Το ΝΑΤΟ αναμένει τον «τυφώνα Τραμπ»

Στο νέο, υπερσύγχρονο αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες όλοι αναμένουν την προσεχή Τετάρτη τον… «τυφώνα Ντόναλντ Τραμπ». Η άφιξη του αμερικανού προέδρου στις 11 Ιουλίου στις Βρυξέλλες για τη διήμερη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας έχει ήδη προκαλέσει αναταραχή σε υψηλόβαθμα στελέχη της, τα οποία ανησυχούν για μια επανάληψη όσων συνέβησαν πριν από λίγες εβδομάδες στον Καναδά όπου πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος Κορυφής του G7. «Εχουμε ετοιμάσει μια σειρά κειμένων. Ελπίζουμε ότι θα υιοθετηθούν, αλλά ποιος ξέρει» παραδέχθηκε πρόσφατα στο «Βήμα» αξιωματούχος της Συμμαχίας. Μια νέα και δημόσια αντιπαράθεση του κ. Τραμπ με τους ευρωπαίους εταίρους και συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών, λίγα μόλις 24ωρα προτού μεταβεί στο Ελσίνκι, όπου θα συναντηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν θα είναι η καλύτερη εξέλιξη για τις ευρωατλαντικές σχέσεις.

Το χειρότερο δυνατό σενάριο θα ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο πρόεδρος Τραμπ να διαφωνήσουν επί του Κοινού Ανακοινωθέντος και για δεύτερη φορά μέσα σε έναν μήνα να διαχωρίσουν τη θέση τους από αυτή των εταίρων τους και να μην το υπογράψουν. Ουδείς ανέμενε άλλωστε να συμβεί κάτι τέτοιο στο G7. Στο ΝΑΤΟ όμως η ζημιά θα είναι μεγαλύτερη. Και τούτο διότι θα διαγραφούν σοβαρές στρατηγικές επιπτώσεις από μια κάθετη διαφωνία σε συμμαχικό επίπεδο, σε μια περίοδο που τρίτοι δρώντες όπως η Ρωσία (κυρίως) και η Κίνα επιδιώκουν να εκμεταλλευθούν ρωγμές στο δυτικό στρατόπεδο.

Αν όντως ο κ. Τραμπ πιστεύει ότι το ΝΑΤΟ είναι «απαρχαιωμένο» (κάτι που είχε πει ήδη από την προεκλογική εκστρατεία για την προεδρία) ή «τόσο κακό όσο η NAFTA (σ.σ.: η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ, Μεξικού, Καναδά)» όπως πρόσφατα φέρεται να είπε στη Σύνοδο του G7, τότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Θα επιβαρυνθούν δε ακόμη περισσότερο οι ήδη κακές σχέσεις στον εμπορικό τομέα, καθώς η Ουάσιγκτον έχει προχωρήσει στην επιβολή δασμών εναντίον της ΕΕ στον χάλυβα και στο αλουμίνιο, ενώ, σύμφωνα με πρόσφατο αποκαλυπτικό δημοσίευμα της «Washington Post», ο κ. Τραμπ δεν δίστασε να ρωτήσει τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν για ποιον λόγο δεν φεύγει από την ΕΕ και ότι αν το έπραττε, οι ΗΠΑ θα προσέφεραν στο Παρίσι διμερή εμπορική συμφωνία με καλύτερους όρους!

Το μείζον θέμα που έχει σφηνωθεί στο μυαλό του αμερικανού προέδρου δεν είναι άλλο από την αύξηση της οικονομικής συνεισφοράς των ευρωπαίων συμμάχων στον προϋπολογισμό της Συμμαχίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρεί ότι οι ευρωπαίοι σύμμαχοι εκμεταλλεύθηκαν και συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες πληρώνουν πολλά χρήματα για την άμυνα της Γηραιάς Ηπείρου, την ώρα που οι ίδιοι τα δαπανούν σε πλουσιοπάροχα συστήματα κοινωνικών παροχών και παράλληλα κερδίζουν από το διεθνές εμπόριο. Αυτός είναι και ο λόγος που ο αμερικανός πρόεδρος, ήδη από την περυσινή πρώτη επίσκεψή του στο ΝΑΤΟ, είχε μιλήσει με σκληρή γλώσσα για την ανάγκη οι ευρωπαϊκές χώρες «να πιάσουν» το όριο του 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές τους δαπάνες.

Στο στόχαστρο του κ. Τραμπ έχει βρεθεί κυρίως η Γερμανία και η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ –αλλά όχι μόνο. Πριν από μερικές ημέρες άλλωστε ο αμερικανός πρόεδρος έστειλε σειρά επιστολών (είναι άγνωστος ο συνολικός αριθμός) σε συμμαχικές χώρες κατηγορώντας τις ότι ξοδεύουν πολύ λίγα κονδύλια για την άμυνα και προειδοποιώντας ότι η αμερικανική υπομονή εξαντλείται. Ανάμεσα στις χώρες που έλαβαν επιστολές είναι, πέραν της Γερμανίας, ο Καναδάς, η Νορβηγία, το Βέλγιο, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Η επιστολή προς το Βερολίνο ήταν, σύμφωνα και με όσα έγραψαν οι «New York Times», η σκληρότερη. «Οπως συζητήσαμε κατά την επίσκεψή σας τον Απρίλιο, υπάρχει αυξανόμενος εκνευρισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή ορισμένοι σύμμαχοι δεν έχουν κάνει τα βήματα που υποσχέθηκαν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες», συνεχίζει η επιστολή προς τη Γερμανία, «εξακολουθούν να προσφέρουν περισσότερους πόρους για την ευρωπαϊκή άμυνα όταν οι οικονομίες της ηπείρου, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, πηγαίνουν καλά ενώ οι προκλήσεις ασφαλείας αφθονούν. Αυτό δεν είναι πλέον βιώσιμο για εμάς» καταλήγει. Στον αμερικανικό Τύπο διέρρευσε επίσης η πληροφορία ότι το Πεντάγωνο εξετάζει το κόστος και τις επιπτώσεις από την απόσυρση ή μεταφορά των αμερικανικών δυνάμεων που σήμερα σταθμεύουν στη Γερμανία.

Η κατάσταση με την αύξηση των αμυντικών δαπανών μπορεί να μην είναι ιδεατή, αλλά βελτιώνεται, χωρίς παράλληλα να αγνοείται ότι λαμβάνει χώρα σε ένα σφιχτό δημοσιονομικό περιβάλλον.

Οπως δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτεμπεργκ, το 2017 σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση της τελευταίας 25ετίας, ενώ εκτιμάται ότι εφέτος οκτώ κράτη-μέλη θα έχουν πιάσει το όριο του 2% (η Ελλάδα είναι ένα από αυτά). Μάλιστα ο Γουές Μίτσελ, βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης, σημείωσε πρόσφατα ότι ο αριθμός των συμμάχων που θα έχουν φθάσει το όριο τού 2% μέχρι το 2024 (αυτός ήταν ο ορίζοντας που ετέθη στη Σύνοδο Κορυφής της Ουαλίας το 2014) έχει τουλάχιστον τριπλασιαστεί, από 5 κράτη σε 18, ενώ έχει σχεδόν διπλασιαστεί (από 14 σε 26) ο αριθμός των χωρών που αφιερώνουν 20% των αμυντικών δαπανών τους σε αγορά μεγάλων εξοπλισμών.

Επιπλέον, πέρυσι, οι αμυντικές δαπάνες της Συμμαχίας αυξήθηκαν κατά μέσο όρο περίπου 5,2% (σχεδόν 15 δισεκατομμύρια ευρώ).

Εφόσον ολοκληρωθούν οι συνομιλίες και η πΓΔΜ περάσει τη Συμφωνία των Πρεσπών από το δημοψήφισμα (που αναμένεται να πραγματοποιηθεί το αργότερο μέσα στο πρώτο 10ήμερο του Οκτωβρίου), προχωρώντας στη συνέχεια στις αλλαγές στο Σύνταγμα, θα μπορέσει να υπογραφεί Πρωτόκολλο Ενταξης (Accession Protocol). Αν όλα γίνουν με βάση τον σχεδιασμό, οι εσωτερικές διαδικασίες στην πΓΔΜ θα ολοκληρωθούν στις αρχές του 2019 και τότε θα κληθεί η ελληνική Βουλή να κυρώσει τη Συμφωνία για το ονοματολογικό και το Πρωτόκολλο Ενταξης. Η πΓΔΜ θα γίνει πλήρες μέλος (με το όνομα «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας») μόνο εφόσον ολοκληρωθεί η κύρωση του Πρωτοκόλλου Ενταξης από όλα τα κράτη-μέλη.

Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αναμένεται να συναντήσει τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (ορκίζεται επίσημα αύριο μετά τη νίκη του στις πρόσφατες εκλογές). Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν ήταν καθορισμένη επίσημη συνάντηση, αλλά κάτι τέτοιο δεν αποκλειόταν. Μια συνομιλία των δύο ανδρών θα ελάμβανε πάντως χώρα υπό το βαρύ κλίμα που έχει δημιουργηθεί λόγω της σκληρής στάσης της Αγκυρας στο θέμα των 8 τούρκων αξιωματικών που σταδιακά λαμβάνουν άσυλο στην Ελλάδα και της υπόθεσης τής, ήδη τετράμηνης και άνευ απαγγελίας κατηγορητηρίου, κράτησης δύο ελλήνων αξιωματικών στις φυλακές υψίστης ασφαλείας της Αδριανούπολης.