώνει με τη στεριά. Δεν υπάρχει φυσικά τέτοια περίπτωση και όχι επειδή η μικρή πεζογέφυρα δεν είναι κινητή. Ολοι γνωρίζουν ότι δεν ελλοχεύει κίνδυνος «επίθεσης», καθώς αυτό το τμήμα της πόλης αναπτύσσεται ταχύτατα οικονομικά και τα εντυπωσιακά κτίρια ανεγείρονται το ένα μετά το άλλο. Μάλιστα, το ισόγειο του Fjordenhus, κάτω από τους υπερκείμενους τρεις ορόφους των γραφείων, είναι ανοιχτό στο κοινό από τις 9 Ιουνίου προκειμένου να θαυμάσει όποιος το επιθυμεί το εσωτερικό του κτιρίου που φλερτάρει με τη γλυπτική, εμμένει στη λιτότητα του σκανδιναβικού ντιζάιν και κοσμείται από site-specific έργα του Ολαφουρ Ελίασον. Αλλωστε, αυτό είναι ένα κτίριο που αποτελεί ταυτόχρονα «ένα ολικό έργο τέχνης και μια πλήρως χρηστική αρχιτεκτονική κατασκευή», όπως λέει ο δημιουργός του.

Οπως βγαίνει λοιπόν κανείς από τον σταθμό του τρένου και κατευθύνεται προς το λιμάνι βλέπει το Fjordenhus να αναδύεται μέσα από το φιόρδ του Βέιλε. Το κτίσμα συγκροτείται από τέσσερις κυλινδρικές φόρμες, μία για κάθε ένα από τα τρία αδέρφια Kirk της ομώνυμης εταιρείας και άλλη μία ενδιάμεση για να τους φέρνει σε επαφή. Ολες διασταυρώνονται μεταξύ τους με τρόπο ώστε να δημιουργούν εσωτερικά ελλειψοειδείς χώρους, κοίλες κόγχες και τοξωτά παράθυρα.

Η τοιχοποιία έχει αξιοποιήσει το κλασικό δανέζικο τούβλο, εμφανές μέσα και έξω από το κτίριο, με αποτέλεσμα να παραπέμπει στην τυπολογία κτιρίων όπως οι αποθήκες και τα σιλό. Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ από μακριά μοιάζουν απόλυτα όμοια, όταν πλησιάσει κανείς διαπιστώνει ότι κάθε πλίνθος έχει το δικό του ακανόνιστο σχήμα αλλά και χρώμα, καθώς έχουν χρησιμοποιηθεί δεκαπέντε διαφορετικές αποχρώσεις τούβλων σε ακατέργαστη μορφή. Κάθε γωνία, κόγχη και τόξο απαιτούσε μια διαφορετική τεχνική εφαρμογής τους. Προκειμένου μάλιστα να δημιουργούν φωτοσκιάσεις και να προκαλούν την ψευδαίσθηση ότι αντανακλούν το νερό της θάλασσας και το χρώμα του ουρανού, στις κόγχες του κτιρίου έχουν τοποθετηθεί βαθμιαία και από κάτω προς τα πάνω οι πράσινες και μπλε αποχρώσεις τους.

Σκοπός είναι να νομίζεις ότι το κτίριο ανταποκρίνεται στις κινήσεις της παλίρροιας και στα σπινθηρίσματα του φωτός στην επιφάνεια του νερού. «Στρατηγικής σημασίας ήταν η ιδέα ότι δεν υπάρχει μία και μόνη ιδανική θέση από την οποία μπορείς να δεις ένα κτίριο. Το ισόγειο σε γειώνει με το έδαφος αλλά παράλληλα οι τοίχοι δημιουργούν καμπύλες, «στρίβουν» προς τα μέσα και προς τα έξω και μοιάζουν να διατηρούν μια αίσθηση κίνησης» σχολιάζει ο Ελίασον. Ο δε συνεργάτης του και αρχιτέκτονας Σεμπάστιαν Μπέμαν σημειώνει: «Δώσαμε μεγάλη προσοχή στη χορογραφία και στη διαδοχή των χώρων αλλά και στην εναρμόνιση φωτός και ακουστικής προκειμένου να ενισχυθούν οι αισθητηριακές ιδιότητες του κτιρίου».

Ο εικαστικός Ολαφουρ Ελίασον γεννήθηκε από ισλανδούς γονείς στην Κοπεγχάγη το 1967 και σπούδασε στη Βασιλική Ακαδηµία Καλών Τεχνών της Δανίας την περίοδο 1989-1995. Ιδρυσε το Studio Olafur Eliasson στο Βερολίνο το 1995. Στην ουσία πρόκειται για ένα διεπιστηµονικό εργαστήριο ιδεών µέσω του οποίου αναπτύσσει την εικαστική του πρακτική, στο πλαίσιο της οποίας συνδιαλέγεται πληθώρα µέσων όπως το installation, η ζωγραφική, η γλυπτική, η φωτογραφία και το φιλµ. Εχει παρουσιάσει δουλειές του σε ατοµικές εκθέσεις στα µεγαλύτερα µουσεία του κόσµου, εκπροσώπησε τη Δανία στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2003, ενώ την ίδια χρονιά έγινε εξαιρετικά δηµοφιλής µε την εγκατάσταση «The Weather Project» στη γιγαντιαία είσοδο της Tate Modern του Λονδίνου, το γνωστό και ως Turbine Hall.

Ενώ είναι περισσότερο γνωστός ως εικαστικός, έχει υλοποιήσει και κτίρια, όπως το εφήµερο, θερινό περίπτερο της γκαλερί Serpentine το 2007 σε συνεργασία µε την αρχιτέκτονα Κιέτιλ Θόρσεν του νορβηγικού γραφείου Snøhetta. Δικό του έργο είναι οι προσόψεις στο κτίριο Harpa (2005-2011) που φιλοξενεί συναυλιακό χώρο και συνεδριακό κέντρο στο λιµάνι του Ρέικιαβικ στην Ισλανδία και έχει βραβευτεί µε το σηµαντικότερο ευρωπαϊκό βραβείο αρχιτεκτονικής, Mies van der Rohe, για το 2013. Ο σχεδιασµός του κτιρίου ανήκει στο γραφείο Henning Larsen Architects αλλά οι επενδεδυµένες µε υαλοπίνακες όψεις που αντανακλούν το χρώµα της θάλασσας και του ουρανού είναι αυτές που κλέβουν τις εντυπώσεις. Ο Ελίασον έχει σχεδιάσει επίσης και την εναέρια κυκλική διάβαση «Your Rainbow Panorama» (2011) στην κορυφή του ARoS Aarhus Kunstmuseum στην πόλη Ωρχους της Δανίας.

H αρχιτεκτονική δραστηριότητα του Studio Olafur Eliasson θα πραγµατοποιείται πλέον µέσα από ένα νέο διεθνές γραφείο για τέχνη και αρχιτεκτονική, το Studio Other Spaces (SOS). Ιδρύθηκε στο Βερολίνο το 2014 από τον Ελίασον και τον αρχιτέκτονα και επικεφαλής του Studio Olafur Eliasson, Σεµπάστιαν Μπέµαν. Στόχος είναι να εκπονούνται διεπιστηµονικά και πειραµατικά αρχιτεκτονικά πρότζεκτ όπως το Fjordenhus, καθώς και έργα για τον δηµόσιο χώρο.