Παράνομο 1 στα 5 τσιγάρα που καπνίζουν οι Ελληνες

Δεύτερη στην Ευρώπη αναλογικά με τον πληθυσμό της σε κατανάλωση παράνομων τσιγάρων είναι η Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα για το λαθρεμπόριο τσιγάρων το 2015 που έδωσε στη δημοσιότητα η KPMG –πρόκειται για έρευνα που διενεργεί κάθε χρόνο η εταιρεία συμβούλων για λογαριασμό των μεγάλων εταιρειών του κλάδου, των Βritish American Tobacco, Imperial Tobacco, JT International και Philip Morris International. Σε απόλυτους αριθμούς η χώρα μας είναι έκτη σε κατανάλωση παράνομων τσιγάρων, πίσω από χώρες με πολλαπλάσιο πληθυσμό (Γαλλία, Πολωνία, Βρετανία, Γερμανία και Ιταλία).

Αναλογικά με τον πληθυσμό κάθε χώρας, μόνο η Λετονία (670 εκατ. παράνομα τσιγάρα ή «μαϊμούδες» καπνίζουν μόλις 2 εκατ. Λετονοί) ξεπερνά την Ελλάδα. Σημειωτέον ότι η έρευνα της KPMG καλύπτει τις 28 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και επιπλέον την Ελβετία και τη Νορβηγία.

«Αν και η Ελλάδα παραμένει αναλογικά η δεύτερη χώρα σε κατανάλωση παράνομων τσιγάρων με ποσοστό περίπου 20% στο σύνολο της εγχώριας αγοράς, έχει σημειωθεί μια πρόοδος στην καταπολέμηση του παραεμπορίου» αναφέρει η έκθεση. Οντως, συγκριτικά με το 2014 τα παράνομα τσιγάρα που καταναλώθηκαν πέρυσι στη χώρα μειώθηκαν από τα 4,43 στα 4,13 δισεκατομμύρια, ενώ το ποσοστό των παρανόμων στη συνολική εγχώρια αγορά υποχώρησε από το 20,6% στο 19,8% (ένα στα πέντε τσιγάρα που καταναλώνεται είναι παράνομο). Οι κατασχέσεις άλλωστε αυξήθηκαν κατά 48% πέρυσι συγκριτικά με το 2014, «γεγονός που αποτυπώνει την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος από τις ελληνικές Αρχές», όπως σημειώνεται στην έρευνα.

Η αβεβαιότητα και τα capital controls

Η KPMG αναφέρει ότι «η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των capital controls που περιόρισαν τις τραπεζικές αναλήψεις, ίσως επηρέασαν το επίπεδο της νόμιμης κατανάλωσης τσιγάρων στην Ελλάδα το 2015». Σημειωτέον ότι τα τσιγάρα που κατασκευάζονται νόμιμα σε άλλες φθηνότερες χώρες και εισάγονται παράνομα για να πωληθούν (αφορολόγητα ασφαλώς) στην Ελλάδα αντιστοιχούν στο 60% του συνολικού παράνομου εμπορίου καπνού στη χώρα.

Είναι αλήθεια ότι η κρίση έχει περιορίσει το κάπνισμα στη χώρα μας. Ετσι, ενώ το 2009 οι Ελληνες είχαν καπνίσει 31,72 δισ. τσιγάρα, το 2012 η κατανάλωση είχε πέσει στα 23,31 δισ. και το 2015 στα 20,81 δισεκατομμύρια. Την περυσινή χρονιά συγκριτικά με το 2014 κατεγράφη μείωση της κατανάλωσης τσιγάρων της τάξεως του 3%.

Σε ό,τι αφορά τη διακίνηση των παράνομων τσιγάρων στην Ελλάδα, οι εισροές πακέτων δίχως αναγραφόμενη χώρα κατασκευής αντιστοιχούν στο 73% των συνολικών εισροών παράνομων τσιγάρων. Σημαντικές είναι οι εισροές τσιγάρων με ετικέτα «Αφορολόγητο» (Duty Free). Οι χώρες από όπου γίνονται οι περισσότερες εισροές στην Ελλάδα είναι η πΓΔΜ και η Αλβανία. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότερες εκροές παράνομων τσιγάρων από την Ελλάδα γίνονται προς τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ιταλία. Συνολικά οι εισροές φθάνουν τα 4,36 δισ. τσιγάρα και οι εκροές τα 340 εκατομμύρια.

Οι φάμπρικες της Λευκορωσίας

Σε ό,τι αφορά τις χώρες που προμηθεύουν με πλαστά και παράνομα τσιγάρα την Ευρώπη, πρώτη είναι η Λευκορωσία και ακολουθούν η Ουκρανία, η Αλγερία και η Ρωσία.

Το παράνομο εμπόριο τσιγάρων εκτινάχθηκε στα ύψη στην Ευρώπη κατά τα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, από το 2008 και εντεύθεν συγκεκριμένα. Το 2015 κατεγράφη μια κάμψη του παράνομου εμπορίου. Τα παράνομα τσιγάρα ως ποσοστό επί του συνόλου των τσιγάρων που καταναλώθηκαν στην Ευρώπη υποχώρησαν στο 9,8% από 10,4% που ήταν το 2014. Οι κατασχέσεις άλλωστε ήταν διπλάσιες συγκριτικά με την αμέσως προηγούμενη χρονιά φθάνοντας τα 600 εκατ. τσιγάρα έναντι 300 εκατομμυρίων το 2014.

Η κατασκευή πλαστών τσιγάρων (η παραποίηση των επωνύμων δηλαδή) αυξήθηκε κατά 28% το 2015, αλλά το μερίδιο αγοράς που κατέχουν στο συνολικό εμπόριο παράνομων τσιγάρων στην Ευρώπη παραμένει στο 9%. Τα περισσότερα πακέτα επωνυμιών που πωλούνται σε ευρωπαϊκές χώρες παράνομα (5,3 δισ. πακέτα) παράγονται στη Λευκορωσία. Εξυπακούεται ότι στη χώρα αυτή, όπως επίσης στην Ουκρανία, στη Ρωσία ή στην Αλγερία, η τιμή των επωνύμων που κατασκευάζονται είναι πολύ χαμηλότερη συγκριτικά με τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.

Συνολικά τα διαφυγόντα φορολογικά έσοδα για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις από το λαθρεμπόριο τσιγάρων υπολογίζεται ότι έφθασαν πέρυσι στα 11,3 δισ. ευρώ.