Μαθήματα εθνικισμού α λα πολωνικά

Από την περασμένη Δευτέρα στις τάξεις του γυμνασίου και του λυκείου της Πολωνίας διδάσκεται ένα νέο μάθημα, τέσσερις ώρες την εβδομάδα: το ΝΑΤΟ. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Συμμαχίας που ένα κράτος-μέλος της εισάγει στα σχολεία του ως μάθημα το ΝΑΤΟ. Γεγονός το οποίο «προκάλεσε έκπληξη ακόμη και στην έδρα της Συμμαχίας» όπως έγραψαν οι «Financial Times». Οι πολωνοί μαθητές θα διδαχθούν εκτός από το ιστορικό της συγκρότησης του ΝΑΤΟ και τον ρόλο της Πολωνίας στην «ενδυνάμωσή» του. Θα μάθουν για τη «στρατηγική της Συμμαχίας στην εμπέδωση της ειρήνης», για τη «συμμαχική δυναμική που στοχεύει στην ασφάλεια» της χώρας, αλλά και για τις «απειλές» που αντιμετωπίζει ιδιαίτερα η Ανατολική Ευρώπη. Δεν αναφέρουμε τη λέξη Ρωσία αλλά «ο νοών νοείτω»… Το ΝΑΤΟ αποτελεί σήμερα την «εγγύηση της ασφάλειας (…) αποτελεσματική ασπίδα» εναντίον οποιουδήποτε «επιχειρήσει να επιβουλευτεί την ειρήνη και την ασφάλεια» μιας χώρας.

Στις Βρυξέλλες η πολωνική πρωτοτυπία ερμηνεύεται όχι μόνο ως έκφραση του εθνικιστικού πνεύματος που καλλιεργεί η νέα κυβέρνηση αλλά και ως υπογράμμιση της στρατηγικής σημασίας της Πολωνίας που θέλει να προσδώσει. Η Πολωνία είναι μία από τις μόνο τρεις ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ που εκπλήρωσαν την υποχρέωση να διαθέσουν το 2% του προϋπολογισμού τους σε στρατιωτικές δαπάνες –και πήραν τα σχετικά εύσημα από το Πεντάγωνο.

Ηγεμονικές βλέψεις

Το μάθημα στα σχολεία για το ΝΑΤΟ, παρατηρούν σχολιαστές στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο, τοποθετείται στο ευρύτερο πλαίσιο της προσπάθειας της Βαρσοβίας να ηγηθεί η Πολωνία, πάντοτε υπό την «ομπρέλα» του ΝΑΤΟ, μιας στρατιωτικο-πολιτικής ομάδας κρατών η οποία θα περιλαμβάνει τις τρεις χώρες της Βαλτικής, την Ουκρανία και ίσως την Ουγγαρία. Η Ουκρανία δείχνει «απροθυμία» να λάβει μέρος. Παρά την έντονη αντίδραση της Γερμανίας, η Πολωνία εξακολουθεί, ακόμη και την περασμένη Τρίτη με δήλωση του προέδρου της Αντρι Ντούντα, να ζητεί από το ΝΑΤΟ να εγκαταστήσει μόνιμη πολυεθνική στρατιωτική βάση στην Πολωνία. Στις αρχές Ιουλίου στη Βαρσοβία συγκαλείται η επετειακή διάσκεψη της Συμμαχίας σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και η πολωνική κυβέρνηση αναμένεται να θέσει το ζήτημα σε μια πρόταση ευρύτερης κίνησης.

Παρέμβαση στη Δικαιοσύνη

Η υπογράμμιση του «βορειοατλαντισμού» αυτές τις ημέρες παρακολουθείται με ενδιαφέρον και από την Κομισιόν. Αξιωματούχοι και διπλωμάτες στις Βρυξέλλες τη συνδέουν κατά κάποιον τρόπο με την κρίση που έχει ανακύψει στις σχέσεις Βαρσοβίας – ΕΕ. Για την πολωνική κυβέρνηση σημασία έχει το ΝΑΤΟ.

Οι μεταρρυθμίσεις που η κυβέρνηση του υπερσυντηρητικού κόμματος Νόμος & Δικαιοσύνη αποφάσισε τον περασμένο Ιανουάριο να κάνει στη δικαστική υπηρεσία και η αντικατάσταση μελών του Συνταγματικού Συμβουλίου με πρόσωπα δικής της εμπιστοσύνης προκάλεσαν την αντίδραση της Κομισιόν αλλά όλες οι «παρατηρήσεις» που έστειλε στη Βαρσοβία έπεσαν στο κενό. Αυτό ανάγκασε τον πρόεδρο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να προχωρήσει σε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στο παρελθόν. Συγκρότησε μια επιτροπή νομομαθών, την Επιτροπή της Βενετίας όπως ονομάστηκε, για «να μελετήσει το πρόβλημα και να παρουσιάσει την εκτίμησή της».

Εκρηξη πατριωτισμού

Την παρουσίασε στις αρχές Μαΐου και ήταν «σκληρή, καταδικαστική» για τη Βαρσοβία. «Οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις», τονίζεται, «υπονομεύουν τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ερμηνεία των νόμων». Στη βάση της γνωμάτευσης των «Βενετσιάνων» ο Γιούνκερ κάλεσε την πρωθυπουργό της Πολωνίας Μπεάτα Σίντλο να κάνει τις «απαραίτητες διορθώσεις» στις μεταρρυθμίσεις που σχεδίαζε και σχεδόν ταυτόχρονα διέρρευσε ότι η Κομισιόν «έστειλε τελεσίγραφο»: οι διορθώσεις έπρεπε να γίνουν ως την (περασμένη) Δευτέρα, διαφορετικά θα έδινε στη δημοσιότητα τη γνωμάτευση της Κομισιόν που στηρίζεται στην επικριτική έκθεση της Επιτροπής της Βενετίας, ένα βήμα που και αυτό δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν.

Οπως ήταν επόμενο, ένα τέτοιο ενδεχόμενο προκάλεσε γενική αντίδραση και έκρηξη πατριωτισμού στην Πολωνία, συγκλήθηκε εκτάκτως η Βουλή όπου η πρωθυπουργός κατηγόρησε την Κομισιόν για «κακότητα» έναντι της Πολωνίας και εγκρίθηκε απόφαση η οποία επιβεβαιώνει ότι «η Πολωνία είναι κράτος κυρίαρχο» και απορρίπτει «υποδείξεις» από οποιονδήποτε προέρχονται. Μέσα σε αυτό το εθνικιστικό πλαίσιο –σε αντιδιαστολή με την ΕΕ –προβάλλονται το ΝΑΤΟ και η σημασία του για την Πολωνία.