Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για διαγραφή χρέους. Το θέμα ετέθη με παρόμοια ένταση και το 2011. Τελικά το κούρεμα (PSI) έγινε και ήταν το μεγαλύτερο στην Ιστορία. Το πρόβλημα όμως δεν λύθηκε. Τι έφταιξε; Πρώτον, το ότι κουρέψαμε τις τράπεζές μας και τα ασφαλιστικά μας ταμεία, δημιουργώντας τεράστιες τρύπες που έπρεπε να καλυφθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό. Δεύτερον –και κυριότερο –συνεχίσαμε να εφαρμόζουμε πολιτική σκληρής λιτότητας, ως απαράβατο όρο για συνέχιση της δανειοδότησης. Κατά τους πιστωτές, η λιτότητα θα οδηγούσε σε ανάπτυξη. Αντ’ αυτού όμως βύθισε τη χώρα σε πρωτοφανή ύφεση, εκτοξεύοντας έτσι την ανεργία αλλά και το… χρέος (180% του ΑΕΠ)!
Επομένως αυτό που προέχει είναι η κατάργηση των υφεσιογόνων πολιτικών. Αμεσα. Για να ξεκινήσει επιτέλους η ανάπτυξη. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να απαλλαγούμε από τα υπέρογκα ποσά που πληρώνουμε για την εξυπηρέτηση του χρέους, αλλά και από την περαιτέρω εσωτερική υποτίμηση και τη συνεχιζόμενη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους. Αυτά είναι που αποδυναμώνουν τη ζήτηση και εμποδίζουν την οικονομία να ανακάμψει. Επείγει η απαλλαγή από τη σκληρή λιτότητα. Πάση θυσία.
Η διαγραφή χρέους είναι μεν αναγκαία, αλλά μπορεί να περιμένει. Αν μη τι άλλο και για έναν επιπρόσθετο λόγο. Το 2011 το χρέος ήταν ιδιωτικό. Τώρα είναι θεσμικό. Τουτέστιν δεν έχουμε απέναντί μας ιδιώτες, αλλά ευρωπαίους φορολογουμένους, που δεν είναι διατεθειμένοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Βέβαια αυτό είναι εν πολλοίς μύθος, αλλά δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι αυτό πιστεύουν. Αρα τυχόν εμμονή στη διαγραφή χρέους θα ήταν αυτοκτονική, γιατί αφενός θα προσέκρουε στο τείχος των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, αφετέρου θα χάναμε το ηθικό πλεονέκτημα και την υποστήριξη της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.
Αυτό που επιδιώκει άμεσα η κυβέρνηση είναι να ανασάνει δημοσιονομικά. Να βάλει τέλος στην ανθρωπιστική κρίση και να αναθερμάνει τη χειμαζόμενη οικονομία. Γνωρίζει πολύ καλά ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο και κάποια στιγμή θα μειωθεί. Αλλωστε δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, αλλά δομικό χαρακτηριστικό της παγκόσμιας οικονομίας. Το συνολικό παγκόσμιο χρέος συνέχισε να καλπάζει και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Από $142 τρισεκατομμύρια το 2007, άγγιξε τα $200 τρισεκατομμύρια(!) το 2014, ποσό που ισοδυναμεί με το 286% του παγκόσμιου ΑΕΠ (έκθεση McKinsey). Περισσότερο πλήττονται τα προηγμένα κράτη, που κοινωνικοποίησαν τις τεράστιες ζημίες των ιδιωτικών τραπεζών. Ετσι το δημόσιο χρέος της ευρωζώνης από 65% του ΑΕΠ το 2007 έφτασε αισίως στο 92,5% και συνεχίζει να αυξάνεται λόγω αποπληθωρισμού. Στις χώρες του ΟΟΣΑ, από 80% που ήταν, ξεπέρασε το 110%.
Επομένως η διαγραφή μέρους του χρέους είναι αναπόφευκτη. Τη διεκδικούν οι λαοί, την υποστηρίζουν οι ειδικοί (αριστεροί και δεξιοί), αλλά και η τράπεζα των κεντρικών τραπεζών (BIS). Είναι απλώς θέμα χρόνου. Γιατί αν δεν απαλλαγούμε από το βαρίδι του χρέους, μοναδική προοπτική είναι η αέναη στασιμότητα και ύφεση…
Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
